Του Θανάση Φωτίου
Στο Προεδρικό Μέγαρο της Βαβδάτ, όπως είναι η επίσημη ονομασία του προεδρικού μεγάρου του Λιβάνου, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης και ο Λιβάνιος πρόεδρος, Τζοζέφ Αούν, έβαλαν την Τετάρτη, 26 Νοεμβρίου, τις υπογραφές τους σε ένα κείμενο που, όπως αναφέρει, «θωρακίζει τη συνεργασία, ενισχύει τη σταθερότητα και ανοίγει νέους δρόμους ανάπτυξης για τις δύο χώρες».
Μ’ αυτό τον τρόπο και στέλνοντας πολιτικό μήνυμα με ισχυρό συμβολισμό - υπάρχει και ο δρόμος της κοινά επωφελούς συνεργασίας και σταθερότητας με βάση το διεθνές δίκαιο έναντι των αντιπαραθέσεων, των πολεμικών ιαχών, των επεκτατικών και μονομερών διεκδικήσεων για τα κράτη της, γεωπολιτικά ταραγμένης πάντα, Ανατολικής Μεσογείου- κλείνει μια εκκρεμότητα, ο φάκελος της οποίας παρέμενε ανοικτός για είκοσι σχεδόν χρόνια.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, έφθασε σήμερα στις 11:30, στο Προεδρικό Μέγαρο, στη Βηρυτό, όπου τον υποδέχθηκε ο Πρόεδρος της Λιβανικής Δημοκρατίας, Joseph Aoun, ενώ στρατιωτικό άγημα απέδιδε τιμές.
Ο κ. Χριστοδουλίδης και ο κ. Aoun σε διευρυμένες συνομιλίες.
Από το 2007…
Η πρώτη - προκαταρκτική - συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου είχε υπογραφεί το 2007. Όμως, η κύρωσή της από το λιβανικό κοινοβούλιο «κόλλησε» λόγω εσωτερικής πολιτικής αστάθειας και εξαιτίας της μακρόχρονης θαλάσσιας διαφοράς του Λιβάνου με το Ισραήλ.
Όσο κι αν η κυπριακή πλευρά, διαχρονικά, επιθυμούσε την κύρωση της συμφωνίας και το οριστικό ξεκαθάρισμα των θαλάσσιων συνόρων, ειδικά εν όψει των συνεχιζόμενων τουρκικών διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου η νομική κατοχύρωση των θαλασσίων ζωνών να ενισχύσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Βηρυτός δεν ήταν σε θέση να την προωθήσει.
Η επίλυση το 2022 της μακροχρόνιας θαλάσσιας διαφοράς Ισραήλ - Λιβάνου, με μια «κοινά επωφελή συμφωνία» που επιτεύχθηκε ύστερα από μεσολάβηση των ΗΠΑ, αναπτέρωσε τις ελπίδες για κύρωση της συμφωνίας με την Κύπρο.
Η άνοδος στην εξουσία του στρατηγού Τζοζέφ Χαλίλ Αούν, με την εκλογή του ως 14ου προέδρου του Λιβάνου από τις 9 Ιανουαρίου 2025, έφερε κινητικότητα και έδωσε νέα ώθηση στη χρονίζουσα εκκρεμότητα. Συνομιλίες, που διεξήχθησαν διακριτικά από τις τεχνικές ομάδες των δύο χωρών, κατέληξαν το φθινόπωρο σε αναθεωρημένο κείμενο της «παλιάς» Συμφωνίας του 2007, το οποίο εγκρίθηκε διαδοχικά από τα Υπουργικά Συμβούλια Κύπρου και Λιβάνου, στις 15 και 23 Οκτωβρίου αντίστοιχα.
Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης με τις επαφές του και οι πιέσεις που ασκούσε η Κυπριακή Δημοκρατία στην Ε.Ε. διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην εξασφάλιση του πακέτου στήριξης ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ προς τον Λίβανο
Ο ρόλος του «πακέτου στήριξης»
Εκείνο, όμως, που λάδωσε τη μηχανή του Λιβάνου και συνέβαλε σημαντικά στην προώθηση και θετική κατάληξη της Συμφωνίας, είναι το οικονομικό πακέτο στήριξης που η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε τον Μάιο του 2024, κατά την επίσκεψή της στη Βηρυτό μαζί με τον Νίκο Χριστοδουλίδη.
Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης με τις επαφές του και οι πιέσεις που ασκούσε η Κυπριακή Δημοκρατία στην Ε.Ε. ώστε να προβεί σε κινήσεις που θα βοηθούσαν στη μείωση των μεταναστευτικών ροών και θα ανακούφιζαν σε επίπεδο διαχείρισης και αναγκών την Κύπρο, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην εξασφάλιση του πακέτου στήριξης ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ προς τον Λίβανο που ανακοίνωσε τον Μάιο η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκή Επιτροπής. Γι’ αυτό και η εσπευσμένη επίσκεψη του στον Λίβανο, τον Απρίλιο του 2024, ένα μήνα νωρίτερα της επίσκεψης με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μαζί με ομάδα κυβερνητικών και στρατιωτικών αξιωματούχων, με αντικείμενο το μεταναστευτικό και ζητούμενο την ενεργητικότερη και πιο αποτελεσματική δράση του Λιβάνου.
Αναμφίβολα, το πακέτο αυτό που η Ε.Ε. παραχωρεί ως στήριξη, δίνει μεγάλη ανάσα στον Λίβανο, μια χώρα που ταλαιπωρείται ποικιλοτρόπως εδώ και χρόνια και ειδικότερα, μετά τις σοβαρές συνέπειες της τρομακτικής έκρηξης που σημειώθηκε στις 4 Αυγούστου 2020 σε χώρο αποθήκευσης πυροτεχνημάτων στο λιμάνι της Βηρυτού και επεκτάθηκε στη συνέχεια σε χώρο όπου ήταν αποθηκευμένοι 2.750 τόνοι νιτρικού αμμωνίου.
Ο κ. Χριστοδουλίδης και ο κ. Aoun προβαίνουν σε δηλώσεις στα ΜΜΕ.
«Ξεμπλόκαρε» τη Συμφωνία
Ήταν μια εξέλιξη που, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, «ξεμπλόκαρε» την εκκρεμούσα συμφωνία για την ΑΟΖ και την τοποθέτησε ξανά στο τραπέζι με ευνοϊκές προοπτικές για θετική οριστική κατάληξη, όπως και έγινε.
H πρωτοβουλία και η πολυεπίπεδη προσπάθεια της Λευκωσίας να υποστηρίξει τον Λίβανο σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, εκτιμήθηκε από τη Βηρυτό που την είδε ως ένδειξη αλληλεγγύης, ενός σοβαρού και σταθερού γείτονα, με πραγματική πρόθεση καλής σχέσης και κοινά επωφελούς συνεργασίας. Το γεγονός αυτό ενίσχυσε σημαντικά την εμπιστοσύνη προς τη Λευκωσία και τους γενικότερους δεσμούς με την Κύπρο. Έτσι, η σταδιακή ομαλοποίηση της κατάστασης στο εσωτερικό της χώρας, η σταθεροποίηση του πολιτικού σκηνικού, η «γέφυρα» προς την Ευρώπη που προσφέρει στο Λίβανο η Κύπρος και η ελπίδα για οικονομική ανάκαμψη, όχι μόνο με τη στήριξη των ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά και μέσα από τις προοπτικές συνεργασιών που γεννά η επικύρωσης της συμφωνίας, ήταν καθοριστικής σημασίας για την τελική υπογραφή. Ήταν μια εξέλιξη που, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, «ξεμπλόκαρε» την εκκρεμούσα συμφωνία για την ΑΟΖ και την τοποθέτησε ξανά στο τραπέζι με ευνοϊκές προοπτικές για θετική οριστική κατάληξη, όπως και έγινε.
