Παναγιώτης Ρουγκάλας
Την Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου κορυφώνεται η διαδικασία της συζήτησης του Προϋπολογισμού του 2026 στη Βουλή των Αντιπροσώπων και οδηγείται σε ψήφιση. Τα προϋπολογιζόμενα έσοδα και οι προϋπολογιζόμενες δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για το έτος 2026 προνοούν έσοδα ύψους 16,4 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 4,5% σε σχέση με το 2025 και δαπάνες ύψους 15,3 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 5,3% σε σχέση με το 2025. Παρά τη γενικότερη πολύ καλή εικόνα της κυπριακής οικονομίας και την αντοχή της στις σοβαρές προκλήσεις που κατά κύριο λόγο είναι εξωγενείς, τα φώτα είναι πλέον στραμμένα στο επίπεδο των ανελαστικών δαπανών και συγκεκριμένα στο κρατικό μισθολόγιο που διαρκώς θα ανεβαίνει. Πολύ μικρές οι πιθανότητες να μην εγκριθεί ο Προϋπολογισμός του 2026, αφού έχουν βρεθεί οι απαραίτητες πλειοψηφίες, ωστόσο αγκάθι που χρήζει σίγουρα επισήμανσης είναι οι δαπάνες προσωπικού που ολοένα αυξάνονται και θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Όπως διαφαίνεται, μέσα στις κυριότερες κατηγορίες δαπανών για το 2026, συγκριτικά με το 2025, είναι οι δαπάνες προσωπικού που αφορούν αποδοχές προσωπικού, συντάξεις και φιλοδωρήματα. Συγκεκριμένα, είναι αυξημένες κατά 4,2% σε σχέση με το 2025, αφού οι προϋπολογισθείσες είναι στα 3,77 δισ. ευρώ, έναντι 3,62 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τον πίνακα, η αυξητική τάση πάντως των δαπανών του προσωπικού δεν θα σταματήσει ούτε το 2027, ούτε το 2028. Συγκεκριμένα, οι δαπάνες προσωπικού σύμφωνα με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2027 θα φτάσουν τα 3,9 δισ. ευρώ, από 3,77 δισ. το 2026 και το 2028 το προσχέδιο του Προϋπολογισμού αναφέρει πως θα φτάσουν τα 4 δισ. ευρώ.
Ενδεικτική και η δήλωση του προέδρου του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλη Περσιάνη, κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισμού του 2026, που επικύρωσε τις παραδοχές του κρατικού προϋπολογισμού του 2026 και του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου 2026–2028. Όπως βρίσκουμε στην τελική έκθεση της κοινοβουλευτικής επιτροπής οικονομικών για τον Προϋπολογισμό του 2026, ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου σημείωσε ότι, παρά τη θετική εικόνα της κυπριακής οικονομίας, η διατήρηση συντηρητικής δημοσιονομικής στάσης κρίνεται πολύ σημαντική, λόγω της αβεβαιότητας που διέπει τις εκτιμήσεις και προβλέψεις, η οποία δεν προκύπτει μόνο από το διεθνές περιβάλλον, αλλά και από εγχώριες επιλογές πολιτικής. Τόνισε πως, μεταξύ άλλων αφορούν στην τροποποίηση των φορολογικών και συνταξιοδοτικών δεδομένων, στη νέα συμφωνία για την ΑΤΑ, στη διαφοροποίηση του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, στις δαπάνες που προκύπτουν από το εργαλείο SAFE, στις αποφάσεις σε σχέση με τον θαλάσσιο αγωγό GSI και το τερματικό φυσικού αερίου στο Βασιλικό, καθώς και στις αποζημιώσεις για φυσικές καταστροφές. «Η πρόβλεψη για αύξηση των εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό του 2026 κρίνεται ρεαλιστική, ενώ καταγράφεται επιβράδυνση στις ανελαστικές δαπάνες, το ύψος των οποίων παραμένει ψηλό», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Οι λειτουργικές δαπάνες είναι και αυτές αυξημένες, κατά 11,8%, φτάνοντας τα 1,57 δισ. ευρώ, έναντι 1,4 δισ. ευρώ που ήταν το 2025. Οι μεταβιβαστικές πληρωμές για το 2026 είναι αυξημένες επίσης, κατά 5,2% και γίνεται λόγος για δαπάνες που αφορούν κυρίως κοινωνικές παροχές, χορηγίες προς οργανισμούς δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου και αρχές τοπικής διοίκησης, συνεισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το ΓεΣΥ και στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα, από 4,01 δισ. ευρώ, αναμένονται στα 4,22 δισ. το 2026. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες για το 2026, ωστόσο, είναι μειωμένες κατά 2,6%, ενώ τα συγχρηματοδοτούμενα έργα και σχέδια από κοινοτικούς πόρους είναι επίσης μειωμένα, κατά 1% σε σχέση με τις δαπάνες του 2025. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες φορούν κυρίως αγορά γης και κτιρίων, αγορά σταθερών και κινητών μηχανημάτων, αγορά εξοπλισμού, ανεγέρσεις, επεκτάσεις και βελτιώσεις κτιρίων, ενώ για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα περιλαμβάνονται δράσεις Ταμείων Αλληλεγγύης και Εσωτερικών υποθέσεων, Δράσεις Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης και Δράσεις Διαρθρωτικών Ταμείων. Τέλος, όσον αφορά στην εξυπηρέτηση δημόσιου χρέους (τόκοι και αποπληρωμή δανείων), για το 2026 προβλέπεται αύξηση κατά 6,9% σε σχέση με το 2025 (2,75 δισ. το 2025 έναντι 2,93 δισ. το 2026).
Δίχως αναφορά
Στην τελική έκθεση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικών για τον Προϋπολογισμό του 2026 και σε σχέση με τη γενικότερη πορεία της οικονομίας εκφράστηκαν μεν –εκ μέρους των μελών της επιτροπής– απόψεις που είχαν στόχευση τις δαπάνες προσωπικού, αλλά άφησαν εκτός συγκεκριμένο σχόλιο επί της αύξησης των δαπανών του προσωπικού. Για του λόγου το αληθές, όπως βρίσκουμε στην έκθεση, μέλη της επιτροπής τονίζουν την ανάγκη συνετούς διαχείρισης των δημόσιων δαπανών και ειδικότερα της συγκράτησης του κρατικού μισθολογίου και των ανελαστικών δαπανών, ώστε να θωρακίζεται –όπως αναφέρουν– η ικανότητα του κράτους να ανταποκρίνεται σε απρόβλεπτες και δύσκολες συνθήκες που επηρεάζουν αρνητικά τα οικονομικά δεδομένα, καθώς και την ανάγκη ενίσχυσης των δαπανών για την άμυνα.
Στη βάση των θέσεων του υπουργού Οικονομικών και των κατατεθέντων στοιχείων, καθώς και σύμφωνα με τις προβλέψεις της κυβέρνησης για την πορεία της κυπριακής οικονομίας, η επιτροπή σχολίασε όλες τις αυξήσεις ή μειώσεις των δαπανών, πλην αυτής που αφορά τις δαπάνες προσωπικού. Σε σχέση με επιμέρους πρόνοιες του κρατικού προϋπολογισμού του 2026 και συγκριτικά με το 2025, η επιτροπή σημείωσε την αύξηση των συνολικών προϋπολογιζόμενων εσόδων και δαπανών κατά 11,1% και 2,8%, αντίστοιχα, τη σημαντική αύξηση των λειτουργικών δαπανών κατά 11,8%, την αύξηση των μεταβιβαστικών πληρωμών κατά 5,2%, τη μείωση των κεφαλαιουχικών δαπανών κατά 2,6%, τη μικρή μείωση ύψους 1% στα συγχρηματοδοτούμενα έργα και σχέδια από κοινοτικούς πόρους και την αύξηση των δαπανών εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους κατά 6,9%.
Με ανώτατες οροφές
Σε σχέση με την κεντρική κυβέρνηση, ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2026 προβλέπει έσοδα (εξαιρουμένων των χρηματοοικονομικών ροών) ύψους 10,7 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 11,1% σε σύγκριση με τα αναθεωρημένα έσοδα για το 2025 ύψους 9,7 δισ. ευρώ και δαπάνες (εξαιρουμένων των αποπληρωμών δανείων και επενδύσεων) ύψους 11,3 δισ. ευρώ, οι οποίες είναι αυξημένες κατά 2,8% σε σχέση με το 2025 που υπολογίζονται στα 11,05 δισ. ευρώ.
Σημειώνεται πως, ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026 καταρτίστηκε βάσει των νέων ευρωπαϊκών οδηγιών που εκδόθηκαν τον Απρίλιο του 2024, σύμφωνα με τις οποίες οι ανώτατες οροφές καθορίζονται στη βάση της αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών κάθε κράτους μέλους. Για την Κύπρο ο μέσος όρος αύξησης στις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης ανέρχεται στο 5,2% για την περίοδο 2024-2028.
Τροποποιήσεις για προσωπικό
Σύμφωνα με την τελική έκθεση της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικών για τον Προϋπολογισμό του 2026, ο υπουργός Οικονομικών κατέθεσε στη Βουλή συνολικά 61 τροποποιήσεις για την ενσωμάτωσή τους στον Προϋπολογισμό.
Όπως σημειώνεται, μετά την έγκριση του Προϋπολογισμού για το 2026 από το Υπουργικό Συμβούλιο και την κατάθεσή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων, διαπιστώθηκε η ανάγκη τροποποίησης του νομοσχεδίου, ώστε να αυξηθούν ή/και μειωθούν ή/και μεταφερθούν πιστώσεις στον Προϋπολογισμό του 2026 και να ρυθμιστούν διάφορα ζητήματα, μεταξύ των οποίων και θέματα προσωπικού, με στόχο την εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα κατατεθέντα στοιχεία, από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν μεταβάλλονται οι συνολικές οροφές δαπανών του Προϋπολογισμού του 2026 και του ΜΔΠ 2026-2028.
Σε ό,τι αφορά τις τροποποιήσεις για τη ρύθμιση θεμάτων προσωπικού, σημειώνεται ότι αυτές αφορούν στη δημιουργία 154 νέων/πρόσθετων θέσεων με ισάριθμη κατάργηση θέσεων (102 κενών στη δημόσια υπηρεσία και 52 θέσεων ωρομίσθιου προσωπικού). Αξίζει να σημειωθεί πως, με την προώθηση των εν λόγω τροποποιήσεων δεν προκύπτει διαφοροποίηση στη συνολική εικόνα του Προϋπολογισμού του 2026 σε σχέση με την απασχόληση.
Τροποποίηση για ΑΤΑ
Στο νομοσχέδιο του περί Προϋπολογισμού του 2026 Νόμου, έγινε τροποποίηση σημείωσης η οποία προνοεί την αναπροσαρμογή των μισθών με βάση τον δείκτη υπολογισμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ). Οι μισθοί των αξιωματούχων και των εργοδοτουμένων και οι συντάξεις των συνταξιούχων της κρατικής υπηρεσίας αναπροσαρμόζονται με βάση τον δείκτη υπολογισμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ), με καταβολή από 1η Ιανουαρίου 2026 μέχρι και 30 Ιουνίου 2026, ποσοστού 80% της αύξησης του υποκείμενου δείκτη υπολογισμού της ΑΤΑ κατά το 2025. Καταβολή από 1η Ιουλίου 2026 μέχρι και 30 Ιουνίου 2027, ποσοστού 90% της αύξησης του υποκείμενου δείκτη υπολογισμού της ΑΤΑ κατά το 2025. Καταβολή από 1η Ιουλίου 2027 και κάθε 1η Ιουλίου για το κάθε έτος που ακολουθεί, ποσοστού 100% της αύξησης του υποκείμενου δείκτη υπολογισμού της ΑΤΑ κατά το έτος που προηγείται του έτους αναφοράς.
