Του Παναγιώτη Καπαρή
Το παιχνίδι και οι χαρούμενες παιδικές φωνούλες, δεν είχαν τελειωμό στη Λύση, κάτω από την πλατύφυλλη συκαμιά, στην αυλή των λατρεμένων παππούδων, στις 15 Ιουλίου του 1974. Ξαφνικά ανοίγει η μεγάλη καμαρόπορτα και μπαίνει φουριόζα η καλή γειτόνισσα, η πατριώτισσα της γειτονιάς, με περγαμηνές στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59. Με στεντόρεια φωνή και με ανάλογες κινήσεις των χεριών λέει: «νεκρός ο Μακάριος και πολλοί άλλοι…». Ξαφνικά μια παγωνιά κάλυψε τα πάντα, εν μέσω του καύσωνα του καλοκαιριού. Οι μεγαλύτεροι άλλαξαν χρώμα και εμείς οι μικρότεροι βιώσαμε ένα αδιόρατο φόβο, χωρίς να ξέρουμε τι σημαίνουν όλα αυτά. Έπρεπε να περάσουν λίγες μέρες, να έλθει η εισβολή και να «ενηλικιωθούμε» απότομα, για να καταλάβουμε τι σημαίνει προδοσία. Οκτώ μέρες κράτησε το πραξικόπημα, οκτώ μέρες φόβου και τρόμου, με τους «αθεόφοβους» να πηγαινοέρχονται και να τρομοκρατούν το χωριό, ακόμη και τους αγίους ανθρώπους της Εκκλησίας.
Ακολούθησε η εισβολή της Τουρκίας και ο φόβος έγινε πανικός. Τα αεροπλάνα δαιμονισμένα πηγαινοέρχονταν προκαλώντας τρόμο. Οι νέοι και οι μεγαλύτεροι άντρες του χωριού συγκεντρώθηκαν με τις στρατιωτικές τους στολές, αλλά χωρίς όπλα, έξω από την εκκλησία της Παναγίας, τελέστηκε παράκληση, στοιβάχθηκαν όρθιοι σε φορτηγά αυτοκίνητα και κίνησαν για το άγνωστο, με ασπίδα την προστασία της Παναγίας. Τα πιο δύσκολα ακολουθήσαν λίγες μέρες αργότερα, όταν η Λύση και άλλα χωριά της Μεσαορίας, βομβαρδίστηκαν από την τουρκική αεροπορία. Η γη σειόταν από τις βόμβες, οι τοίχοι γέμισαν τρύπες από τους πολυβολισμούς των αεροπλάνων και η μυρωδιά του θανάτου κάλυψε το χωριό. Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Χρυσολυσιώτισσας έσωσε και τα γυναικόπαιδα στο χωριό και τους στρατιώτες στα πεδία των μαχών, με ατέλειωτα θαύματα. Οι εφιαλτικές στιγμές δεν είχαν τελειωμό. Κλεισμένοι στα σπίτια, τη μέρα χωρίς κινήσεις στις αυλές και το βράδυ σκοτεινά χωρίς φως, ώστε να μη γίνουμε στόχος από τα αεροπλάνα. Μόνη εξαίρεση το τρέξιμο στο χωριό, για να βαπτιστούν όλα τα βρέφη και οι συνεχείς οι δεήσεις προς την Παναγία.
Παραμονή της 15ης Αυγούστου, όταν ξεκίνησε η δεύτερη φάση της εισβολής και η προέλαση του Αττίλα, ξεκίνησε και η μεγάλη έξοδος από το χωριό. Σε καρότσες τράκτων, σε φορτηγά, σε άλλα μικρά αυτοκίνητα, ακόμη και με τα πόδια, έφυγαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού, για να μεταβούν στο δασάκι της Άχνας, εντός των βρετανικών βάσεων, περιοχή η οποία εθεωρείτο και ήταν ασφαλής. Χωρίς δεύτερα ρούχα, χωρίς χρήματα στην τσέπη, χωρίς φάρμακα και χωρίς τα ιερά και τα όσιά μας. Μόνη ελπίδα ή και τελικά πλάνη, ήταν ότι σε λίγες ώρες ή σε λίγες μέρες, θα γινόταν η επιστροφή στη Λύση. Από τότε η περιπέτεια της προσφυγιάς συνεχίζεται κάτω από τον τίτλο «Δεν Ξεχνώ» και τους στίχους του Παύλου Λιασίδη. «Να ’ταν η Σκάλα μάλιν σου, τζιε να μου την χαρίσεις, εν την αλλάσσω, ξέρε το, μ’ έναν γουμάν της Λύσης».
Τα χρόνια πέρασαν και το «Δεν Ξεχνώ» κατάντησε μια μεγάλη παγίδα, ένα τεράστιο χαλί, κάτω από το οποίο κρύφτηκαν δράματα και εγκλήματα, μαζί βεβαίως με τον «κλάδο ελαίας» του Μακαρίου. Και αν τα πρώτα χρόνια μετά την πανωλεθρία του 1974, υπήρχε μια δικαιολογία, τα επόμενα χρόνια, η «εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης…». Χρειάστηκε να περάσουν 50 χρόνια, για να μάθουμε για τις βιασθείσες γυναίκες. Για τις γυναίκες οι οποίες γέννησαν ή απέβαλαν παιδιά καρπούς βιασμών. Για τις αρραβωνιασμένες γυναίκες, οι οποίες πέθαναν ή ακόμη αναμένουν τους αγαπημένους τους. Για τους τραυματίες και τους αιχμαλώτους, οι οποίοι «ξεχάστηκαν» και αφέθηκαν στη μοίρα τους. Για τους πολεμιστές, τους τραυματίες, ακόμη και τους ήρωες της ΕΛΔΥΚ, οι οποίοι για δεκαετίες δεν αναγνωρίζονταν, τάχα για να μην φανεί η εμπλοκή της Ελλάδας. Για τα ψυχοφάρμακα και τα άλλα γιατροσόφια για να παρηγορηθούν οι απαρηγόρητοι. Και τα μάθαμε όλα αυτά, από τον σιωπηλό πόλεμο με το κατεστημένο, βουλευτών, δημοσιογράφων και άλλων αλτρουιστών. Τελικά, όταν έφυγαν τα «μεγάλα κεφάλια» δόθηκε η «ελεημοσύνη» του κράτους, τα λεγόμενα επιδόματα πείνας, στα μεγάλα θύματα, τα οποία σήμερα βρίσκονται στο τελευταίο σκαλί πριν από τον τάφο.
Μέσα στη σκοτοδίνη των ατέλειωτων απογοητεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού, μέσα στις ατέλειωτες κοροϊδίες πολιτικών και πολιτικάντηδων, γεννιέται το «προνόμιο της απελπισίας» όπως έγραψε και ο αείμνηστος Χρήστος Γιανναράς. Ενδεχομένως τώρα ξεκίνησε η «μυστική» άνοδος για τη σωτηρία του τόπου μας. Η μεγαλύτερη ελπίδα γεννιέται από τις προφητείες, οι οποίες επιβεβαιώνονται «μυστικά». Η γλώσσα του Θεού είναι η σιωπή και στο σχέδιο του Θεού, μόνο καλά υπάρχουν.
