Του Παύλου Ξανθούλη
Εικόνα απόλυτης ανυποληψίας εμφανίζει η εξωτερική πολιτική της Ε.Ε., κυρίως στο ζήτημα της Γάζας, όπου το ευρωπαϊκό αποτύπωμα είναι κυριολεκτικά ανύπαρκτο και οι «27» αδυνατούν να καθορίσουν κοινή γραμμή πλεύσης. Δύο μήνες μετά την πρόταση της Κομισιόν για μερική αναστολή πρόσβασης οντοτήτων του Ισραήλ στα κονδύλια του προγράμματος ερευνών Horizon Research fund, έστω ως ένδειξη δυσφορίας για την κατάσταση στη Γάζα, τα κράτη-μέλη απέτυχαν για άλλη μια φορά να συμφωνήσουν, στην άτυπη σύνοδο Gymnich. Διατηρώντας μετέωρο το βήμα της Ε.Ε. στη Γάζα και όχι μόνο και αναγκάζοντας την Κάγια Κάλας να παραδεχθεί δημοσίως ότι ο λαός της Ευρώπης «χάνει την εμπιστοσύνη του» στην Ε.Ε. και ότι «έφτασε η ώρα να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και να πούμε, τι μπορούμε να κάνουμε περισσότερο, ώστε να καταστούμε πιο αποτελεσματικοί», σε σχέση με τον τρόπο λήψης αποφάσεων. Η πρόεδρος της Σλοβενίας Natasa Pirc Musar ήταν ιδιαίτερα καυστική, προχθές στο στρατηγικό φόρουμ του Bled, υποστηρίζοντας με αφορμή τη Γάζα, ότι οι ένδοξες μέρες της Ε.Ε. έχουν παρέλθει και ότι η Ευρώπη δεν θεωρείται πλέον παγκόσμια πολιτική και οικονομική υπερδύναμη.
Κι ενώ η Ε.Ε. χάνει έδαφος σε επίπεδο άσκησης εξωτερικής πολιτικής και αδυνατεί να συμφωνήσει στο μίνιμουμ για τη Γάζα, έχοντας κατά γενική ομολογία απολέσει τον όποιο «ρυθμιστικό ρόλο» επιθυμούσε να διαδραματίσει, οι ΗΠΑ, όπως αποκάλυψε η Washington Post, κάνουν τους δικούς τους σχεδιασμούς, για μετατροπή της Λωρίδας σε τουριστικό θέρετρο και τεχνολογικό κόμβο. Πρόταση που «κυκλοφορεί» στην κυβέρνηση Τραμπ και η οποία εμφανίζεται απολύτως ευθυγραμμισμένη με προηγούμενη τοποθέτηση του πλανητάρχη, για μετατροπή της Γάζας σε «Ριβιέρα». Όπως αποκαλύφθηκε, προβλέπει ««εθελοντική» μετακίνηση της πλειοψηφίας των Παλαιστινίων, οι οποίοι εάν «εθελοντικά» απομακρυνθούν, θα λάβουν 5.000 δολάρια μετρητά, ενοίκιο για τέσσερα χρόνια και τροφή για έναν χρόνο. Ως επίσης και ψηφιακά tokens (για ιδιοκτήτες), τα οποία σύμφωνα με το σχέδιο «Great», που ετοίμασε ομάδα Ισραηλινών με τη στήριξη των ΗΠΑ και του Ισραήλ, θα δύνανται να εξαργυρωθούν είτε για μετακίνηση σε μια άλλη περιοχή, είτε για εξασφάλιση διαμερίσματος σε κτιριακά συγκροτήματα που θα οικοδομηθούν μελλοντικά στη Γάζα.
Πηγή της Ε.Ε. έλεγε στην «Κ», ότι «η εξωτερική πολιτική της Κοινότητας βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία, σε όλα σχεδόν τα ανοικτά μέτωπα. Και σε όλες τις περιπτώσεις, λειτουργεί στη σκιά των ΗΠΑ, οι οποίες χαράζουν τη δική τους πορεία και αναμένουν από την Ε.Ε. να προσαρμοστεί». Κάτι που είναι ακόμη πιο ευδιάκριτο στο Ουκρανικό.
Υπό το φως αυτών των δεδομένων και της εικόνας που εμφανίζει η εξωτερική πολιτική της Ε.Ε., εύλογα μπορεί κάποιος να διερωτηθεί τι ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει στο Κυπριακό η «ενωμένη» Ευρώπη. Όπου από τη μια οι προσδοκίες της Λευκωσίας είναι τεράστιες για άσκηση πιέσεων προς την Τουρκία, προκειμένου να επανέλθει στο «συμφωνημένο πλαίσιο» του ΟΗΕ για λύση του Κυπριακού. Αλλά, από την άλλη, τα δεδομένα σε σχέση με τη συνοχή των ευρωπαίων εταίρων, δεν επιτρέπουν αισιοδοξία. Πόσο μάλλον εάν συνυπολογιστεί η ολοένα αυξανόμενη εξάρτηση της Ε.Ε. από την Τουρκία, τόσο στο ζήτημα της ευρωπαϊκής ομπρέλας άμυνας, όσο και σε αυτό της ανάπτυξης πολυεθνικής δύναμης στην Ουκρανία, σε περίπτωση συμφωνίας Κιέβου-Μόσχας.
Mode αυτοκριτικής
Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Κάγια Κάλας δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά της για την πορεία που προσλαμβάνουν οι εξελίξεις στο στρατόπεδο της Κοινότητας, σε σχέση με την αδυναμία λήψης αποφάσεων και την αποτελεσματική παρέμβαση της Ευρώπης σε μείζονα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. «Εάν με ρωτάτε προσωπικά πώς αισθάνομαι, ότι είμαι το πρόσωπο που ευθύνεται γιατί δεν έχουμε μια απόφαση, τότε είναι σκληρό. Είναι πολύ σκληρό», ανέφερε χαρακτηριστικά η ύπατη εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε.
Η αυτοκριτική της Κάγια Κάλας, είχε πάντως και «ουρά», καθώς υπενθύμισε ότι οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται από την ίδια αλλά από τα 27 κράτη-μέλη. Και είναι αλήθεια, ότι οι 27 είναι πολύ περισσότερο διχασμένοι στο ζήτημα της Γάζας σε σύγκριση με το Ουκρανικό. Άλλωστε, το lobbying του ισραηλινού κράτους και η πρόσβασή του στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., δεν μπορούν να συγκριθούν με την περιορισμένη πρόσβαση του Πούτιν και της Μόσχας, η οποία εξαντλείται κατά κύριο λόγο σε δύο μεσαίου βεληνεκούς κράτη-μέλη, στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Στην περίπτωση της Γάζας και του Ισραήλ, ένας σημαντικός αριθμός κρατών-μελών, με επικεφαλής τη Γερμανία, φρενάρουν τη λήψη μέτρων, έστω και μικρής οικονομικής σημασίας, όπως η μερική αναστολή πρόσβασης οντοτήτων του Ισραήλ στα κονδύλια του προγράμματος ερευνών Horizon Research fund, που πρότεινε η Κομισιόν.
Βέλγιο και 4 Επίτροποι
Μέσα σε όλα αυτά, στις Βρυξέλλες κυριαρχεί η απόφαση του Βελγίου να συνταχθεί με την κοινή πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας και να ακολουθήσει την ομάδα κρατών που αναμένεται να αναγνωρίσουν την Παλαιστίνη στην επικείμενη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Η αναγνώριση ωστόσο παλαιστινιακού κράτους θα επισημοποιηθεί από το Βέλγιο, μόνο όταν ελευθερωθεί και ο τελευταίος όμηρος που βρίσκεται στα χέρια της Χαμάς, συνεπεία της τρομοκρατικής επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου 2023. Το Βέλγιο ανακοίνωσε και μέτρα κατά της κυβέρνησης του Ισραήλ, διευκρινίζοντας ότι δεν στρέφονται κατά του λαού της χώρας.
Την ίδια ώρα, σε επίπεδο θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., επιστολή ευρω-υπαλλήλων που ήδη φέρει 1.800 υπογραφές, επικρίνει την Κοινότητα για απραξία, θεωρώντας ότι δεν έχει κάνει αρκετά για να περιορίσει τις επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα. Όπως αποκάλυψε το Politico, τέσσερις επίτροποι, η Τερέζα Ριμπέρα, η Μάρτα Κος, η Χάντζα Λαχμπίμπ και ο Μάικλ ΜακΓκραθ, απάντησαν στην επιστολή, ευχαριστώντας τους ευρω-υπαλλήλους και υπογραμμίζοντας την ανάγκη εκδήλωσης ενεργειών. Οι τέσσερις αξιωματούχοι της Ε.Ε. υπενθυμίζουν την πρόταση της Κομισιόν για μερική αναστολή πρόσβασης οντοτήτων του Ισραήλ στα κονδύλια του προγράμματος ερευνών Horizon Research fund, σημειώνοντας ότι αυτή «δεν συμφωνήθηκε» από τα κράτη-μέλη.
