Του Παύλου Ξανθούλη
«Η χώρα βρίσκεται σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης αναφορικά με τις μεταναστευτικές ροές, και δεν υπάρχει απολύτως καμιά πιθανότητα να φιλοξενήσει περισσότερους μετανάστες», επισημαίνει ο πρόεδρος Αναστασιάδης σε επιστολή του προς την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παραπέμποντας στο κέντρο υποδοχής Πουρνάρα, «κρούοντας κώδωνα κινδύνου» και διαμηνύοντας ότι «τα συστήματα ασύλου και υποδοχής έχουν υπερβεί τα όριά τους» στην Κύπρο. Στην επιστολή του, ημερομηνίας 10 Νοεμβρίου, την οποία εξασφάλισε η «Κ», ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζητάει, μεταξύ άλλων, «άμεση θέσπιση υποχρεωτικού προγράμματος μετεγκατάστασης για την Κύπρο» με προφανή στόχο την ίση κατανομή βαρών με τους εταίρους μας στην Ε.Ε., την ενεργοποίηση του άρθρου 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ένωσης, ώστε προσωρινά η Κύπρος να μην υποχρεούται να εξετάζει νέες αιτήσεις ασύλου, ως επίσης και οικονομική στήριξη αλλά και εξοπλισμό χερσαίων και εναέριων συστημάτων παρακολούθησης, περιλαμβανομένων θερμικών καμερών για την επιτήρηση της γραμμής αντιπαράταξης.
Στην επιστολή του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο, η οποία σπάζει το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Ο Νίκος Αναστασιάδης τονίζει προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι «η κατάσταση έχει φτάσει σε ένα σημείο που βρίσκεται εκτός των δυνατοτήτων της κυβέρνησης να ελέγξει και να διαχειριστεί τους υπερβολικούς αριθμούς» των ροών. Ζητάει την άμεση συνδρομή της Ε.Ε., η οποία επί του παρόντος εξαντλεί τη «στήριξή» της στην έκφραση αλληλεγγύης, χωρίς ωστόσο ουσιαστικό χαρακτήρα, αφενός λόγω της προκλητικής στωικότητας με την οποία αντιμετωπίζει την ενορχηστρωμένη διοχέτευση μεταναστών από την Τουρκία και αφετέρου λόγω της ανεπαρκούς στήριξης της Κύπρου. Ως εκ τούτων, ο πρόεδρος Αναστασιάδης θέτει πλέον συγκεκριμένα προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τα εξής πέντε αιτήματα, αναφέροντας χαρακτηριστικά στην επιστολή του:
«Καλώ την Κομισιόν να ενεργοποιήσει το άρθρο 78 (3) TFEU (σ.σ. για τη Λειτουργία της Ε.Ε.) και να λάβει προσωρινά μέτρα προς όφελος της Κύπρου, προκειμένου να αντιμετωπίσει την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από την αιφνίδια εισροή υπηκόων τρίτων χωρών, δηλαδή τη χορήγηση του δικαιώματος αναστολής της αποδοχής νέων αιτήσεων ασύλου έως ότου η κατάσταση καταστεί διαχειρίσιμη».
«Να προχωρήσετε στην άμεση θέσπιση υποχρεωτικού προγράμματος μετεγκατάστασης για την Κύπρο», (σ.σ. ούτως ώστε δηλαδή αριθμός αιτητών ασύλου να μετεγκατασταθεί σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., όπως είχε αποφασιστεί το 2015 για την Ελλάδα και την Ιταλία).
«Να προβλέψετε έκτακτη οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη των έκτακτων λειτουργικών δαπανών των σημερινών κέντρων υποδοχής».
«Να παράσχετε στήριξη σε μέσα οικονομικής βοήθειας και εξοπλισμού, όπως χερσαία και εναέρια συστήματα παρακολούθησης και θερμικές κάμερες για την επιτήρηση και τη διασφάλιση της Πράσινης Γραμμής».
«Να επιταχύνετε την εξέταση του αιτήματος χρηματοδότησης της Κύπρου για την ανακατασκευή και τη λειτουργία του νέου Κέντρου Φιλοξενίας ‘Λίμνες’ και την κατασκευή προαναχωρησιακού κέντρου στην ίδια περιοχή».
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά το γεγονός ότι η προεδρική επιστολή προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ως σημείο εκκίνησης την ενεργοποίηση του άρθρου 78 (3) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε., το οποίο αναφέρει χαρακτηριστικά: «Εφόσον ένα ή περισσότερα κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν επείγουσα κατάσταση, λόγω αιφνίδιας εισροής υπηκόων τρίτων χωρών, το Συμβούλιο μπορεί να εκδίδει, μετά από πρόταση της Κομισιόν, προσωρινά μέτρα υπέρ του εν λόγω κράτους ή των εν λόγω κρατών. Το Συμβούλιο αποφασίζει μετά από διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο», αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο 78 (3) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε.
Σημειώνεται ότι το άρθρο 78 παράγραφος 3 είχε επιστρατευθεί το 2015, όταν το Συμβούλιο κατόπιν πρότασης της Κομισιόν αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τις πρόνοιές του για την επείγουσα μετεγκατάσταση, από την Ιταλία και την Ελλάδα, δεκάδων χιλιάδων ατόμων σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Η Αθήνα είχε επικαλεστεί το εν λόγω άρθρο και το 2020, κατά την ενορχηστρωμένη από το καθεστώς της Άγκυρας διοχέτευση μεταναστών στην Ελλάδα, από τον Έβρο.
Στην περίπτωση της Κύπρου, πέραν της πολιτικής άρνησης της Ε.Ε. να τραβήξει το αφτί της Τουρκίας, αν μη τι άλλο στην παρούσα φάση, η Λευκωσία αντιμάχεται και με το γεγονός ότι το όλο ζήτημα δεν έχει προσλάβει τη δημοσιότητα των περιπτώσεων της Ελλάδας και της Ιταλίας, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό όμως που είναι τραγικά προκλητικό, είναι ότι η Κομισιόν σφυρίζει αδιάφορα. Όχι μόνο σήμερα, αλλά εδώ και πολλά χρόνια (βλέπε άλλη στήλη), παρά το γεγονός ότι η Κύπρος είναι πρώτη κατ’ αναλογία πληθυσμού σε αιτήσεις ασύλου σε όλη την Ε.Ε. και οι Βρυξέλλες γνωρίζουν από πρώτο χέρι ότι η Άγκυρα παραβιάζει την ευρωτουρκική συμφωνία (Δήλωση) του 2016, όπως και ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσει ποτέ τη Συμφωνία Επανεισδοχής παρανόμων μεταναστών, γιατί δεν αναγνωρίζει όπως η ίδια διαμήνυσε, την Κυπριακή Δημοκρατία.
Και επιστολή Νουρή προς εταίρους
Στο Πουρνάρα, με μάξιμουμ χωρητικότητα 800 ατόμων, ο αριθμός των διαμενόντων έχει φτάσει τα 2.500 άτομα και η δυνατότητα του εν λόγω κέντρου έχει υπερβεί το 310% αναφέρεται στην επιστολή Νουρή προς τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν και την αρμόδιο επίτροπο.
Ανάλογη επιστολή με αυτήν του προέδρου Αναστασιάδη προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απέστειλε ο υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής προς αξιωματούχους της Ε.Ε., περιλαμβανομένης και της Σλοβενικής Προεδρίας. Ως επίσης και προς τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά και την αρμόδια Επίτροπο Ίλβα Γιόχανσον, οι οποίοι εκ του αποτελέσματος κρίνεται ότι δεν έχουν μέχρι στιγμής ενεργοποιηθεί επαρκώς για τη στήριξη της Κύπρου. Στην επιστολή Νουρή, ημερομηνίας 11 Νοεμβρίου, την οποία εξασφάλισε η «Κ», ο ΥΠΕΣ ενημερώνει για τα πέντε κυπριακά αιτήματα προς την Ε.Ε., όπως αυτά περιλαμβάνονται στην επιστολή Αναστασιάδη προς φον ντερ Λάιεν. Ο Νίκος Νουρής σημειώνει επίσης, μεταξύ άλλων, τα εξής:
«Για το έτος 2021, έχουν υποβληθεί περισσότερες από 10.868 αιτήσεις ασύλου, εκ των οποίων οι 9.206 αιτητές έχουν περάσει από τις περιοχές στις οποίες η Κυπριακή Δημοκρατία δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο (σ.σ. κατεχόμενες περιοχές), μέσω της πράσινης γραμμής, στις περιοχές που η κυβέρνηση ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο (σ.σ. ελεύθερες περιοχές)».
«Μόνο στη διάρκεια του μήνα Οκτωβρίου, έχουν υποβληθεί 2063 αιτήσεις» ασύλου.
«Τα συστήματα ασύλου και υποδοχής έχουν υπερβεί τα όριά τους. Στο πρώτο κέντρο υποδοχής, Πουρνάρα, με μάξιμουμ χωρητικότητα 800 ατόμων, ο αριθμός των διαμενόντων έχει φτάσει τα 2.500 άτομα και η δυνατότητα του εν λόγω κέντρου έχει υπερβεί το 310%. Η χώρα είναι σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης αναφορικά με τα μεταναστευτικά ρεύματα και δεν υπάρχει καμιά απολύτως πιθανότητα να φιλοξενήσει περισσότερους μετανάστες».
«Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, 10.083 άτομα έχουν υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας μεταξύ των μηνών Ιανουαρίου και Οκτωβρίου 2021 σε σύγκριση με 5.879 την ίδια περίοδο του 2020, (αύξηση 70%)».
Με βάση τα πιο πάνω στοιχεία, για τα οποία η Λευκωσία ενημερώνει συνεχώς την Ε.Ε, ο ΥΠΕΣ Νίκος Νουρής υποδεικνύει στην επιστολή του με ένδειξη «επείγουσα» ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δέχεται έκτακτες μεταναστευτικές ροές και ότι «η κατάσταση χειροτερεύει μέρα με τη μέρα». Ο κ. Νουρής σημειώνει ακόμη ότι «η Κύπρος είναι το πρώτο κράτος-μέλος κατ’ αναλογία πληθυσμού που λαμβάνει τον υψηλότερο αριθμό προσφύγων και αιτητών πολιτικής προστασίας. Η κατάσταση έχει τώρα φτάσει σε ένα σημείο, που βρίσκεται εκτός των δυνατοτήτων της κυβέρνησης να ελέγξει και να διαχειριστεί τους υπερβολικούς αριθμούς» των ροών, αναφέρει ο ΥΠΕΣ χαρακτηριστικά, θέση που διατυπώνει και ο πρόεδρος Αναστασιάδης στην επιστολή προς φον ντερ Λάιεν. Ο Νίκος Νουρής εκφράζει την πεποίθηση ότι τα αιτήματα της Κύπρου θα τύχουν άμεσης και θετικής αντιμετώπισης από την Ε.Ε.
Το αδιάφορο σφύριγμα της Ε.Ε.
Εδώ και πολλά χρόνια, η Κομισιόν, αλλά και αρκετά κράτη-μέλη της Ε.Ε. σφυρίζουν κυριολεκτικά αδιάφορα για την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο, αν και η νήσος είναι πρώτη σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια σε αιτήσεις ασύλου κατ’ αναλογία πληθυσμού. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης είχε στείλει επιστολές και προς τον τέως πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος μοίρασε υποσχέσεις για επιπρόσθετη στήριξη της Κύπρου, οι οποίες όμως αποδείχθηκαν κούφιες. Η επιπλέον οικονομική βοήθεια που είχε δοθεί τότε στην Κύπρο από την Κομισιόν (Δεκέμβριος 2018) ήταν μόλις 3,1 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που δικαίως θεωρήθηκε ως «ψίχουλα».
Ανάλογη είναι η κατάσταση και σήμερα, με την αρμόδια Επίτροπο Ίλβα Γιόχανσον να έχει επισκεφθεί την Κύπρο, να έχει επίσης μοιράσει υποσχέσεις για εκδήλωση παρέμβασης προς την Τουρκία, χωρίς ωστόσο κανένα αποτέλεσμα. Η κ. Γιόχανσον επισκέφθηκε την Άγκυρα, αλλά όπως πληροφορούμαστε, το ζήτημα της Κύπρου και της οργανωμένης διοχέτευσης προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία, αναφέρθηκε τυπικά και χωρίς να επιδιωχθεί άμεση και ουσιαστική λύση, κάτι που εκ του αποτελέσματος αφήνει εκτεθειμένη τόσο την ίδια την Επίτροπο, όσο και τους πολιτικούς της προϊσταμένους. Άλλωστε, η ηγεσία της Κομισιόν και η ίδια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θεωρούν και χαρακτηρίζουν ως «υβριδική επίθεση» τη διοχέτευση μεταναστών από τη Λευκορωσία προς την Ε.Ε. και επιβάλλει δικαίως κυρώσεις στο καθεστώς Λουκασένκο, αλλά δεν πράττει ανάλογα στην περίπτωση των ενεργειών της Τουρκίας στην Κύπρο, γεγονός που έχει οδηγήσει σε υποδείξεις ότι δεν νοούνται πρακτικές δύο μέτρων και δύο σταθμών από τις Βρυξέλλες.
Σημειώνεται ότι η Ε.Ε. (Κομισιόν και Συμβούλιο) έχουν ενημερωθεί διά επιστολών από την Τουρκία ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσει τη Συμφωνία Επανεισδοχής Παράτυπων Μεταναστών με την Κυπριακή Δημοκρατία, γιατί δεν την αναγνωρίζει. Επιπλέον, η Κομισιόν και το Συμβούλιο επιλέγουν να κλείνουν τα μάτια στην πρωτοφανή παραβίαση της ευρωτουρκικής Δήλωσης του 2016 από την Άγκυρα και ειδικά της παραγράφου 3, η οποία ορίζει ότι: «Η Τουρκία θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα με σκοπό να αποτρέψει το άνοιγμα νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών παράνομης μετανάστευσης από την Τουρκία προς την Ε.Ε. και θα συνεργασθεί εν προκειμένω με τις γειτονικές χώρες, καθώς και με την Ε.Ε.». Αντίθετα όμως, στην περίπτωση της Κύπρου, η Τουρκία έχει ανοίξει νέες οδούς παράτυπης μετανάστευσης, οδηγώντας πρόσφυγες και μετανάστες στις περιοχές που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω της μαύρης τρύπας των Κατεχομένων, ενώ αρνείται να συνεργαστεί με την κυπριακή κυβέρνηση, κάτι για το οποίο επίσης η Κομισιόν σφυρίζει αδιάφορα.
Προκλητικά απαράδεκτη είναι και η στάση κάποιων κρατών-μελών, τα οποία αρνούνται να σηκώσουν μέρος του βάρους που έχουν στους ώμους τους οι χώρες της «πρώτης γραμμής», περιλαμβανομένης και της Κύπρου. Οι τέσσερις χώρες του Βίζεγκραντ, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία και Τσεχία, ως επίσης και η Αυστρία, περιλαμβάνονται στα κράτη-μέλη που αδιαφορούν πλήρως και αρνούνται επίσης να συμβάλουν στην δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής για διαχείριση του προβλήματος.
