Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ), Χριστόδουλος Πατσαλίδης, παρουσίασε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών τη θέση του για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2026, στέλνοντας παράλληλα μηνύματα για την ανάγκη σύνεσης, διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τιθάσευσης της διαρκούς αύξησης των ανελαστικών δαπανών.
Την ίδια ώρα, ο Διοικητής αποκάλυψε ότι έχει ήδη καταθέσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πρόταση για τον εκσυγχρονισμό της Κεντρικής Τράπεζας, στη βάση του μοντέλου της γερμανικής Bundesbank.
«Τον Σεπτέμβριο του 2024, εκπόνησα μελέτη για εκσυγχρονισμό της δομής διακυβέρνησης της Κεντρικής Τράπεζας και ακολούθως εργαστήκαμε για την τελική διαμόρφωση της πρότασης. Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση προβλέπει ένα εξαμελές Εκτελεστικό Συμβούλιο ως το υπέρτατο εσωτερικό διοικητικό όργανο. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο αποτελείται από τον Διοικητή, τον Υποδιοικητή και τέσσερα μέλη. Η θητεία των έξι μελών είναι επταετής, μη ανανεώσιμη. Όπως ισχύει και σήμερα, ο Διοικητής είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με βάση τις πρόνοιες της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης» σχολίασε.
Ο Διοικητής στο πλαίσιο της συζήτησης του Προϋπολογισμού του 2026 τόνισε πως, οι κίνδυνοι για μικρές και ανοικτές οικονομίες, όπως η κυπριακή, «αλληλοεπιδρούν και ενισχύουν ο ένας τον άλλον», επιβάλλοντας εγρήγορση και ευελιξία στη δημοσιονομική και οικονομική πολιτική. «Η ΚΤΚ κρίνει ότι ο Προϋπολογισμός για το 2026 κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση από τη σκοπιά των μακροοικονομικών δεικτών. Τονίζω όμως ότι οι κίνδυνοι στη διεθνή οικονομία έχουν πολλαπλασιαστεί, αλληλοεπιδρούν και ενισχύουν ο ένας τον άλλον. Φρονώ ότι επιβάλλεται πλέον η προληπτική τιθάσευση της διαρκούς αύξησης των ανελαστικών δαπανών», υπέδειξε.
Σύμφωνα με τα όσα ανέγνωσε ο Διοικητής της ΚΤΚ, η οικονομία της Ευρωζώνης συνεχίζει να αναπτύσσεται με ρυθμό γύρω στο 1–1,3%, με τον πληθωρισμό να σταθεροποιείται κοντά στον στόχο του 2%. Παρόλα αυτά, οι πιέσεις από τις τιμές τροφίμων, οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και οι νέοι δασμοί από τις ΗΠΑ προκαλούν ανησυχία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανέφερε ο κ. Πατσαλίδης, επιχειρεί να απαντήσει με την «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας», ένα σχέδιο αναζωογόνησης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Προειδοποίησε ότι «οι διεθνείς αγορές παρουσιάζουν σημάδια υπερτίμησης», κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο αιφνίδιων διορθώσεων, ενώ εξέφρασε επιφυλάξεις για τους κινδύνους που ενέχουν τα κρυπτονομίσματα και τα stablecoins για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Ο κ. Πατσαλίδης υπογράμμισε ότι «η παραγωγικότητα πρέπει να αποτελέσει τον πυρήνα όλων των μεταρρυθμίσεων», καθώς, η «αύξησή της θα συγκρατήσει τον πληθωρισμό, θα βελτιώσει τους δημοσιονομικούς δείκτες και θα καταστήσει την Κύπρο πιο ανταγωνιστική. Κατά τον Διοικητή, ο πλεονασματικός Προϋπολογισμός 2026 ενισχύει τη σταθερή αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Χρειάζονται όμως περαιτέρω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για συγκράτηση της ανοδικής πορείας των ανελαστικών δαπανών. Ο Διοικητής της ΚΤΚ υπέδειξε πως, σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον πρέπει να διατηρούμε ευελιξία και ικανότητα ανταπόκρισης και προσαρμογής σε απρόβλεπτες εξελίξεις. «Είναι δε σημαντικό να επενδύσουμε στην ενίσχυση της παραγωγικότητας στους τομείς υστέρησης. Η αυξημένη παραγωγικότητα συγκρατεί τον πληθωρισμό, βελτιώνει τους δημοσιονομικούς δείκτες και καθιστά τη χώρα μας πιο ανταγωνιστική. Η ενίσχυση της παραγωγικότητας πρέπει να αποτελεί τον πυρήνα όλων των μεταρρυθμίσεων», συμπλήρωσε.
Ανθεκτική η οικονομία
Συνεχίζοντας με τα του Προϋπολογισμού, ο κ. Πατσαλίδης τόνισε ότι, παρά τη διεθνή αναταραχή, η κυπριακή οικονομία εμφανίζει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3,3% το πρώτο εξάμηνο του 2025, υπερδιπλάσιο του ρυθμού της Ευρωζώνης, η ανεργία έχει υποχωρήσει στο 4,7%, κοντά στα επίπεδα πλήρους απασχόλησης, ενώ ο πληθωρισμός διαμορφώνεται γύρω στο 1%.
Η σταδιακή χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ συνέβαλε στη σημαντική αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανείων, τα οποία πλέον συγκλίνουν πλήρως με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. «Η διαφορά επιτοκίων με την Ευρώπη έχει ουσιαστικά εκμηδενιστεί, όσον αφορά το χαρτοφυλάκιο δανείων των νοικοκυριών έχει πλέον εκμηδενιστεί», σημείωσε ο Διοικητής, υπογραμμίζοντας ότι η ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος παραμένει ιδιαίτερα υψηλή.
Συνάμα, προειδοποίησε για τον κλιματικό κίνδυνο, επισημαίνοντας ότι σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, «η Κύπρος διατρέχει τον υψηλότερο κίνδυνο στην Ευρωζώνη ως προς τον επηρεασμό της οικονομικής ανάπτυξης ένεκα της λειψυδρίας».
Δημοσιονομικές εξελίξεις
Σύμφωνα με την Κεντρική, η θετική πορεία της οικονομίας αντικατοπτρίζεται και στα δημόσια οικονομικά, τα οποία συνεχίζουν να καταγράφουν ισχυρές επιδόσεις.
Για το πρώτο οκτάμηνο του 2025, το πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης έφτασε στο 4% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με πλεόνασμα επίσης 4% το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2024. Η αύξηση των εσόδων ύψους 6,8% αντανακλά την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη και δυναμική της αγοράς εργασίας, ενώ η αύξηση στις δημόσιες δαπάνες ύψους 7,1% αντικατοπτρίζει τις αυξήσεις σε κοινωνικές παροχές, απολαβές προσωπικού και δημόσιες επενδύσεις. Πιέσεις για περαιτέρω αυξήσεις στις απολαβές προσωπικού και για δαπάνες που σχετίζονται με το ΓεΣΥ παραμένουν σημαντικές πηγές κινδύνων για τα επόμενα έτη.
Ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 65% το 2024 και στο 61,6% τον Αύγουστο του 2025. Αναμένεται ότι ο δείκτης χρέους θα συνεχίσει την καθοδική του πορεία, αντανακλώντας τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάπτυξη και τις προβλέψεις για συνεχιζόμενα δημοσιονομικά πλεονάσματα.
Εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα
Σύμφωνα με την Κεντρική, ο τραπεζικός τομέας της Κύπρου χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα κεφαλαιακής επάρκειας, τα υψηλότερα στην ΕΕ, ισχυρή ρευστότητα και βελτιωμένη αποδοτικότητα ενώ ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων μειώθηκε στο 5,6%.
Οι προκλήσεις ωστόσο κατά την ΚΤΚ είναι υπαρκτές: γεωπολιτική αβεβαιότητα, αυξανόμενες κυβερνοεπιθέσεις και κλιματικοί κίνδυνοι απαιτούν ενίσχυση των πλαισίων διαχείρισης κινδύνων, ώστε το τραπεζικό σύστημα να προστατευτεί από απρόβλεπτες εξελίξεις που δύναται να επηρεάσουν το μακροοικονομικό περιβάλλον. Παράλληλα, η ψηφιοποίηση και η τεχνολογική μετάβαση απαιτούν στοχευμένες επενδύσεις σε καινοτομία, ανταγωνιστικότητα και κυβερνοασφάλεια, αφού αφενός η ένταση και η συχνότητα των κυβερνοεπιθέσεων αυξάνεται και αφετέρου ο ανταγωνισμός από ψηφιακές τράπεζες και εταιρείες που εκπίπτουν του παραδοσιακού τραπεζικού φάσματος εντείνεται.
Σύμφωνα με την ΚΤΚ, στο πλαίσιο ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των τραπεζών, η ΚΤΚ έχει λάβει στοχευμένα μακροπροληπτικά μέτρα. Συγκεκριμένα, προχώρησε στις 14 Ιανουαρίου του 2025, στην αύξηση του αντικυκλικού αποθέματος ασφάλειας στο 1,5% από 1,0%, δηλαδή αύξηση ύψους €71 εκατομμυρίων. Με την απόφαση αυτή, δεσμεύεται μέρος των κερδών του τραπεζικού τομέα, ενισχύοντας τη δυνατότητά του για απορρόφηση ζημιών, και την ικανότητά του για επαρκή χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας σε περιόδους κρίσης.
Τον Ιούλιο του 2025, αποφασίστηκε η αύξηση του επιπέδου-στόχου των διαθέσιμων χρηματοδοτικών μέσων του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων («TEK») από το ελάχιστο ποσοστό του 0,8% των καλυπτόμενων καταθέσεων που ορίζει η νομοθεσία, στο 1,25%. Το νέο επίπεδο-στόχος κατατάσσει την Κύπρο στην 7η θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωζώνης. Η προαναφερόμενη αύξηση, επιτυγχάνεται με την καταβολή πρόσθετων εισφορών συνολικού ύψους περίπου €137 εκατομμυρίων από τις τράπεζες, σε δέκα εξαμηνιαίες δόσεις. Ως εκ τούτου, τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά μέσα του TEK αναμένεται ότι θα ανέλθουν περίπου στα €360 εκατομμύρια.
Με άλλα λόγια, επιβλήθηκαν φέτος στις τράπεζες μέτρα ύψους €208 εκατομμυρίων - αντικυκλικό κεφάλαιο €71 εκατομμύρια και ΤΕΚ €137 εκατομμύρια - για τη θωράκιση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την ενίσχυση της προστασίας των καταθετών.
Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος
Τέλος, κατά την ομιλία του ο Διοικητής τόνισε ότι, ο τομέας των Ιδρυμάτων Ηλεκτρονικού Χρήματος και Πληρωμών, που ενισχύει την καινοτομία και διαφοροποιεί το χρηματοοικονομικό οικοσύστημα, αναπτύσσεται , με 41 εποπτευόμενα ιδρύματα και έντονο ενδιαφέρον για νέες αδειοδοτήσεις. Η ΚΤΚ κατά το 2025 υιοθέτησε ολοκληρωμένη στρατηγική αδειοδότησης και εποπτείας, δημιούργησε ειδική Διεύθυνση για την εποπτεία του τομέα και συνεργάζεται με άλλες ευρωπαϊκές αρχές για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
