Του Απόστολου Κουρουπάκη
«Εκλογές-δημοψήφισμα για το τι θέλουν οι Τουρκοκύπριοι στο Κυπριακό», χαρακτηρίζει στην «Κ» ο τέως ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζίλγιουρεκ τη σημερινή αναμέτρηση στα κατεχόμενα για ανάδειξη του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων. Υποστηρίζει ότι επανεκλογή Τατάρ σημαίνει ότι οι Τ/κ βολεύονται με το στάτους κβο, ενώ εκλογή Ερχιουρμάν δείχνει ότι επιλέγουν προοπτική για ομοσπονδιακή λύση. Εξηγεί ότι οι Τουρκοκύπριοι παραμένουν ακόμη πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα, όμως όχι στον πληθυσμό των κατεχομένων, διότι εκεί υπερτερούν οι έποικοι. Συνεπώς, αναφέρει, οι ισορροπίες αναμένεται να αλλάξουν τα επόμενα χρόνια και στο εκλογικό σώμα, καθώς οι λεγόμενες πολιτογραφήσεις εποίκων συνεχίζονται. Υπό αυτή την άποψη, λέει, είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία των Τ/κ να εκλέξουν εκπρόσωπο με δική τους ψήφο. Τονίζει ότι τα παιδιά των εποίκων μπορεί να αποτελέσουν τον καθοριστικό παράγοντα για το τελικό αποτέλεσμα. Είναι μια ομάδα, εξηγεί, που ενσωματώνονται στην τ/κ κοινότητα και θέλουν να έχουν μια ευρωπαϊκή προοπτική, και γι’ αυτό, σημειώνει, μπορεί να υπάρξει έκπληξη και αρκετοί από αυτούς να ψηφίσουν τον Ερχιουρμάν.
–Ποιο είναι το διακύβευμα των εκλογών στα κατεχόμενα;
–Είναι λογικό ότι κυριαρχεί το Κυπριακό, διότι ο Τουρκοκύπριος ηγέτης εκλέγεται ως εκπρόσωπος της τουρκοκυπριακής κοινότητας για να διαπραγματευτεί το Κυπριακό, καθώς δεν έχει άλλες εξουσίες. Υπάρχουν δύο βασικοί υποψήφιοι. Από τη μία είναι ο Ερσίν Τατάρ, ο οποίος συνεχίζει να στηρίζει λύση δύο κρατών στο Κυπριακό και από την άλλη υπάρχει ο Τουφάν Ερχιουρμάν, ο οποίος υπόσχεται να διαπραγματευτεί στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών για μια ομοσπονδιακή λύση. Πρόκειται λοιπόν για εκλογές-δημοψήφισμα για το τι θέλουν οι Τουρκοκύπριοι στο Κυπριακό. Επανεκλογή Τατάρ σημαίνει ότι βολεύονται με το στάτους κβο. Εκλογή Ερχιουρμάν δείχνει ότι επιλέγουν προοπτική για ομοσπονδιακή λύση.
–Γίνεται συζήτηση για τις σχέσεις της τουρκοκυπριακής κοινότητας με την Τουρκία;
–Μεγάλη συζήτηση. Είναι ένα από τα βασικά θέματα. Σε αυτό το ζήτημα δεν συναντάμε μεγάλη διαφορά γιατί όλοι μιλούν για τη σημασία της Τουρκίας. Και ο Ερχιουρμάν λέει ότι χωρίς την Τουρκία δεν μπορεί να υπάρχει διαπραγμάτευση και ότι αν εκλεγεί η πρώτη του επίσκεψη θα είναι στην Άγκυρα για συντονισμό σχετικά με το Κυπριακό. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται συζήτηση κατά πόσο η Τουρκία πρέπει να συνεχίσει να είναι εγγυήτρια δύναμη σε πιθανή λύση του Κυπριακού και υπάρχει μια μεγάλη πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων που στηρίζει τη συνέχιση της συνθήκης εγγυήσεων, βάζοντας μπροστά τα θέματα ασφάλειας.
–Οι Τουρκοκύπριοι τι θέλουν τελικά; Στενούς δεσμούς με την Τουρκία ή στροφή προς την Ε.Ε. μέσω μιας λύσης του Κυπριακού;
–Και τα δύο. Σίγουρα οι Τουρκοκύπριοι έχουν έναν ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Το έδειξαν και στο σχέδιο Ανάν, επειδή δεν ήθελαν να χάσουν την προοπτική ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι ιστορικά μια κοσμική κοινότητα που βλέπει προς τη Δύση.
–Σε ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού όμως δεν μπορούν να έχουν και τα δύο. Και την ασφάλεια των τουρκικών εγγυήσεων και τα οφέλη από την Ε.Ε.
–Επειδή γύρω από το Κραν Μοντανά έχει γίνει μεγάλη συζήτηση κατά πόσον η Τουρκία έδειξε κάποια ετοιμότητα για αναθεώρηση της συνθήκης Εγγυήσεως, είναι, πλέον, ένα θέμα που όλοι αντιλαμβάνονται ότι κάτι πρέπει να συζητηθεί. Η αντίληψη που υπάρχει στην τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι ότι η Τουρκία υπερασπίστηκε τους Τουρκοκυπρίους ιστορικά και συνεχίζει να το κάνει, ενώ η αντίληψη στην ελληνοκυπριακή κοινότητα είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει συνέχιση των τουρκικών εγγυήσεων για λόγους ασφαλείας. Άρα, απομένει να δούμε πώς αυτές οι αντιλήψεις αντανακλώνται στο τραπέζι των συνομιλιών και τι είδους σύστημα ασφάλειας θα βρεθεί που θα ικανοποιήσει και τις δύο κοινότητες. Όμως, μπορεί κανείς να φανταστεί την Κύπρο εντελώς μακριά από την Ελλάδα και την Τουρκία; Εγώ λέω, όχι.
–Έχοντας αυτό υπόψη, ποια φόρμουλα μπορεί να δώσει προοπτική διευθέτησης του Κυπριακού;
–Το ερώτημα που μπαίνει, κατά την άποψή μου, είναι πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ειρηνική συνύπαρξη στο τρίγωνο Κύπρος-Ελλάδα-Τουρκία. Η σχέση σε αυτό το τρίγωνο πρέπει να αλλάξει και από τον ανταγωνισμό να πάμε στη συνεργασία. Αυτή είναι η φόρμουλα για να υπάρξει προοπτική διευθέτησης του Κυπριακού. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός με την Τουρκία σίγουρα δεν θα φέρει λύση, αλλά θα οδηγήσει σε φινλανδοποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλαδή δεν θα καταφέρει ποτέ να ασκήσει απόλυτα τα κυριαρχικά της δικαιώματα, κάτι που είδαμε στο παρελθόν με τους S-300 και που βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα με το έργο GSI. Άρα χρειαζόμαστε μια ριζική αναθεώρηση για το πώς συνυπάρχουν σε αρμονία Ελλάδα, Τουρκία και ομοσπονδιακή Κύπρος.
–Στο Κυπριακό ποιες είναι οι βασικές θέσεις του Ερχιουρμάν;
–Μιλά για λύση ομοσπονδίας στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Υποστηρίζει ότι πρέπει να τεθεί χρονοδιάγραμμα και ότι αν οι διαπραγματεύσεις καταρρεύσουν με ευθύνη των Ελληνοκυπρίων, δεν πρέπει να επιστρέψουμε στο στάτους κβο, αλλά να αρθεί η λεγόμενη απομόνωση των Τουρκοκυπρίων. Οι ευθύνες για το ποιος φταίει θα αποδοθούν κυρίως από τα Ηνωμένα Έθνη. Επισημαίνει ότι η πολιτική ισότητα έχει συμφωνηθεί και δεν είναι θέμα προς διαπραγμάτευση. Σε σχέση με το εδαφικό λέει ότι θα συζητηθεί στο τέλος, όταν κλείσουν άλλα ζητήματα. Αναφορικά με τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης είναι υπέρ της διάνοιξης οδοφραγμάτων. Γενικά, ο Ερχιουρμάν υποστηρίζει ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι συνιδρυτές της Κυπριακής Δημοκρατίας και ότι έχουν ίσα δικαιώματα σε ολόκληρη την Κύπρο και αυτό πηγάζει από τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου.
–Τι θα σημαίνει επανεκλογή Τατάρ;
–Επανεκλογή Τατάρ για τους Τουρκοκύπριους θα σημαίνει ακόμη πέντε χαμένα χρόνια, εγκλωβισμένοι στο στάτους κβο όπως είναι τώρα σε απομόνωση, χωρίς διεθνή επικοινωνία και χωρίς καμιά προοπτική να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος. Για την ελληνοκυπριακή πλευρά θα σημαίνει έναν πόντο υπέρ της στο blame game.
–Το γεγονός ότι πέρασε ψήφισμα για λύση δύο κρατών από την ψευδοβουλή, σημαίνει κάτι ή πρόκειται για ένα καθαρά προεκλογικό ζήτημα;
–Είναι καθαρά ένα προεκλογικό παιχνίδι που ετοίμασε ο Τατάρ και τα κόμματα που τον στηρίζουν και βεβαίως καλά έκανε το κόμμα του Ερχιουρμάν που τήρησε αποστάσεις. Δεν έχει καμία σημασία αυτό που έγινε, άλλωστε όταν τα συμφέροντα της Τουρκίας έδειχναν προς την Ευρώπη το 2003 εγκαταλείφθηκε η πολιτική της λύσης δύο κρατών. Συνεπώς, η γεωπολιτική της περιοχής, τα ενεργειακά, οι ευρωτουρκικές σχέσεις, ενδεχομένως και τα ελληνοτουρκικά είναι παράγοντες που μπορεί να λάβει η Τουρκία υπόψη για να κάνει ξανά ένα άνοιγμα στο Κυπριακό.
Τα παιδιά εποίκων ίσως καθορίσουν το αποτέλεσμα των εκλογών
–Ποιοι είναι η πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα των κατεχομένων; Οι Τουρκοκύπριοι ή οι έποικοι;
–Έχουμε περίπου 220 χιλιάδες ψηφοφόρους. Ανάμεσά τους υπάρχουν αρκετοί έποικοι και παιδιά εποίκων. Οι Τουρκοκύπριοι παραμένουν πλειοψηφία ανάμεσα σε αυτούς που έχουν δικαίωμα ψήφου, όμως όχι στον πληθυσμό των κατεχομένων, διότι εκεί υπερτερούν οι έποικοι. Οι αριθμοί όμως είναι κοντά και στο εκλογικό σώμα είναι περίπου 55%-45% υπέρ των Τουρκοκυπρίων. Αυτά όμως τι δείχνουν; Ότι σε μερικά χρόνια θα αλλάξει η ισορροπία και στο εκλογικό σώμα, διότι γίνονται συνεχώς πολιτογραφήσεις στα κατεχόμενα. Τα τελευταία χρόνια έκαναν γύρω στις 15 με 20 χιλιάδες. Από αυτή την άποψη είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία των Τουρκοκυπρίων να εκλέξουν εκπρόσωπο με δική τους ψήφο στα κατεχόμενα. Αν και πρέπει να πούμε ότι υπάρχουν και αρκετοί Τουρκοκύπριοι εθνικιστές που δεν θέλουν ομοσπονδιακή λύση.
–Από τη στιγμή που οι Τ/κ δεν ψηφίζουν με τον ίδιο τρόπο, ποια παράμετρος θα είναι καθοριστική για το αποτέλεσμα;
–Τα παιδιά των εποίκων. Οι έποικοι δεν είναι ένα ομογενοποιημένο μπλοκ. Υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα, παιδιά εποίκων ενσωματώνονται στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και θέλουν να έχουν μια ευρωπαϊκή προοπτική, θέλουν να έχουν πρόσβαση στο ευρωπαϊκό διαβατήριο μέσα από την Κυπριακή Δημοκρατία. Και νομίζω ότι θα υπάρξει έκπληξη και αρκετοί από αυτούς θα ψηφίσουν τον Ερχιουρμάν. Γι’ αυτό λέω ότι ίσως αυτή η ομάδα ψηφοφόρων, δηλαδή τα παιδιά εποίκων, να καθορίσουν το αποτέλεσμα των εκλογών. Υπάρχουν, επίσης, πολλοί έποικοι που ανήκουν στην αντιπολίτευση της Τουρκίας, άρα δεν θα είναι εύκολο να στηρίξουν Τατάρ. Συνεπώς, μιλάμε για ένα καινούργιο εκλογικό σώμα στα κατεχόμενα, όπου πέραν των Τουρκοκυπρίων, υπάρχουν οι έποικοι και τα παιδιά των εποίκων.
–Οι έποικοι αντιλαμβάνονται ότι είναι προϊόν παρανομίας;
–Δεν το βλέπουν έτσι, ειδικά όσοι γεννήθηκαν στην Κύπρο. Ενοχλούνται από το γεγονός ότι οι Τουρκοκύπριοι μπορούν να περάσουν τα οδοφράγματα και να έχουν επαφή με όλη την Κύπρο, ενώ αυτοί δεν μπορούν. Και αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο είναι η κατάσταση με τα παιδιά μεικτών γάμων, που ένας γονιός είναι Τουρκοκύπριος και ο άλλος έποικος, που στερούνται το δικαίωμα στην ιθαγένεια.
–Η Άγκυρα κάνει παρεμβάσεις σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση; Είναι ο Τατάρ ο εκλεκτός της;
–Οι παρεμβάσεις που γίνονται είναι κυρίως από τα κόμματα που στηρίζουν την τουρκική κυβέρνηση και όχι τόσο από το κράτος, όπως είδαμε να συμβαίνει την προηγούμενη φορά προκειμένου να χάσει ο Μουσταφά Ακιντζί. Στελέχη των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθούν να εξασφαλίσουν ψήφους για τον Τατάρ, όμως έχω την εντύπωση ότι δεν τα καταφέρνουν και πολύ καλά.
