Το «μυστικό» Φοινί

Δεν γίνεται, κάποιο μεγάλο μυστικό θα κρύβει το μικρό χωριό Φοινί, το οποίο βρίσκεται στα βουνά του Τροόδους. Πρόσφατα, σε ημερίδα στη Λευκωσία, μεγάλη ομάδα διδακτορικών φοιτητών, με την καθοδήγηση του καθηγητή Πέτρου Παπαπολυβίου, παρουσίασαν πτυχές από την ιστορία και τη ζωή του χωριού. Σίγουρα όλα τα χωριά της Κύπρου, ίσως και όλες οι πόλεις, θα ζήλευαν το γεγονός ότι ασχολούνται τόσοι πολλοί επιστήμονες με ένα μικρό χωριό. Πίσω από τη μαγευτική ομορφιά του Φοινιού, ξεχωρίζει ένας άνθρωπος, ένας θρύλος για πολλούς, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Σωφρόνιος Γ΄ (1825-1900). Από τη φτώχεια του Φοινιού, στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κύπρου και αν δεν υπήρχαν αντιδράσεις από τον σουλτάνο, θα ήταν και Οικουμενικός Πατριάρχης. Η ιστορία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου ένα συνεχές θαύμα, το οποίο καθηλώνει ακόμη και σήμερα και κυρίως εντυπωσιάζει η φλόγα της ψυχής του και η δύναμη της πίστης του στον Θεό. Φέτος συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννηση του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου και 125 από την κοίμησή του. Στην ημερίδα μίλησε για τη ζωή και το έργο, του προκατόχου του, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Γεώργιος, καθώς και άλλοι επιστήμονες. Διοργανωτές της Ημερίδας, με θέμα «Φοινί: πορεία στο χρόνο», ήταν ο Σύνδεσμος Αποδήμων και Φίλων Φοινιού, το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και η Ένωση Προφορικής Ιστορίας Κύπρου.

Ορισμένες στιγμές της πολυτάραχης ζωής του Αρχιεπισκόπου. Γεννήθηκε στο Φοινί το 1825. Φτωχόπαιδο, εντάχθηκε ως δόκιμος μοναχός, στην Ιερά Μονή Παναγίας Τροοδίτισσας, όπου έμαθε τα πρώτα του γράμματα και σε ηλικία μόλις 17 ετών χειροτονείται Διάκονος. Μεταβαίνει στην Αττάλεια και παρακολουθεί μαθήματα στο Ελληνικό Σχολείο της πόλης και ταυτόχρονα διακονεί στον εκεί χριστιανικό ναό. Ακολούθως στη Σμύρνη όπου παρακολουθεί μαθήματα στην Ευαγγελική Σχολή και ταυτόχρονα διδάσκει μικρά παιδιά. Διακονεί στον ιερό ναό του Αγίου Χαραλάμπους στο «Γραικικό Νοσοκομείο». Στη συνέχεια στην Αθήνα, όπου φοιτά στο Β΄ Γυμνάσιο, στη Ριζάρειο Ιερατική Σχολή, στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παρακολουθεί μαθήματα στη Φιλολογική Σχολή.

Επιστρέφει στην Κύπρο το 1861 και διορίζεται Σχολάρχης της Ελληνικής Σχολής στη Λευκωσία. Το 1865 χηρεύει ο αρχιεπισκοπικός θρόνος και ο διάκονος εξελέγη παμψηφεί Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Πρώτο του μέλημα η ευημερία και η μόρφωση του λαού. Αναβαθμίζει την Ελληνική Σχολή Λευκωσίας, σε Παγκύπριο Γυμνάσιο. Ως Εθνάρχης της Κύπρου, ένα είδος πολιτειακού ηγέτη, μεταβαίνει δύο φορές στην Κωνσταντινούπολη, ζητώντας από την Υψηλή Πύλη να μειώσει τις φορολογίες. Εντυπωσίασε τους Συνοδικούς στην Κωνσταντινούπολη και όταν εχήρευσε ο Οικουμενικός Θρόνος προτάθηκε ως υποψήφιος Οικουμενικός Πατριάρχης, αλλά απορρίφθηκε από τον σουλτάνο. Επί ημερών του, το 1878 η Κύπρος περιήλθε στη διακυβέρνηση των Βρετανών. Το 1889 μετέβη στο Λονδίνο, για να μεταφέρει τον πόθο των Ελλήνων του νησιού για ένωση με την Ελλάδα. Συναντήθηκε με τη Βασίλισσα Βικτώρια και αρνείται να της φιλήσει το χέρι, όπως προέβλεπε το πρωτόκολλο, γεγονός το οποίο δεν πέρασε απαρατήρητο. Στην Οξφόρδη του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου διδάκτορα της Θεολογίας.

«Τα αδύνατα παρά ανθρώποις, δυνατά παρά τω Θεώ…» γράφει ο Απόστολος Λουκάς στο ευαγγέλιό του και στη νήσο των Αγίων, το θαύμα πάντα λειτουργούσε, όχι μόνο σε επίπεδο εκκλησιαστικών ποιμένων, αλλά και σε επίπεδο πολιτικών ταγών. Σήμερα στην Κύπρο, οι περισσότεροι ιεράρχες προέρχονται από φτωχές οικογένειες, ενώ και πολλοί ηγέτες δεν προέρχονται από «τζάκια» (πλούσιες οικογένειες). Αν τολμήσει κάποιος να διαβάσει τα βιογραφικά τους, θα εντυπωσιαστεί από την πορεία τους, μέχρι την ανάληψη ανώτατων εκκλησιαστικών διακονημάτων ή πολιτειακών αξιωμάτων. Το θαύμα εξακολουθεί να λειτουργεί στην Κύπρο και ο σιωπηλός Θεός γελά όταν οι «άνθρωποι σχεδιάζουν» με αλλότρια κίνητρα, όχι μόνο χθες αλλά και σήμερα.

Το «μυστικό» Φοινί κρύβει και μοναδικές φυσικές και όχι μόνο ομορφιές. Ο εντυπωσιακός καταρράκτης της Χαρτάρας. Τα ξεχωριστά δημιουργήματα των αγγειοπλαστών. Τα μυρωδάτα λουκούμια. Και ένα σωρό άλλες ανθρώπινες ομορφιές, όπως αποτυπώνονται στα πρόσωπα των Φοινιωτών, είτε στο χωριό, είτε στην αποδημία. Η λαϊκή σοφία, λέει ότι: «ο άνθρωπος εν ο τόπος, τζ’ ο τόπος γέρημος…». Δηλαδή οι άνθρωποι έχουν την αξία και όχι τα ντουβάρια, έστω και αν κουβαλούν την ιστορία, την τέχνη και τις δημιουργίες σπουδαίων ανθρώπων. Ένας άνθρωπος μπορεί να σώσει τον κόσμο, αλλά και ένας άνθρωπος μπορεί να καταστρέψει τον κόσμο και τα παραδείγματα στην ιστορία δεν έχουν τελειωμό. Έστω και αν οι ξεχωριστοί ή φαύλοι άνθρωποι, ακολουθούνται από χιλιάδες ή και εκατομμύρια ανθρώπους. Το «μυστικό» Φοινί αποκαλύπτει πολλά μυστικά, σε όσους θελήσουν να μιλήσουν με τους Φοινιώτες, αλλά και να αγγίξουν την πολύχρονη πορεία του.

kaparispan@yahoo.gr