Kathimerini.com.cy
ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΚΛΙΑ
Το άνευ προηγουμένου οικονομικό σοκ, ως συνέπεια της πανδημίας στον ανθρώπινο πληθυσμό αλλά και των μέτρων και πολιτικών που εφάρμοσαν τα κράτη για την ανάσχεσή της, ενδυνάμωσε τις τάσεις οι οποίες είχαν καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, όπως η πρόκληση στο υφιστάμενο αναπτυξιακό μοντέλο ανάπτυξης (κλιματική αλλαγή, διαθεσιμότητα και εκμετάλλευση φυσικών πόρων, κλπ.), η μεγαλύτερη πίεση στα δημόσια οικονομικά (κοινωνικές πολιτικές, κλπ.), αλλά και την διευρυνόμενη ανισότητα λόγω του ψηφιακού χάσματος μεταξύ κρατών και κοινωνιών.
Σχετικά με το αναπτυξιακό μοντέλο για τη Κυπριακή Δημοκρατία αναδείχτηκαν σε σημαντικό βαθμό οι εξής αδυναμίες:
• Μονομέρεια /εξάρτηση της ανάπτυξης από τουρισμό και υπηρεσίες.
• Μειωμένη διείσδυση ψηφιακών μέσων, λειτουργιών και υπηρεσιών στο γενικό πληθυσμό παράλληλα με σημαντικό έλλειμμα ψηφιακής εκπαίδευσης.
• Υστέρηση του E - Δημοσίου τομέα / Ψηφιακή Διακυβέρνηση.
Θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξει μια σημαντική μείωση του ΑΕΠ για τις οικονομίες κάθε χώρας, αλλά και του παγκόσμιου ΑΕΠ για το 2020. Όλες οι χώρες εφάρμοσαν –κατά μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό- επεκτατική δημόσια οικονομική πολιτική στήριξης της παραγωγικής διαδικασίας και απότομης αύξησης των κοινωνικών και υγειονομικών δαπανών, οι οποίες θα ξεπεράσουν κατά πολύ την αύξηση του ΑΕΠ δημιουργώντας πρόσκαιρα ελλείμματα στους κρατικούς προϋπολογισμούς. Η κυπριακή οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί σε ποσοστό 8%-12%, συνυπολογίζοντας τη σημαντική συμμετοχή της τουριστικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ της χώρας. Ο τρόπος για να ξεπεραστεί το δυνατόν συντομότερα το συγκεκριμένο πρόβλημα, είναι να μετατραπούν οι αδυναμίες που αναφέρθηκαν παραπάνω σε συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, επιταχύνοντας τη μετατροπή της οικονομίας σε κοινωνία καινοτόμου γνώσης, ψηφιακών δυνατοτήτων και νέων εφαρμοσμένων τεχνολογιών σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της.
Ειδικότερα για τον χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης, οι επενδύσεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα τα τελευταία χρόνια στις ψηφιακές υποδομές τους, στην ενσωμάτωση νέων καινοτόμων τεχνολογιών στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία, στην εναρμόνιση μέσω της αυστηρής διαδικασίας αξιολόγησης διεθνών βέλτιστων προτύπων, καθώς και στην ανάπτυξη της τεχνογνωσίας του άριστου εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού τους, διασφάλισαν τη δυνατότητα να συνεχίσουν την εκπαιδευτική αποστολή τους κατά τη διάρκεια των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, ενώ παράλληλα στήριξαν και ενδυνάμωσαν την κοινωνική συνοχή και την οικονομική δραστηριότητα τη δύσκολη αυτή στιγμή για τον τόπο μαΌπως το Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου, στο οποίο έχω τη τιμή να προΐσταμαι ακαδημαϊκά, έτσι και όλα τα κυπριακά πανεπιστήμια ολοκλήρωσαν το σύνολο της μαθησιακής διαδικασίας καθώς και τις τελικές εξετάσεις σύμφωνα με το αρχικό ακαδημαϊκό ημερολόγιό τους, ενσωματώνοντας στη διαδικασία των ενδιάμεσων και τελικών εξετάσεων κριτήρια ποιότητας ανταποκρινόμενα στα διεθνή ποιοτικά πρότυπα για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, όπως αυτά έχουν διατυπωθεί στις κατευθυντήριες γραμμές του φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΔΙΠΑΕ).
Η αποκτηθείσα γνώση και εμπειρία σε συνάρτηση με τους έκτακτους πόρους και εργαλεία που κινητοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την έρευνα σε ιατρικό, κοινωνικό και επιχειρησιακό επίπεδο, θα προσδώσουν στα ερευνητικά κέντρα των πανεπιστημίων μεγαλύτερη δυναμική για έρευνα, συνέργειες, συνεργασίες με ιδρύματα του εξωτερικού, ανταλλαγή επιστημονικών δεδομένων, ανάπτυξη νέων ερευνητικών εργαλείων και νέων ερευνητών. Ως αποτέλεσμα επίσης θα ενισχυθεί η έρευνα και η παραγωγή νέας γνώσης αιχμής με εξωστρέφεια και η παροχή νέων προγραμμάτων σπουδών με διεθνή αναγνώριση και επαγγελματική πιστοποίηση, τα οποία ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες της 4IR (τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης) και του νέου υπό διαμόρφωση γεωπολιτικοοικο-νομικού περιβάλλοντος. Επίσης, η περαιτέρω αξιοποίηση και θεσμική θωράκιση της εξ αποστάσεως και της μικτής (blended) εκπαίδευσης αποτελούν προκλήσεις που καλούμαστε όλοι, ιδρύματα, πολιτεία και κοινωνία, να αντιμετωπίσουμε για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος αλλά και ενδεχομένως για τον μέλλοντα χρόνο.
Η αυξημένη ανάγκη διασύνδεσης των προγραμμάτων σπουδών με την αγορά εργασίας και της πρωτογενούς έρευνας για τη δημιουργία και παροχή εφαρμοσμένης γνώσης, δεν προκύπτει πλέον μόνο από τις κατευθύνσεις της Bologna αλλά και από την αυξημένη ευθύνη των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στη νέα ψηφιακή εποχή για την καλλιέργεια ψηφιακών ικανοτήτων, αλλά και τη βελτίωση των υποστηρικτικών δεξιοτήτων των νέων επιστημόνων και μελλοντικών εργαζομένων όπως η συνεργατική ικανότητα, η δημιουργική λύση προβλημάτων και η δυνατότητα σύλληψης και υλοποίησης καινοτόμων ιδεών. Όπως αποδείχτηκε επίσης από την παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας, σημαντικές ανατροπές θα επέλθουν και στις εργασιακές σχέσεις, τα υφιστάμενα μοντέλα παροχής εξαρτημένης μισθωτής εργασίας, τις κοινωνικές και συνταξιοδοτικές παροχές και υποχρεώσεις κρατών και εργοδοτών προς τους εργαζομένους, κλπ. Επίσης θα πρέπει όλοι, εργοδότες, ηγέτες, καθοδηγητές ομάδων, κλπ. να μάθουν πώς να καθοδηγούν, ενθαρρύνουν και δεσμεύουν ομάδες εργαζομένων και κοινωνικά σύνολα εξ αποστάσεως. Ανατροπές οι οποίες παράλληλα με την εφαρμογή καινοτόμων λύσεων παραγωγής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών θα επιταχύνουν τη μετάβαση στην τηλεργασία, εγκαθιστώντας νέα παραγωγικά μοντέλα εργασίας, διαφορετικούς δείκτες μέτρησης της ποιότητας και ελέγχου της παραγωγικής διαδικασίας, όλα αυτά δε υπό το πρίσμα της βέλτιστης βιώσιμης διαχείρισης και ανανέωσης των φυσικών πόρων του πλανήτη και ισότιμης και δίκαιης πρόσβασης και κατανομής τους στη παγκόσμια ανθρώπινη κοινότητα.
Η ετοιμότητα αντιμετώπισης και προσαρμογής στις ιδιαίτερες συνθήκες -θα μου επιτρέψετε να εκφραστώ και με την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων- αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση για όλους τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικών. Συγχρόνως η παρούσα μεταβατική περίοδος ανέδειξε τα κυπριακά πανεπιστήμια ως πολύτιμο μοχλό κοινωνικής συνοχής και οικονομικής ανάταξης καθώς και σταθερό πυλώνα αναφοράς για την ανάπτυξη της επόμενης ημέρας.
*Ο κ. Παντελής Σκλιάς είναι Πρύτανης Πανεπιστημίου Νεάπολις Πάφου και Πρόεδρος Συνόδου Πρυτάνεων Κυπριακών Πανεπιστημίων.
