Kathimerini.gr
Ρουμπίνα Σπάθη
Μέσα σε ένα εκρηκτικό μείγμα διπλής κρίσης, ενεργειακής και κλιματικής, και με αδήριτη ανάγκη να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση που πιέζει ασφυκτικά τις περισσότερες οικονομίες ανά τον κόσμο, όλα δείχνουν πως τα επόμενα χρόνια θα εκτοξευθεί στα ύψη η ζήτηση για καθαρή ενέργεια. Η συγκυρία έχει προ πολλού αναγκάσει πολλές χώρες να επανεξετάσουν την αφοριστική στάση κατά της πυρηνικής ενέργειας που έχουν υιοθετήσει από τον Μάρτιο του 2011 ως συνεπακόλουθο της πυρηνικής τραγωδίας στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να αναθεωρούν τις αποφάσεις που έλαβαν έκτοτε να παροπλίσουν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες τους και να αποκλείσουν την πιο διχαστική πηγή ενέργειας από το μείγμα με το οποίο παράγουν ηλεκτρισμό για την κάλυψη των αναγκών τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποστηρίξει την τάση για επανεξέταση των αμφιλεγόμενων αυτών αποφάσεων, δίνοντας την έγκρισή της στη χρηματοδότηση που προϋπέθετε η συντήρηση και ανακαίνιση πυρηνικών αντιδραστήρων προκειμένου να παραταθεί η λειτουργία τους.
Ως επιταχυντής της διαδικασίας έχει, άλλωστε, λειτουργήσει τα τελευταία χρόνια η επιθετική παρέμβαση της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς τα ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων πρέπει να τροφοδοτούνται με ηλεκτρική ενέργεια 24 ώρες το 24ωρο. Εχουν, έτσι, εξωθήσει τους τεχνολογικούς κολοσσούς που τα λειτουργούν, την Google και τη Microsoft, πολλές άλλες εταιρείες, αλλά και τον Μπιλ Γκέιτς προσωπικά, να συνταχθούν με το μέτωπο υπέρ της στροφής στην πυρηνική ενέργεια. Τον καταλύτη για τη στροφή της Ευρώπης στην πυρηνική ενέργεια ενδέχεται, όμως, να αποτελέσει το πρωτοφανές μπλακ άουτ που πριν από τρεις εβδομάδες προκάλεσε χάος στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Η αμφιλεγόμενη μορφή ενέργειας που προβληματίζει επί χρόνια, καθώς παρουσιάζεται από τους οπαδούς της ως καθαρή μορφή ενέργειας πολύτιμη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και ως κίνδυνος αφανισμού της ανθρωπότητας από τους πολέμιούς της, αρχίζει να εμφανίζεται ως λύση σε ολοένα και περισσότερα προβλήματα. Στην Ισπανία, που έχει από το 2019 αποφασίσει να παροπλίσει μέχρι το 2035 όσους πυρηνικούς αντιδραστήρες παραμένουν ακόμη σε λειτουργία, το σοκ που γνώρισε η χώρα στις 28 Απριλίου έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό και έχει ενισχύσει την επιχειρηματολογία όσων υποστηρίζουν τη στροφή στην πυρηνική ενέργεια.
Με τις έρευνες για τα αίτια του αδιανόητου έως τώρα συμβάντος να βρίσκονται σε εξέλιξη, πολλοί διατύπωσαν την άποψη ότι το μπλακ άουτ οφειλόταν στην υπερβολική εξάρτηση του δικτύου από τις ανανεώσιμες πηγές, που δεν αποτελούν σταθερή πηγή ενέργειας. Υποστηρίζουν, έτσι, πως η πυρηνική ενέργεια θα ήταν η αξιόπιστη εναλλακτική που θα μπορούσε να διασφαλίσει τη σταθερότητα στο δίκτυο. Και το λόμπι που υποστηρίζει την πυρηνική ενέργεια καλεί την κυβέρνηση να αναθεωρήσει την απόφασή της για τερματισμό της λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Ισως στη χώρα της Ιβηρικής να είναι ακόμη ισχυρές οι αντιστάσεις, καθώς η κυβέρνηση Σάντσεθ επιμένει στην αρνητική στάση της και εμμένει στο σχέδιο που έχει χαράξει από το 2019 να παράγει το 81% της ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Την ίδια στιγμή, όμως, οδεύει προς μια θεαματική αναθεώρηση της αρνητικής στάσης η «πράσινη» Δανία, η χώρα που έχει απαγορεύσει τους πυρηνικούς αντιδραστήρες από το 1985, χρονολογία ορόσημο, αν σκεφτεί κανείς πως η σχετική απόφαση ελήφθη ένα χρόνο προτού συμβεί το ιστορικής σημασίας ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ στην Ουκρανία.
Μέσα στην εβδομάδα ο Δανός υπουργός Ενέργειας και Κλίματος, Λας Ογκόρ, ανακοίνωσε πως η κυβέρνηση εξετάζει τα πιθανά οφέλη που μπορούν να της προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες πυρηνικής ενέργειας και προσανατολίζεται στην κατάργηση της απαγόρευσης. Μιλώντας στον Τύπο της Δανίας δήλωσε πως η κυβέρνηση διαπιστώνει τις σημαντικές εξελίξεις στις τεχνολογίες πυρηνικής ενέργειας και ενδέχεται να επενδύσει σύντομα σε μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες νέας γενιάς. Αναφερόταν στους μικρούς αντιδραστήρες που έχουν περιορισμένο κόστος και μικρότερα χρονικά διαστήματα κατασκευής, σε σύγκριση με τους παραδοσιακούς αντιδραστήρες μεγάλης κλίμακας. Ο Δανός υπουργός δεν παρέλειψε, βέβαια, να υπογραμμίσει πως η κυβέρνηση δεν θα αρκεστεί στο δυναμικό αυτών των αντιδραστήρων, αλλά «θα εξετάσει και το τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο για την κοινωνία της Δανίας». Η στροφή της σκανδιναβικής χώρας αποτελεί σημάδι των καιρών, καθώς πρόκειται για μία από τις χώρες της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και με τη μεγαλύτερη εταιρεία αιολικής ενέργειας στον κόσμο, την Ørsted. Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στη Δανία προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, αιολική, βιοκαύσιμα και ηλιακή ενέργεια. Αν υλοποιηθούν τα σχέδια που εξέφρασε ο Δανός υπουργός, θα αποτελέσουν σαφές μήνυμα για την υπόλοιπη Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.
Δύο νέες κολοσσιαίες μονάδες στη Βρετανία
Η Amazon συγκαταλέγεται στους κολοσσούς που έχουν ταχθεί ανοικτά υπέρ της πυρηνικής ενέργειας και συνεργάζεται ήδη με εταιρείες πυρηνικών αντιδραστήρων για την κατασκευή μικρών πυρηνικών μονάδων στην Ουάσιγκτον και τη Βιρτζίνια. Αναμένεται να συνεργαστεί σύντομα με τη Rolls Royce, η οποία κατασκευάζει δικό της μικρό πυρηνικό αντιδραστήρα στις ΗΠΑ. Στον όμιλο της Amazon ανήκει η Amazon Web Services, που σχεδιάζει για την επόμενη τετραετία να επενδύσει σε νέα κέντρα δεδομένων στη Βρετανία 8 δισ. στερλίνες, ποσό αντίστοιχο περίπου των 9,5 δισ. ευρώ. Και ο Ματ Γκάρμαν, επικεφαλής της Amazon Web Services, έχει απευθύνει έκκληση στην κυβέρνηση της Βρετανίας να χρησιμοποιήσει περισσότερο την πυρηνική ενέργεια προκειμένου να τροφοδοτήσει με ενέργεια τα κέντρα δεδομένων που χρειάζονται για την τεχνητή νοημοσύνη.
Η AWS είναι πρώτη στον κόσμο ως προς τον όγκο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που αγοράζει και έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 40 σχέδια αιολικών και ηλιακών πάρκων στη Βρετανία. Η προτροπή για τη χρήση περισσότερης πυρηνικής ενέργειας σχετίζεται με το γεγονός ότι τα 500 κέντρα δεδομένων που λειτουργούν στη χώρα καταναλώνουν το 2,5% της ηλεκτρικής ενέργειας της Βρετανίας. Την ίδια στιγμή, τα 80 αντίστοιχα κέντρα δεδομένων της Ιρλανδίας καταναλώνουν το 21% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά εκτιμάται πως θα αυξηθούν στο 6% και το 30% αντιστοίχως μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Και η εταιρεία διαχείρισης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στη Βρετανία υπολογίζει πως μέχρι το 2050 τα κέντρα δεδομένων θα καταναλώνουν όση ενέργεια χρησιμοποιούν σήμερα όλες οι βιομηχανικές μονάδες της χώρας.
Την άποψη του Γκάρμαν συμμερίζεται ο Αλεξ Χίσχολμ, επικεφαλής της θυγατρικής της Electricite de France (EdF) στη Βρετανία. Ο ενεργειακός κολοσσός Electricite de France της Γαλλίας κατασκευάζει μια κολοσσιαία πυρηνική μονάδα στο Σόμερσετ της Βρετανίας και αναμένεται σύντομα να κλείσει συμφωνία για την κατασκευή μιας άλλης αντίστοιχης μονάδας στο Σάφολκ. Το Βέλγιο διασφάλισε, άλλωστε, την έγκριση της Κομισιόν τον Φεβρουάριο για να χορηγήσει κρατική ενίσχυση στη γαλλική ενεργειακή Engie η οποία έχει αναλάβει τις αναγκαίες εργασίες για να παρατείνει κατά 10 χρόνια τη λειτουργία δύο πυρηνικών σταθμών της χώρας. Στη Γερμανία, που έχει πλέον παροπλίσει όλους τους πυρηνικούς της αντιδραστήρες έπειτα από σχετική απόφαση που ελήφθη επί καγκελαρίας Μέρκελ, ο προβληματισμός είναι έντονος, καθώς οι βιομηχανίες της βρέθηκαν σε δεινή θέση και μαζί με αυτές και γενικότερα η οικονομία της, όταν κόπηκε η ροή του ρωσικού αερίου, συνεπακόλουθο της ρήξης με τη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία.
Κατά της απαγόρευσης
Ο πρώην πρωθυπουργός της Δανίας Αντερς Φογκ Ράσμουσεν τάχθηκε υπέρ της κατάργησης της «γελοίας απαγόρευσης» που ισχύει στη χώρα του για την πυρηνική ενέργεια και εξήγησε πως «πρέπει να έχουμε κάποια ενέργεια που δεν βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα και είναι γελοίο να αποκλείουμε εκ των προτέρων την πυρηνική ενέργεια».
2 δισ. ευρώ περίπου θα διαθέσει το βελγικό κράτος για το κόστος που θα έχει η παράταση ζωής δύο αντιδραστήρων του.
Οι διακοπές ρεύματος
Παρεμβαίνοντας στη συζήτηση για τα αίτια της γενικής διακοπής ρεύματος που έπληξε προσφάτως την Ισπανία, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ τόνισε πως δεν υπάρχουν «στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι η παρουσία περισσότερης πυρηνικής ενέργειας στο δίκτυο θα μπορούσε να είχε αποτρέψει μια διακοπή ρεύματος».
10% της ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως παράγεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ).
Διάλογος χωρίς ταμπού
Μετά τη συμφωνία ανάμεσα στο Βέλγιο και στη γαλλική Engie για την παράταση ζωής δύο αντιδραστήρων, η Βελγίδα υπουργός Ενέργειας Τίνε βαν ντερ Στράτεν υπογράμμισε πως «η συμφωνία αποτελεί παράδειγμα αλλαγής πολιτικής και στέλνει το μήνυμα ότι το Βέλγιο εγκαινιάζει διάλογο για το μελλοντικό μείγμα ενέργειας χωρίς ταμπού».
