Η αγωνία των Τουρκοκυπρίων για την πορεία της οικονομικής κρίσης μεγεθύνεται μέρα με τη μέρα. Η κρίση, η οποία πλήττει πολυδιάστατα την Τουρκία και την τ/κ κοινότητα από το 2018, τις τελευταίες εβδομάδες προσλαμβάνει νέες διαστάσεις. Η ανορθολογική στρατηγική της κυβέρνησης Ερντογάν για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, πλήττει την τουρκική και την τουρκοκυπριακή οικονομία, με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται στα ύψη. Ο Πρόεδρος της Τουρκίας ισχυρίστηκε ότι η χώρα του διεξάγει «έναν πόλεμο οικονομικής ανεξαρτησίας», ενώ απέκλεισε το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. Οι συγκεκριμένες δηλώσεις είχαν ως αποτέλεσμα την νέα πτώση της αξίας του εθνικού νομίσματος της Τουρκίας.
Στα κατεχόμενα, όπου το μεγαλύτερο μέρος των δανείων και των οφειλών πληρώνονται σε ξένα νομίσματα, η ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας αφήνει τα τ/κ νοικοκυριά σε πολύ δύσκολη θέση. Μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, την προηγούμενη εβδομάδα, το δολάριο ξεπέρασε τον φράχτη των 12 μονάδων, την ίδια στιγμή, το ευρώ ξεκίνησε να «φλερτάρει» με τις 14 μονάδες. Αυτές οι εξελίξεις είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση των δανείων των Τ/κ και φυσικά την εκ νέου κορύφωση του πληθωρισμού.
Στην σκιά της μεγάλης κρίσης, η τ/κ Αριστερά και οι μερίδες της τ/κ κοινότητας που δεν παραιτούνται από το όραμα της ενωμένης Κύπρου ξεκινούν δημόσια συζήτηση για μετάβαση στο ευρώ. Την ίδια ώρα, Τ/κ επιχειρηματίες απαιτούν την χρήση της τουρκικής λίρας στις συναλλαγές με την Τουρκία.
Ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός
Λίγο πριν από τη νέα απόφαση της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας για μείωση του επιτοκίου, στον τουρκικό και τ/κ τύπο δημοσιεύθηκε μια σημαντική είδηση. Η «υπηρεσία στατιστικής» έδωσε στην δημοσιότητα το νέο ποσοστό του πληθωρισμού στα κατεχόμενα. Σύμφωνα με την τ/κ «υπηρεσία» την περίοδο του Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου, ο πληθωρισμός στα κατεχόμενα σημείωσε αύξηση της τάξης του 3,23%. Με αυτόν τον τρόπο, το νέο ποσοστό του πληθωρισμού στα κατεχόμενα ανήλθε στο 23,63%.
Σύμφωνα με την «υπηρεσία στατιστικής», αξιοσημείωτη αύξηση τιμής στα κατεχόμενα, κατά τις προηγούμενες εβδομάδες καταγράφηκε στα είδη ένδυσης. Σε αυτό το «μέτωπο», η αύξηση των τιμών άγγιξε το 10,58%. Την ίδια στιγμή, σε ορισμένα άλλα είδη πρώτη ανάγκης, λ.χ. στο μαρούλι, η αύξηση της τιμής έφτασε στο 52,17%.
Τ/κ αναλυτές, εστιάζοντας στο φαινόμενο του πληθωρισμού, υπογραμμίζουν δυο σημεία. Πρώτον, για την αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών ευθύνεται η ελεύθερη πτώση της τουρκικής λίρας, την οποία πλέον δεν μπορεί να ελέγξει η τουρκική κυβέρνηση. Η τ/κ κοινότητα, επειδή εξαρτάται οικονομικά από την Τουρκία, δεν διαθέτει μέσα και εργαλεία για παρέμβαση στην μεγάλη κρίση. Δεύτερον, το πραγματικό ποσοστό του πληθωρισμού στα κατεχόμενα δεν αποκλείεται να είναι πολύ υψηλότερο. Για αυτόν άλλωστε τον λόγο, ορισμένοι Τ/κ οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι ο πληθωρισμός στην πραγματική οικονομία των κατεχομένων έχει ξεπεράσει προ πολλού το 50%.
Εστιάζοντας στις παραπάνω εξελίξεις, ο τ/κ τύπος προειδοποιεί ότι το τελευταίο διάστημα έχει ανοίξει περαιτέρω η οικονομική ψαλίδα ανάμεσα στις ελεύθερες περιοχές και στα κατεχόμενα. Σύμφωνα με την «Γιενί Ντουζέν», ένας εργαζόμενος με τον εβδομαδιαίο βασικό μισθό στα κατεχόμενα μπορεί να αγοράσει 240 πακέτα μακαρόνια. Τ/κ εργαζόμενος στις ελεύθερες περιοχές, με παρόμοιες συνθήκες και ώρες εργοδότησης και βασικό μισθό, μπορεί να αγοράσει 800 πακέτα μακαρονιών. Για την τ/κ εφημερίδα, η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην αγοραστική δύναμη του εργάτη των κατεχομένων και των ελεύθερων περιοχών μιλά από μόνη της. Τα κατεχόμενα βρίσκονται πλέον στο χείλος της οικονομικής καταστροφής.
Σε άλλο δημοσίευμά της, η «Γιενί Ντουζέν» εστιάζει στην κατακόρυφη αύξηση των δανείων των τ/κ νοικοκυριών. Στην υποθετική περίπτωση που μια τ/κ οικογένεια εξασφάλισε το προηγούμενο διάστημα δάνειο για αγορά οικίας ύψους 50.000 λιρών Αγγλίας, με περίοδο πληρωμής 120 μηνών, με την αντιστοιχία του δανείου σε 500.000 τουρκικές λίρες, σήμερα το ύψος του δανείου ανήλθε στις 700.000 λίρες Τουρκίας. Σημειώνεται ότι στα κατεχόμενα, σε αντίθεση με τα δάνεια, οι μισθοί πληρώνονται σε λίρες Τουρκίας.
Τα άδεια ράφια
«Όταν επισκέφθηκα μια υπεραγορά το Σαββατοκύριακο, διαπίστωσα ότι κάποια ράφια ήταν άδεια. Ό,τι παίρνει ο πολίτης από το ράφι δεν αντικαθίσταται. Για ποιο λόγο; Μάλλον τα νέα προϊόντα θα τοποθετηθούν με υψηλότερη τιμή», σημειώνει χαρακτηριστικά ο Τ/κ δημοσιογράφος, Γκιοκχάν Αλτίνερ για την μεγάλη οικονομική πτώση των κατεχομένων. Ο Τ/κ δημοσιογράφος, ο οποίος πιστεύει ότι τα κατεχόμενα την παρούσα στιγμή παραμένουν όρθια από οικονομική άποψη χάρη στους μισθούς και τις «συντάξεις» του δημοσίου και το ζεστό χρήμα που φτάνει από τις ελεύθερες περιοχές, προσθέτει τα εξής: « Ως πότε θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση; Κανείς δεν έχει ιδέα. Όταν ρωτάμε τους κυβερνητικούς αξιωματούχους, μας απαντούν «τι να κάνουμε, όλα έχουν γίνει ακριβά» και προσπερνούν την ουσία του προβλήματος».
«Αναμένεται νέα άνοδος της τιμής των καυσίμων. Οι τιμές της βενζίνης (στα κατεχόμενα), που κάποτε ήταν πολύ χαμηλότερες από τις τουρκικές, πλέον έχουν ξεπεράσει τις τουρκικές τιμές», συμπληρώνει ο Λεβέντ Όζανταμ, ο οποίος αναρωτιέται: «Η ΤΔΒΚ είναι μια χώρα χωρίς δημόσια συγκοινωνία. Η αύξηση των καυσίμων πυροδοτεί μια αλυσιδωτή αύξηση σε πολλά προϊόντα. Διανύουμε μια πραγματικά δύσκολη περίοδο. Είναι προφανές ότι είμαστε ανεπαρκείς σε ό,τι αφορά τη διαχείριση κρίσεων. Τι πιστεύετε ότι μπορείτε να διορθώσετε αυξάνοντας τις τιμές των καυσίμων κάθε εβδομάδα;»
Στο τραπέζι και η ιδέα του ευρώ
Στην σκιά των προαναφερόμενων, στα κατεχόμενα ξεκινά μια νέα οικονομικής υφής συζήτηση. Τ/κ επιχειρηματίες συζητούν το ενδεχόμενο της αποκλειστικής χρήσης της τουρκικής λίρας στις συναλλαγές με την Τουρκία. Την ίδια στιγμή, η τ/κ Αριστερά που δεν παραιτείται από το όραμα της ενωμένης Κύπρου εισηγείται την χρήση του ευρώ και στο βόρειο τμήμα του νησιού.
Σχετικά με την χρήση της λίρας στις συναλλαγές με την Τουρκία, ο τ/κ «Σύλλογος Νέων Επιχειρηματιών της Βόρειας Κύπρου», πριν από λίγα εικοσιτετράωρα έδωσε στην δημοσιότητα ένα «οικονομικό πακέτο», στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι εξής προτάσεις: «Να καταστεί υποχρεωτική η χρήση της τουρκικής λίρας, με την έκδοση διατάγματος που θα έχει ισχύ νόμου, για όλες τις συναλλαγές με την Τουρκία και την πραγματοποίηση των σχετικών εμπορικών πληρωμών. Να καθοριστούν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες για τα είδη εισαγωγής στις τελωνειακές πύλες σε εύλογα επίπεδα και να πραγματοποιηθεί η είσπραξη των τελωνειακών φόρων σε τουρκικές λίρες (για συναλλαγές με εταιρείες της Δημοκρατίας της Τουρκίας)».
Παράλληλα με την υποχρεωτική χρήση της λίρας στις συναλλαγές με την Τουρκία, στα κατεχόμενα, τις τελευταίες ώρες, στο «τραπέζι» έχει πέσει και η ιδέα της χρήσης του ευρώ. Πρόκειται για μια ιδέα που άρχισε να ωριμάζει το τελευταίο διάστημα στους κύκλους της τ/κ Αριστεράς και την οποία μετέφερε στην «βουλή» ο αρχηγός του τ/κ Κόμματος Κοινοτικής Δημοκρατίας, Τζεμάλ Όζγιγιτ. Σύμφωνα με τον Τ/κ πολιτικό, εφόσον οι Τ/κ εξακολουθούν είναι κομμάτι της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχουν τη δυνατότητα να μεταβούν στο ευρώ σε συνεννόηση με την κυπριακή κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
