Των ΔΩΡΙΤΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ και ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΡΟΥΓΚΑΛΑ
Σημάδια σταθεροποίησης του οικονομικού κλίματος ανάμεσα στους καταναλωτές καταγράφονται το τελευταίο διάστημα, γεγονός το οποίο αποτελεί θετική ένδειξη για το μέλλον. Οι καταναλωτές ψήφισαν εμπιστοσύνη στην οικονομία και αυτό αντανακλάται τόσο στις μετρήσεις της αγοράς όσο και στις προσδοκίες των πολιτών για την οικονομική τους κατάσταση.
Οι ενδείξεις αυτές υποδηλώνουν ότι, παρά τις προκλήσεις των τελευταίων μηνών, έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένα κλίμα εμπιστοσύνης και συγκρατημένης αισιοδοξίας ανάμεσα στους καταναλωτές. Το κλίμα εμπιστοσύνης φαίνεται να προκύπτει από την υποχώρηση του πληθωρισμού, τη σχετική σταθερότητα των τιμών και την προσαρμογή της αγοραστικής συμπεριφοράς των νοικοκυριών, στοιχεία που συμβάλλουν στη διατήρηση ισορροπίας στην αγορά.
Οι ανησυχίες
Η Οικονομική Καθημερινή σε συνεργασία με την PwC Κύπρου (supported by PwC) έχουν ανακοινώσει την τακτική ανασκόπηση των τάσεων της κυπριακής οικονομίας μέσω έρευνας της εταιρείας IMR σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
Η μεγάλη έρευνα Ktrends (10o κύμα) της «Κ» με τη στήριξη της PwC που διεξήχθη τον Ιούλιο φέτος, καταδεικνύει ότι σε ό,τι έχει να κάνει με την ακρίβεια, πονοκέφαλος για τους Κύπριους έχουν γίνει τα ψώνια του νοικοκυριού τους και ο λογαριασμός του ρεύματος.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, η ακρίβεια και η οικονομία συνεχίζουν να απασχολούν τους Κύπριους πέραν από το Κυπριακό, με τα αμέσως επόμενα θέματα που αποτελούν πηγές προβληματισμού να είναι οι απολαβές τους και η διαφθορά. Πιο συγκεκριμένα, το 63% των συμμετασχόντων στην έρευνα απάντησε ότι η ακρίβεια είναι η μεγαλύτερη ανησυχία τους, ενώ το 51% απάντησε ότι η πορεία της οικονομίας αποτελεί τον μεγαλύτερό τους προβληματισμό.
Όπως προκύπτει από τα ευρήματα της έρευνας, μία από τις βασικότερες παραμέτρους που επηρεάζουν την καθημερινότητα των Κυπρίων είναι η δυνατότητά τους να διεκπεραιώνουν τα απαραίτητα ψώνια για τις ανάγκες του νοικοκυριού τους. Σε δεύτερη μοίρα θέτουν οι πολίτες τον λογαριασμό του ρεύματος, τα καύσιμα κίνησης και την έγκαιρη διευθέτηση του ενοικίου ή της δόσης τους. Πιο συγκεκριμένα, το 72% του δείγματος της έρευνας απάντησε ότι το σουπερμάρκετ είναι η κυριότερη τους ανησυχία, ενώ το 61% του δείγματος ανησυχεί για τη διευθέτηση του λογαριασμού του ρεύματος. Η καταβολή του ενοικίου ή της δόσης του στην τράπεζα για τη στέγαση απασχόλησαν το 52% του δείγματος που συμμετείχε στην έρευνα.
Με θετικό πρόσημο
Οι Κύπριοι φαίνεται να καταγράφουν ελαφρά βελτίωση στη δυνατότητα κάλυψης των βασικών καταναλωτικών τους αναγκών σε σύγκριση τόσο με το προηγούμενο κύμα που διεξήχθη τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο φέτος (κύμα 9) όσο και με τον Ιούλιο του 2024 (κύμα 7).
Όπως επισημαίνεται στην έρευνα, το 11% των συμμετασχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι πλέον ανταποκρίνεται κάπως καλύτερα στις καθημερινές του ανάγκες, ιδίως σε ό,τι αφορά την αγορά βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Κατά την έρευνα του 9ου κύματος μόνο το 5% του δείγματος από όσους συμμετείχαν απάντησε ότι η διεκπεραίωση των βασικών καταναλωτικών αναγκών τους τελευταίους τρεις μήνες ήταν κάπως καλύτερη. Η σταθεροποίηση του οικονομικού κλίματος φαίνεται να προκύπτει και από το γεγονός ότι το 55% των συμμετασχόντων δήλωσε ότι βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο σε ό,τι αφορά τη διεκπεραίωση των καθημερινών τους αναγκών. Τον Ιούλιο πέρσι μόνο το 40% δήλωνε ότι είναι στα ίδια επίπεδα η ανταπόκρισή του στις καθημερινές του ανάγκες.
Επιπλέον, σημάδι ενδυνάμωσης του οικονομικού κλίματος αποτελεί το γεγονός ότι το ποσοστό αυτών που εκτιμούν ότι η διεκπεραίωση των βασικών τους αναγκών είναι κάπως χειρότερη και σημαντικά χειρότερη μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με τα προηγούμενα κύματα της έρευνας.
Ειδικότερα, το 26% των συμμετασχόντων δήλωσε τον Ιούλιο φέτος ότι η διεκπεραίωση των βασικών τους αναγκών είναι κάπως χειρότερη, ενώ το 6% δήλωσε ότι είναι σημαντικά χειρότερη.
Την ίδια ώρα σε καλύτερα επίπεδα βρίσκονται και οι προσδοκίες των καταναλωτών για την πορεία της οικονομίας τους επόμενους τρεις μήνες. Όπως καταδεικνύεται, το 13% των συμμετασχόντων απάντησε ότι αναμένει όπως η οικονομία κινηθεί κάπως καλύτερα το επόμενο τρίμηνο. Στον αντίποδα το 7% απάντησε ότι η οικονομία θα κινηθεί σημαντικά χειρότερα τους επόμενους τρεις μήνες. Τον περσινό Ιούλιο το 13% των συμμετασχόντων είχε απαντήσει ότι αναμένει όπως η οικονομία το επόμενο τρίμηνο θα κινηθεί σημαντικά χειρότερα.
Καταναλωτικός πυρετός
Ολοένα και αυξάνεται το κονδύλι που δαπανούν οι καταναλωτές για την αγορά τροφίμων, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, καταδεικνύεται ότι ο μέσος όρος των δαπανών των νοικοκυριών για την αγορά τροφίμων ανήλθε στα €483 από €467 που ήταν στην προηγούμενη έρευνα του 9ου κύματος, η οποία είχε διεξαχθεί τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο φέτος. Ενδεικτικό της ραγδαίας αύξησης ζήτησης για τρόφιμα αποτελεί το γεγονός ότι από τον Ιούλιο πέρσι ο μέσος όρος των δαπανών των νοικοκυριών για αγορά τους αυξήθηκε κατά 10% (€438).
Όπως προκύπτει, ποσοστό της τάξης του 35% δήλωσε ότι τη δεδομένη περίοδο ξοδεύει περισσότερα από €501 τον μήνα για την κάλυψη των αναγκών του νοικοκυριού του σε τρόφιμα. Το 21% του δείγματος της έρευνας δήλωσε ότι ξοδεύει από €401 μέχρι €500 τον μήνα.
Αντίστροφη προσέγγιση ακολουθεί το ποσό που δαπανούν οι Κύπριοι για να αγοράσουν ρούχα και παπούτσια. Σύμφωνα με την έρευνα τον Ιούλιο φέτος οι πολίτες δαπάνησαν κατά μέσο όρο €174 για είδη ένδυσης και υπόδησης. Στην προηγούμενη έρευνα (κύμα 9) το ποσό αυτό έφτανε τα €189, ενώ τον Ιούλιο πέρσι (κύμα 7) ανερχόταν στα €193.
Στο μεταξύ, οι καταναλωτές εμφανίζονται εγκρατείς αναφορικά με την κατανάλωση ρεύματος στο νοικοκυριό τους λόγω των αυξήσεων στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας το 18% των συμμετασχόντων μείωσαν σε μεγάλο βαθμό την κατανάλωση ρεύματος στο νοικοκυριό τους. Υπάρχουν σαφώς και εκείνοι οι οποίοι δεν περιόρισαν καθόλου(29%) την κατανάλωση ρεύματος καθώς η έρευνα είχε διεξαχθεί εν μέσω της καλοκαιρινής περιόδου. Στο μεταξύ, η ευθύνη για το υψηλότερο κόστος που επωμίζονται οι Κύπριοι καταναλωτές φαίνεται να βαραίνει τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Ειδικότερα σύμφωνα με την έρευνα το 59% των συμμετασχόντων απάντησε ότι την κύρια ευθύνη για το υψηλό κόστος ενέργειας φέρει η διαχρονική έλλειψη στρατηγικής από προηγούμενες κυβερνήσεις για αξιοποίηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι μόνο το 25% των συμμετασχόντων απάντησε ότι για το υψηλό κόστος της ενέργειας ευθύνεται η κακή διαχείριση από πλευράς ΑΗΚ.
Διχασμένοι για οικονομική πολιτική
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας του 10ου κύματος «Ktrends» της εφημερίδας «Η Καθημερινή» για τις τάσεις σε οικονομία, νοικοκυριά και αγορά που αφορά την περίοδο Ιουλίου 2025, οι πολίτες εμφανίζονται διχασμένοι ως προς την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη.
Ένα 46% του δείγματος των 800 ατόμων κρίνει αρνητικά την έως τώρα πορεία της κυβέρνησης όσον αφορά στην οικονομία, ενώ ένα 44% κρίνει θετικά την πορεία της. Το 10% των ερωτηθέντων δεν τοποθετείται.
Παρόλο που τα κύρια μακροοικονομικά μεγέθη της Κύπρου είναι ενθαρρυντικά, όπως διαφάνηκε και από τις τελευταίες προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για την οικονομία της χώρας, άρα και υποβοηθείται σημαντικά η όποια πολιτική, η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης δεν έχει πείσει τον Κύπριο πολίτη.
Εμπιστεύονται οι νέοι
Σημαντικά και τα ευρήματα της έρευνας του 10ου κύματος «Ktrends» της εφημερίδας «Η Καθημερινή» για την εμπιστοσύνη στις τράπεζες. Καταγράφεται μεν οριακή άνοδος της εμπιστοσύνης στις τράπεζες, με το σημαντικό στοιχείο να είναι η εμπιστοσύνη που δείχνουν οι νέοι σε αυτές, εντούτοις, η εμπιστοσύνη είναι κάτω από τον μέσο όρο. Ειδικότερα, είναι λίγο καλύτερα τα δεδομένα σε σχέση με το προηγούμενο κύμα της έρευνας, αφού ο μέσος όρος αξιολόγησης ανήλθε στο 2,27, ελαφρώς υψηλότερα σε σχέση με το 2,23 της προηγούμενης μέτρησης (Wave 9).
Αναλύοντας τα στοιχεία, μόλις το 3% του δείγματος των 800 ατόμων δηλώνει ότι εμπιστεύεται «πολύ» τις τράπεζες, ενώ το 33% δεν τις εμπιστεύεται καθόλου. Το 32% των πολιτών έχει μέτρια εμπιστοσύνη, με τα σημάδια από την κρίση του 2013 και την αύξηση των επιτοκίων να αποτυπώνονται στα ποσοστά που βλέπουμε στην έρευνα. Όσον αφορά τις διαφορές ανά φύλο, οι γυναίκες εμφανίζονται οριακά πιο θετικές στις τράπεζες, με μέσο όρο 2,29 μονάδων, έναντι 2,26 μονάδων των ανδρών.
Το σημαντικό στοιχείο που πρέπει να υπογραμμισθεί στο παρόν κύμα της έρευνας, είναι πιθανώς οι εντονότερες διαφοροποιήσεις που εντοπίζονται στις ηλικιακές ομάδες. Οι νέοι 18-24 ετών εμφανίζονται οι πιο θετικοί και βλέπουν λιγότερο «καχύποπτα» τις τράπεζες, με 2,91 μονάδες, ακολουθούν οι ηλικίες 25-44 με 2,37, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες (45-64 και 65+) παρουσιάζουν σαφώς χαμηλότερη εμπιστοσύνη, με 2,03 και 2,12 αντίστοιχα. Πιθανώς οι νεότεροι να μην έχουν βιώματα από κρίση του 2013 και την πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων, ενώ παράλληλα να «βάζουν ψηλά» την ψηφιακή μεταμόρφωση και τις ευκολίες που δίνουν πλέον τα app των τραπεζών.
Η έρευνα έχει πραγματοποιηθεί σε δείγμα 800 ατόμων, με χρήση 5-βάθμιας κλίμακας (1=καθόλου εμπιστοσύνη, 5=πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη).
Οι μισοί δεν αποταμιεύουν
Στη μεγάλη έρευνα της «Κ» του 10ου κύματος (Ιούλιος 2025) «Κtrends» με τη στήριξη της PwC, οι μισοί Κύπριοι αποταμιεύουν και οι άλλοι μισοί δεν τα καταφέρνουν. Πιθανώς, ενοίκια, κόστος ζωής, πληθωριστικές τάσεις που έχουν μείνει πάνω στα τρόφιμα, δυσχεραίνουν την αποταμίευση. Μιλώντας με ποσοστά, το 47% των 800 ερωτηθέντων αποταμιεύουν, ενώ το 53% δεν τα καταφέρνει. Πάντως, είναι ελαφρώς βελτιωμένες οι απαντήσεις του δείγματος σε σχέση με αυτές του προηγούμενου κύματος (Κύμα 9), αφού τότε το 41% αποταμίευε (4 στους 10) και το 59% δεν αποταμίευε. Σύμφωνα με τις απαντήσεις τους το 56%, δηλαδή πέντε στους δέκα, αναφέρουν πως ο ρυθμός αποταμιεύσεών τους το 2026 θα είναι ο ίδιος, δύο στους δέκα (20%) θεωρούν πως θα είναι «κάπως μειωμένος» και ένα 5% απαντά πως θα είναι σημαντικά μειωμένος. Σημαντικά αυξημένος ο ρυθμός αποταμιεύσεων στο 2026 απαντά το 5% του δείγματος και το 14% ότι θα είναι «κάπως αυξημένος». Η εικόνα πάντως σε σύγκριση με τις απαντήσεις στο προηγούμενο κύμα είναι βελτιωμένη.
Έχουν κόψει βόλτες 4 στους 10
Σύμφωνα με τις απαντήσεις του δείγματος Ιουλίου 2025, περίπου 4 στους 10 έχουν «κόψει» τις πολλές βόλτες λόγω των αυξήσεων των τιμών των καυσίμων. Συγκεκριμένα, το 37% απαντά πως έχει περιορίσει τις μετακινήσεις του, ενώ το 63% όχι. Παρόμοια και τα στατιστικά του προηγούμενου κύματος, με 38% και 62% αντίστοιχα. Την ίδια ώρα, τουλάχιστον για το δείγμα που ερωτήθηκε, μόλις 1 στους 10 προμηθεύεται καύσιμα από τα κατεχόμενα. Ποσοστιαία, απαντά πως προχωρά μόλις το 7% σε τέτοια πράξη, πολύ κοντά στο 6% που απάντησε ότι προμηθεύεται καύσιμα από τα κατεχόμενα στο προηγούμενο κύμα της έρευνας.
Διαφορετικές θεωρήσεις
Οι επιχειρήσεις παρουσιάζονται σταθερές ως προς τη διατήρηση των υφιστάμενων συνθηκών εργασίας για την τριμηνία που διανύουμε. Το 63% θεωρεί ότι θα διατηρήσει τον ίδιο αριθμό εργαζομένων, ποσοστό σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό του 9ου κύματος. Δεν έχουν όμως όλοι οι ερωτηθέντες την ίδια άποψη, καθώς το 2% των εταιρειών δηλώνει ότι θα προχωρούσε σε μειώσεις μισθών στο τρίμηνο που διανύουμε, ενώ το 7% προβλέπει απολύσεις. Μείωση μισθών στο προηγούμενο κύμα σε αντίστοιχη ερώτηση έβλεπε το 4% των ερωτηθέντων, ενώ απολύσεις έβλεπε επίσης το 4%, ποσοστό που όπως βλέπουμε στην παρούσα έρευνα, αυξήθηκε. Τέλος, ένας στους δέκα δηλώνει ότι στο παρόν τρίμηνο σκοπεύει να επεκταθεί σημαντικά με νέες προσλήψεις (11%).
Εμπιστεύονται την αστυνομία
Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι παραδοσιακά χαμηλή, με τους πολίτες να παρουσιάζονται αρνητικοί. Παρά την κριτική που δέχεται η αστυνομία, οι πολίτες της αποδίδουν τη μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. Η εικόνα του γενικού ελεγκτή αναφορικά με την εμπιστοσύνη βρίσκεται στη δεύτερη θέση, ενώ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην τρίτη. Τη Νομοθετική εξουσία βρίσκουμε στην τέταρτη, ενώ ακολουθούν η Εκτελεστική και η Δικαστική. Η Γενική Εισαγγελία καταλαμβάνει την προτελευταία θέση στον τομέα «εμπιστοσύνη» και τα πολιτικά κόμματα την τελευταία.
*Η Οικονομική Καθημερινή σε συνεργασία με την PwC Κύπρου (supported by PwC) έχουν ανακοινώσει την τακτική ανασκόπηση των τάσεων της κυπριακής οικονομίας μέσω έρευνας της εταιρείας IMR σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
