Του Παναγιώτη Καπαρή
Η άκρα ταπείνωση του επισκόπου τέως Πάφου Τυχικού. Ένα σύντομο βίντεο, σε νοσοκομείο της Αθήνας, μέσα σε ένα όργιο φημών για εξαφάνιση του αρχιερέα, φανέρωσε το ύψος των δοκιμασιών του ιεράρχη. Στο κρεβάτι του πόνου, με συνοδό έναν «ξένο» αδελφό, τον πνευματικό και ιατρό του, τον πατέρα Ευάγγελο Παπανικολάου, από την Ελλάδα. Ούτε ένας Κύπριος ιεράρχης, ούτε ένας Κύπριος παπάς, ούτε ένας Κύπριος διάκος, ούτε ένας Κύπριος μοναχός δεν ήταν δίπλα του. Μπορεί να ήταν συγγενικά του πρόσωπα, αλλά και αυτό είναι πολύ σκληρό, για έναν άνθρωπο, ο οποίος από έφηβος ντύθηκε στα ράσα. Δεν έχει καμία σημασία, αν ο επίσκοπος Τυχικός έκανε παρακοή, αν αμάρτησε και αν καταδικάστηκε από την πλειοψηφία της Ιεράς Συνόδου –κηρύχθηκε έκπτωτος– χάνοντας τον θρόνο της Μητρόπολης Πάφου. Καμία σημασία δεν έχει και αν η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου δικαίωσε την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Κύπρου, με μια αμφιλεγόμενη απόφαση. Σημασία έχει ότι ένας ιεράρχης, ένας άνθρωπος, μέσα από αυτή τη δύσκολη διαδρομή, έχασε την υγεία του, ίσως για το υπόλοιπο της ζωής του, μη αντέχοντας σωματικά, ίσως και ψυχικά, αυτή τη δοκιμασία. Και όλα αυτά μέσα από έναν καταιγισμό παραπληροφόρησης, για ψεύτικη τάχα ασθένεια και για ένα σωρό άλλες θλιβερές φήμες.
Η απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στο έκκλητο του επισκόπου Τυχικού, ήταν με πολιτικούς και νομικούς όρους, αυτό το οποίο καλείται «βυζαντινισμός». Έκρινε ότι είχε παραλείψεις η απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Κύπρου, αλλά θεώρησε ότι ήταν σωστή η απόφαση. Σε οποιοδήποτε πολιτικό εφετείο, η κρίση του δικαστηρίου θα ήταν απλώς ακύρωση της πρωτόδικης απόφασης. Ωστόσο, στον χώρο της Εκκλησίας, δεν υπάρχουν ούτε δικαστήρια ούτε νόμοι ούτε αστυνόμοι ούτε και εξουσίες. Υπάρχει μόνο η διαδικασία της διακονίας και του αγιασμού, στο πλαίσιο πάντα της αγάπης και της βίωσης της εν Χριστώ Ζωής. Οι κανόνες των Ιερών Συνόδων είναι απλώς οδοδείκτες για τη μετάνοια και τη σωτηρία του ανθρώπου, ώστε ο άνθρωπος να γίνει κατά χάριν Θεός. Εξάλλου, κανόνες των Ιερών Συνόδων είναι αλληλοσυγκρουόμενοι σε πολλές περιπτώσεις και όλοι καταλήγουν με τη φράση «ό,τι δόξει τω προεστώ». Δηλαδή όλα ανατρέπονται από τον λόγο και την απόφαση ενός αγίου ανθρώπου, ο οποίος διαθέτει το θείο δώρο της διάκρισης.
Υπάρχει και μια άλλη σύσταση από τον άγιο Ιάκωβο τον αδελφόθεο, κυρίως, προς όλους όσοι βαστούν ποιμαντορική ράβδο και ασκούν επισκοπικά καθήκοντα. Γράφει: «η γαρ κρίσις ανέλεος τω μη ποιήσαντι έλεος. Κατακαυχάται έλεος κρίσεως…» (γιατί στην τελική κρίση, δεν θα υπάρχει έλεος γι’ αυτόν που δεν έδειξε ευσπλαχνία. Για τον φιλεύσπλαχνο όμως, η τελική κρίση θα είναι θρίαμβος…). Ο χώρος της Εκκλησίας είναι χώρος ελευθερίας και χαράς και σίγουρα δεν είναι χώρος εξουσίας και ποινών. Οι «ποινές» είναι ο πνευματικός νόμος, ο οποίος οδηγεί τον άνθρωπο, με ένα άλλο μυστικό, αλλά και θαυμαστό τρόπο, προς τη μετάνοια και τη θέωση. Ο «νόμος» αυτός ξεκινά και τελειώνει στη συνείδηση και αγγίζει όλους τους ανθρώπους. Ο Άγιος Αυγουστίνος έλεγε: «Αγάπα τον Θεό και κάνε ό,τι θέλεις».
Η υπόθεση του επισκόπου Τυχικού περνά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο περιθώριο της επικαιρότητας. Ανθρώπινα το μόνο το οποίο μένει τώρα, είναι να στηριχθεί ο ιεράρχης, να αφεθεί να ηρεμήσει, να φροντίσει την υγεία του και να επιλέξει ο ίδιος τον καταλληλότερο χώρο διαμονής του. Το αύριο είναι μόνο του Θεού και ο Θεός ξέρει καλύτερα. Η ιστορία θυμίζει λίγο τις εκλογές για τη Μητρόπολη Μόρφου, το 1998, όταν η πρόνοια του Θεού ανέδειξε έναν άγνωστο τότε ιερομόναχο, τον σημερινό μητροπολίτη Νεόφυτο, στον θρόνο της Μητρόπολης του Αγίου Αυξιβίου. Τότε προηγήθηκαν φοβερά γεγονότα με τον αρχιμανδρίτη τότε Παγκράτιο, ακόμη και επιχείρηση για να καεί η Ιερά Αρχιεπισκοπή. Σήμερα ποιος θα είναι ο νέος μητροπολίτης Πάφου, ο οποίος θα αναλάβει το βάρος της διαποίμανσης ενός σκανδαλισμένου ποιμνίου, είναι σίγουρα και πάλι στα χέρια του Θεού. Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου καλό είναι να προβληματιστεί και γιατί όχι, να υιοθετήσει τον πρωτοχριστιανικό θεσμό της κλήρωσης για ανάδειξη αρχιερέων, ανάμεσα σε άξιους κληρικούς, ένας θεσμός ο οποίος ακολουθείται στην Εκκλησία της Σερβίας και σε άλλες Εκκλησίες. Είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος, για να μειωθούν τα «πάθια και οι καημοί» κατά τον Παπαδιαμάντη, ανάμεσα σε ιεράρχες και πιστούς. Στο τέλος της ημέρας ό,τι και να γίνει, «Όλα είναι στο σχέδιο του Θεού, όλα…» όπως έλεγε και η Αγία Γαβριηλία, χωρίς κανένα άγχος.
