Του Γιάννη Αδειλίνη
Η διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας, η πιστή εφαρμογή στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η κλιματική αλλαγή και η παγκόσμια πληθωριστική τάση, είναι οι μεγάλες προκλήσεις στο εγγύς μέλλον εξηγεί μιλώντας στο "Κ-CEOs" ο Μιχάλης Καμμάς, Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου. Προσθέτει ότι η αλματώδης χρήση της τεχνολογίας και η σημαντικότητα του τραπεζικού τομέα σε περιόδους κρίσεων «θα είναι μαζί μας και την επόμενη μέρα της πανδημίας». Χαρακτηρίζει «πυλώνα ανάκαμψης» τη ρευστότητα που διοχετεύθηκε στην αγορά κατά τη διάρκεια της πανδημίας, σημειώνοντας ότι η δανειοδότηση από τις τράπεζες παρέχεται «σε βιώσιμες επιχειρήσεις» και τα ΜΕΔ είναι ένα πρόβλημα που «πρέπει να αποκλιμακωθεί για να μιλάμε για ουσιαστική απομόχλευση». Εξηγεί γιατί η αύξηση θέσεων εργασίας θα δώσει «μεγαλύτερη ευελιξία στην κοινωνική πολιτική» και θεωρεί ότι το κλειδί στην προσπάθεια για μακρά περίοδο ανάπτυξης είναι η δημιουργία συνθηκών.
Τι περιλαμβάνει το Σχέδιο Ανάκαμψης της Κύπρου μέσω του Next Generation EU στη διευκόλυνση δανείων και στον τομέα της μετάβασης στην πράσινη ανάπτυξη;
Καταρχάς θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ένα μεγάλο μέρος του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αφορά στην πράσινη μετάβαση και ανάπτυξη διαμέσου συγκεκριμένου άξονα πολιτικής μεταρρύθμισης, ο οποίος περιλαμβάνει εισηγήσεις και προτάσεις που μεταφράζονται σε πολιτικές διά νομοθετημάτων. Αυτό το πλαίσιο δράσεων βασίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες: στις επενδύσεις που θα βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση και θα περιορίσουν το ρυπογόνο αποτύπωμα της χώρας μας και στις δράσεις εξοικονόμησης και αύξησης της χρήσης εναλλακτικών μέσων μεταφοράς αντί του αυτοκινήτου. Ο ρόλος των τραπεζών σε αυτό το πεδίο είναι κεντρικός, αφού για τα πλείστα πράσινα έργα και υποδομές χρειάζεται αντίστοιχη χρηματοδότηση, στην οποία πλέον οι τράπεζες εστιάζουν και ήδη προβαίνουν σε νέα δάνεια προς αυτή την κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, όσο το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προχωρά στην εφαρμογή του και οι τράπεζες θα διαμορφώνουν ανάλογα τα επιχειρησιακά πλάνα που αφορούν και τη χρηματοδότηση της αγοράς.
Η Κύπρος απολαμβάνει την πρώτη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στα κράτη μέλη της ΕΕ. Σε τι βαθμό συμβάλει η συμμετοχή αυτή στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και πώς «ξεκλειδώνει» τις προοπτικές της χώρας;
Τα έργα που χρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων αφορούν ένα ευρύ πλαίσιο ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας μέσω διαφόρων προγραμμάτων (για νεανική, γυναικεία, καινοτόμο και ούτω καθεξής), τα οποία σαφώς ενισχύουν την απασχόληση στη χώρα μας. Η ΕΕ έχει έναν βασικό στόχο που ουσιαστικά υπαγορεύει ότι εάν κάθε μικρομεσαία επιχείρηση εργοδοτήσει ένα επιπλέον άτομο, τότε η ανεργία θα περιοριστεί σε τέτοιο βαθμό που δεν θα αποτελεί ένα από τα προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η αύξηση θέσεων εργασίας συνεπάγεται αύξηση εισοδημάτων, κατανάλωσης, περισσότερα έσοδα για το κράτος και συνεπώς μεγαλύτερη ευελιξία στην κοινωνική πολιτική.
Η κυπριακή οικονομία και το τραπεζικό σύστημα διαθέτουν τις αναγκαίες δομές για σθεναρή ανάπτυξη;
Είμαι πεπεισμένος ότι υπάρχουν και οι δομές και οι διαδικασίες και η βούληση και το ανθρώπινο δυναμικό για να πάρει ξανά την οικονομία στα χέρια του και να την ανεβάσει ψηλά. Ως τραπεζικός τομέας έχουμε αποδείξει τόσο την αποφασιστικότητα όσο και τη θετική εικόνα που διαθέτουμε τα τελευταία χρόνια, στοιχεία που συνέδραμαν τα μέγιστα για στήριξη της οικονομίας και της κοινωνίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μετά τον αντίκτυπο της πανδημικής κρίσης στην κυπριακή οικονομία έχουμε ήδη εισέλθει σε φάση επανόδου και το μεγάλο στοίχημα είναι να δημιουργήσουμε συνθήκες για μακρά περίοδο ανάπτυξης που θα επιφέρει -σαφώς- κοινωνική ευημερία, συνθήκες απασχόλησης, καλύτερες συνθήκες για τους εργαζομένους, κερδοφορία στις επιχειρήσεις και αυξημένα εισοδήματα στα νοικοκυριά μας.
Πόσο έχει επηρεάσει η πανδημία την εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού τομέα στην Κύπρο;
Οι αντικειμενικές δυσκολίες που επηρέασαν όλους σε επίπεδο διακίνησης, κοινωνικής αποστασιοποίησης και τήρησης αυστηρών μέτρων, σαφώς επηρέασαν και τις επιχειρήσεις που εξυπηρετούν πολίτες, όπως βεβαίως και οι τράπεζες. Από εκεί κι έπειτα μόνο ως ευκαιρία αντιμετώπισαν την πανδημία οι τράπεζες του τόπου. Εκπαίδευσαν το προσωπικό για να εφαρμόζει κάθε αλλαγή στα πρωτόκολλα, διασφαλίζοντας την υγεία των εργαζομένων αλλά και του κοινού. Ταυτόχρονα έγιναν αλματώδη βήματα σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών μέσω εναλλακτικών καναλιών εξυπηρέτησης και κυρίως των ψηφιακών, κάτι που ώθησε το κοινό να αξιοποιήσει τα εν λόγω εργαλεία. Πλέον μπορούμε να μιλάμε για ένα ποσοστό πέραν του 80% των πελατών στις τράπεζες, οι οποίοι όχι απλώς διατηρούν ηλεκτρονικό λογαριασμό αλλά διεκπεραιώνουν πλείστες εκ των συναλλαγών τους ψηφιακά.
Θεωρείται ικανοποιητική την πρόοδο που έχει συντελεστεί σχετικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό των τραπεζικών εργασιών;
Η πρόοδος είναι ένα κομμάτι και ναι ξεκάθαρα αξιολογείται ως θεαματική με την πορεία που κατέγραψε τους τελευταίους 20 περίπου μήνες. Την ίδια ώρα, ο αγώνας για να φτάνουν οι τράπεζες τις τελευταίες τεχνολογικές και ψηφιακές εξελίξεις είναι συνεχής και επίπονος. Αντιλαμβάνεστε ότι πλέον η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογία είναι ασύλληπτη και η πρόκληση για μεγάλους οργανισμούς και τομείς, όπως ο τραπεζικός, είναι αντίστοιχη. Οι τράπεζες έχουν εισάγει νέα συστήματα και τεχνολογίες για υλοποίηση των εσωτερικών εργασιών τους και έχουν εξελίξει σημαντικά τα ηλεκτρονικά κανάλια εξυπηρέτησης των πελατών τους και διεκπεραίωσης συναλλαγών, αγορών και μεταφοράς χρημάτων. Συνεπώς, θεωρώ ότι η δυναμική που έχει δημιουργηθεί θα έχει και συνέχεια, με τις τράπεζές μας να αποτελούν έναν από τους σημαντικούς παράγοντες για περαιτέρω ενθάρρυνση της κοινωνίας προς την ψηφιακή εποχή που εδραιώνεται σε καθημερινή βάση.
Η ρευστότητα που έχει διοχετευθεί στην αγορά κατά τη διάρκεια της πανδημίας επαρκεί για να διατηρήσει εν ζωή μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
Η ρευστότητα γενικά που έχει χορηγηθεί μέσω νέου δανεισμού στην αγορά πέρσι και φέτος, αποτελεί πυλώνα ανάκαμψης και μετέπειτα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας. Με βάση διεθνή πρότυπα, κανονισμούς και βέλτιστες πρακτικές, η δανειοδότηση παρέχεται σε βιώσιμες επιχειρήσεις που συμβάλλουν θετικά στην οικονομική δραστηριότητα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Τα τελευταία πέντε χρόνια τα μέλη του Συνδέσμου Τραπεζών παρείχαν συνολικά €14,3 δισ. σε νέα δάνεια στην Κύπρο, ενώ έγιναν αναδιαρθρώσεις για δάνεια €10,7 δισ. Η οικονομία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως οικοσύστημα, δηλαδή, εάν τα νοικοκυριά έχουν αρκετό εισόδημα θα κάνουν και τις αντίστοιχες δαπάνες για συντήρηση, επιδιόρθωση ή αναβάθμιση της οικίας τους. Ταυτόχρονα θα δαπανήσουν για την άνετη και ασφαλή διακίνησή τους με κάποιο όχημα, θα επενδύσουν στη γνώση και τις δεξιότητες των παιδιών ή θα επιλέξουν πιο εύκολα κάποια δραστηριότητα για την οικογένεια. Όλα αυτά έχουν άμεση συνάφεια με την απασχόληση στην οικονομία μας και σαφώς με τις απολαβές των εργαζομένων. Όταν οι δείκτες ομοιόμορφα καταγράφουν βελτίωση τότε και επιμέρους στοιχεία που αφορούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα έχουν θετική αντίδραση.
Εκτιμάτε ότι έχει ρυθμιστεί σε ικανοποιητικό βαθμό το θέμα των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ);
Η απάντηση στο ερώτημά σας είναι καταφατική και αρνητική ταυτόχρονα. Ο δείκτης ΜΕΔ στον τραπεζικό τομέα έχει σημαντικά βελτιωθεί και μάλιστα περιορίζεται πλέον σε ποσοστό πέριξ του 15%. Την ίδια ώρα ένα σημαντικό δανειακό χαρτοφυλάκιο βρίσκεται υπό τη διαχείριση μη τραπεζικών οργανισμών. Αυτό από τη μία δίδει περισσότερη ευελιξία στους κατόχους των εν λόγω δανείων και σαφώς περιθώριο χρόνου στους δανειολήπτες. Από την άλλη πρόκειται βεβαίως για ένα υπαρκτό πρόβλημα στην οικονομία που σταδιακά πρέπει να αποκλιμακωθεί για να μιλάμε για ουσιαστική απομόχλευση. Ένας σημαντικός δείκτης για τις τράπεζες δεν είναι μόνο των ύψος των ΜΕΔ αλλά και το ποσοστό προβληματικών δανείων που έχει αναδιαρθρωθεί και πλέον ξεπερνά το 70%, γεγονός που δημιουργεί θετικούς οιωνούς για το μέλλον. Την ίδια στιγμή υπάρχει και η εμπειρία και σειρά νομικών και άλλων εργαλείων που καθιστούν πιο αποτελεσματική την αντιμετώπιση των ΜΕΔ. Όλα τα πιο πάνω σε συνδυασμό με τις σαφώς βελτιωμένες και αναβαθμισμένες διαδικασίες χορήγησης νέων δανείων, θέτουν το τραπεζικό σκηνικό σε στέρεο έδαφος.
Μπορείτε να μας κωδικοποιήσετε μερικές από τις αλλαγές που θα είναι μαζί μας και την επόμενη μέρα μετά την πανδημία;
Πρώτο και σημαντικότερο είναι βεβαίως η αλματώδης χρήση της τεχνολογίας. Αποτελεί μια κατάκτηση θα έλεγα, για τους πολίτες και τους φορείς της οικονομίας, επιβάλλεται να μας συνοδεύει και να αποτελέσει το μεγάλο εφαλτήριο για την περαιτέρω υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων. Άλλη σημαντική αλλαγή αφορά στην αντίληψη του κοινού για τον ρόλο και τη σημαντικότητα του τραπεζικού τομέα σε μια οικονομία και κυρίως σε περιόδους κρίσεων. Πιστεύω έχει πλέον καταστεί σαφές και ξεκάθαρο ότι ο ρόλος τους είναι ουσιαστικός και κεντρικός τόσο σε επίπεδο στήριξης της κοινωνίας όσο και σε επίπεδο ενίσχυσης της οικονομικής ανάκαμψης.
Σε ένα άλλο πιο γενικό πλαίσιο, θα έλεγα πως έχει αποδειχθεί ότι παρά τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που βρίσκονται ενώπιόν μας, με σκληρή δουλειά, συνεργασία και αλληλοκατανόηση υπάρχουν πάντα λύσεις. Ως Σύνδεσμος Τραπεζών δίδουμε ιδιαίτερη έμφαση και εργαζόμαστε εντατικά για ενίσχυση του περιβάλλοντος εποικοδομητικού διαλόγου με την κοινωνία, τους οικονομικούς παράγοντες, το πολιτικό σύστημα, τις κρατικές αρχές και υπηρεσίες και τους ανεξάρτητους φορείς.
Ποια είναι τα μεγαλύτερα στοιχήματα και οι προκλήσεις για το 2022;
Η διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας, η πιστή εφαρμογή των άμεσων βημάτων που υπαγορεύονται από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η κλιματική αλλαγή καθώς και η διαχείριση των συνεπειών που προκαλεί η παγκόσμια πληθωριστική τάση, αποτελούν τα κυριότερα πεδία προκλήσεων που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στο εγγύς μέλλον.
