Πώς η συνέντευξη του Τατάρ από τον Φειδία οδήγησε σε κύμα οργής

Ο ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου κατόρθωσε ξανά να γίνει viral για τον τρόπο που κινείται πολιτικά ως προς την παραγωγή περιεχομένου, αυτή τη φορά μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον από το Ουκρανικό και «επιστρέφοντας» σε συνδεόμενο με το Κυπριακό περιεχόμενο. Η προαναγγελία της συνέντευξης του κ. Παναγιώτου με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, σε μια περίοδο κορύφωσης της διαδικασίας του ΟΗΕ για άρση του αδιεξόδου των συνομιλιών –αλλά και προεκλογικού στα Κατεχόμενα– έγινε γρήγορα αντικείμενο οργής αλλά και καθολικής πολιτικής κριτικής από κυβέρνηση και κόμματα, δείχνοντας πως ο νεαρός YouYuber γνωρίζει καλά να παίζει την κάρτα της πρόκλησης αντιδράσεων για αμφιλεγόμενες κινήσεις του προκειμένου να αποκτήσει views (άρα και χρήματα από αυτά). Η συνέντευξη Τατάρ μετρούσε ήδη πάνω από 88.000 θεάσεις μέχρι την Παρασκευή το μεσημέρι, με τον αλγόριθμο αλληλεπίδρασής της με χρήστες, στην πλατφόρμα του YouTube, να ξεπερνάει τα 1.100 σχόλια.

Ωστόσο, αυτή τη φορά, το ζήτημα είχε δύο (συν μία) πτυχές εξέτασης από σκοπιάς ανάλυσης της συνέντευξης Τατάρ στη δημόσια σφαίρα: Το πώς ένας εκλεγμένος Ελληνοκύπριος ευρωβουλευτής πήρε συνέντευξη από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη στο λεγόμενο προεδρικό της «ΤΔΒΚ», αλλά και πώς, στο μεσοδιάστημα μεταξύ της προαναγγελίας της συνέντευξης (αποσπάσματα υπό τη μορφή μικρών βίντεο/reels) και της δημοσιοποίησης, το γεγονός έγινε όπλο στη φαρέτρα στοχευμένης προπαγάνδας από συγκεκριμένους τουρκικούς και τουρκοκυπριακούς κύκλους. Αναπόφευκτα και η πτυχή του αν ο κ. Παναγιώτου στάθηκε, κριτικά, ενώπιον ενός Τουρκοκύπριου πολιτικού που είναι θιασώτης μετά το 2020 της «λύσης δύο κρατών» και της αναγνώρισης της παράνομης αποσχιστικής οντότητας, αποτελεί ένα ξεχωριστό πεδίο ανάγνωσης.

Δικαιούται ή όχι;

To ερώτημα που αναπόφευκτα τίθεται ως προς το αν ή όχι ο κ. Παναγιώτου νομιμοποιεί τον κατοχικό ηγέτη έχει βάση, ωστόσο, και κυριαρχώντας στη δημόσια σφαίρα ως τέτοιο, δεν είναι το σημαντικότερο. Θεσμικά, ένας ευρωβουλευτής δεν δεσμεύεται από την επίσκεψη σε ένα μη αναγνωρισμένο κράτος όπως η λεγόμενη ΤΔΒΚ και στο παρελθόν είδαμε –όπως και πρόσφατα με τον κ. Παναγιώτου κι άλλα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην περίπτωση της επίσκεψης στη Ρωσία– επισκέψεις σε περιοχές που δεν αναγνωρίζονται διεθνώς ή αποτελούν αποσχιστικές οντότητες. Κριμαία, Ναγκόρνο-Καραμπάχ (λεγόμενη Δημοκρατία του Αρτσάκ) αποτελούν χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Σε ηθικό επίπεδο ένας ελληνοκυπριακής καταγωγής, εκλεγμένος πολιτικός, να παίρνει συνέντευξη από έναν Τουρκοκύπριο θιασώτη της διχοτόμησης και μάλιστα εντός κτιρίου («Προεδρικού») μιας παράνομα αποσχισθείσας οντότητας, που δεν αναγνωρίζεται διεθνώς με κρατική υπόσταση, είναι ασφαλώς κατακριτέο. Ακόμη κι αν η παραδοξότητα του Κυπριακού είναι να συνομιλούν οι επικεφαλής των δύο κοινοτήτων ως ηγέτες αυτών, ο κ. Παναγιώτου ασφαλώς και δεν είναι δημοσιογράφος και θα μπορούσε, κάλλιστα, να επιλέξει ένα άλλο μέρος προκειμένου να δώσει βήμα στον κ. Τατάρ. Ωστόσο, αυτό που καταγράφεται σε επίπεδο δημόσιας σφαίρας ως αντίδραση στην επιλογή του κ. Παναγιώτου μοιάζει και με την τελική επιδίωξη μιας αμφιλεγόμενης συνέντευξης. Όλοι εστίασαν σε αυτό σε ένα τεράστιο επίπεδο whataboutism που ξεκινούσε από την ολοκληρωτική καταδίκη και κατέληγε στην πρώτη τηλεοπτική συνέντευξη Ντενκτάς, του ιστορικού ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, σε ε/κ μέσο τη δεκαετία του ’90, καθώς και στο κλίμα σχετικής πόλωσης του 2004 σχετικά με την άτυπη συνάντηση Ντενκτάς-Παπαδόπουλου.

Η μεγάλη εικόνα

Πίσω στη δεκαετία του ’30 ο όρος «χρήσιμος ηλίθιος» (useful idiot) αποδόθηκε, ιστορικά, στον Βλαντίμιρ Ίλιτς, Λένιν, ως πολιτικός τρόπος περιγραφής κάποιου που δρώντας ακούσια εξυπηρετεί την ατζέντα ενός τρίτου δρώντα, ωστόσο μεταπολεμικά και δη την περίοδο της κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου, η Δύση τον επέβαλλε ως αντικείμενο περιγραφής πολιτικών που ακούσια εξυπηρετούσαν τη σοβιετική προπαγάνδα. Η προαναγγελία της συνέντευξης Τατάρ από τον Φειδία έγινε γρήγορα αντικείμενο στοχευμένης προπαγάνδας από τουρκικούς, πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους, αλλά και από τουρκοκυπριακούς κύκλους εθνικιστών που δραστηριοποιούνται διαχρονικά με βάση το Λονδίνο, σε εκστρατείες νομιμοποίησης της λεγόμενης ΤΔΒΚ ή διεθνούς αναγνώρισής της, αποδομώντας παράλληλα σε όλο το εύρος την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και το ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων της σύγχρονης Ιστορίας του Κυπριακού. Σε αυτό το επίπεδο, ο Φειδίας παρουσιάστηκε ως νομιμοποιητής του «Προέδρου της ΤΔΒΚ» ως προς τη διάσταση συνάντησής του με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, ενώ δεν έλειψαν και υπερβολές τύπου «Τατάρ πολιτογράφησε τον Φειδία ως πολίτη της ΤΔΒΚ». Ηθελημένα ή μη ο ίδιος ο κ. Παναγιώτου στο μεσοδιάστημα μεταξύ της προαναγγελίας και της δημοσιοποίησης της συνέντευξης δεν μπήκε καν στο κόπο να αντιπαραβάλει αυτή τη διάσταση, εν μέσω μάλιστα πυρών σκληρής κριτικής εναντίον του, και αρκέστηκε στη διάσταση της «προάσπισης της ελευθερίας της έκφρασης».

Στο διά ταύτα

Παρακολουθώντας κανείς μία ώρα και σαράντα λεπτά συνέντευξης του Ερσίν Τατάρ στον Φειδία Παναγιώτου, αντιλαμβάνεται με ευκολία τρία μοτίβα: 1) Τον τρόπο με τον οποίο ο Τουρκοκύπριος ηγέτης αντιλαμβάνεται το βήμα που του παραχωρείται για να επιμείνει στις αφετηριακές του θέσεις περί δύο κρατών αλλά και στη δική του, εναλλακτική, εκδοχή της πραγματικότητας ως προς τα ιστορικά γεγονότα του Κυπριακού, που αντικατοπτρίζουν πάγιες θέσεις αφηγημάτων της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Είναι προφανές πως ο κ. Τατάρ εκμεταλλεύεται την πολιτική αφέλεια του Φειδία για να κάνει μια ειλικρινή συζήτηση για το Κυπριακό, που θα μεταφέρει τις αντιδράσεις στην κοινότητα του τελευταίου. 2) Τη δυσκολία, εκούσια ή ακούσια, του Φειδία Παναγιώτου να προβάλει ισχυρό αντίλογο στα λεγόμενα του κ. Τατάρ, κάτι φυσικά που δείχνει ή προς την κατεύθυνση της πολιτικής ανικανότητας ή στην απουσία βούλησης για να προτάξει ουσιαστική αντιεπιχειρηματολογία στα λεγόμενα του κατοχικού ηγέτη και 3) στο πώς ο ίδιος ο κ. Παναγιώτου, κάτι που διαφάνηκε στο περιεχόμενό του για το Ουκρανικό έντονα, αντιλαμβάνεται τον ρόλο του. Ακόμη και ο τίτλος της συνέντευξής του δεν επιβεβαιώνει το ενδιαφέρον του Φειδία «περί υποβοήθησης της διαδικασίας στο Κυπριακό», που απάντησε αμέσως μετά την κριτική που δέχτηκε. Ένας τίτλος μη-ουδέτερος που παραπέμπει σε κάποιον τρίτο παρατηρητή που εξετάζει «γιατί δεν έχει νομιμοποιηθεί ένα μόρφωμα σαν την “ΤΔΒΚ”».

Μένει φυσικά να διαφανεί, για σκοπούς ολοκληρωμένης εικόνας, και η συνέντευξη με τον Ερχιουρμάν, δεδομένου πως ο Φειδίας μέχρι στιγμής έχει δείξει σινιάλα απεύθυνσης προς την πλευρά των Ε/κ που προσλαμβάνουν το Κυπριακό υπό τη διάσταση της επαναπροσέγγισης. Ένας έμπειρος παρατηρητής του Κυπριακού αναφέρει στην «Κ» πως ο Φειδίας θα κριθεί και εκεί, δείχνοντας αν όντως διαδραματίζει ρόλο χρήσιμου ηλιθίου ή αν απλώς εκμεταλλεύεται το Κυπριακό και τις εξελίξεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα υπό το πρόσχημα της «μισής ιστορίας» που αναφέρει πως γνωρίζει ο ίδιος απλώς για τα views.