Του Παύλου Ξανθούλη
Ποιο είναι τελικά το πλαίσιο συμμετοχής της Τουρκίας στον Κανονισμό SAFE; Η χώρα αυτή καθαυτή δεν μπορεί να συμμετάσχει στο εν λόγω ευρωπαϊκό εργαλείο και να διαθέσει εξοπλιστικά προγράμματα σε ευρωπαϊκά κράτη, χωρίς να έχει συνομολογήσει συμφωνία ασφαλείας με την Ε.Ε., κάτι που προϋποθέτει ομόφωνη απόφαση των «27». Ωστόσο, οι τουρκικές αμυντικές βιομηχανίες που έχουν εγκαθιδρύσει κοινοπραξίες σε ευρωπαϊκό έδαφος, με ευρωπαϊκές αντίστοιχες εταιρείες, μπορούν να συμμετάσχουν στο SAFE συνολικού ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, νοουμένου ότι θα δοθούν εγγυήσεις από την ευρωπαϊκή χώρα στην οποία έχουν εγκατασταθεί (π.χ. Ιταλία, Γερμανία κ.ά.) ότι η όποια ευρωτουρκική κοινοπραξία δεν λειτουργεί με τρόπο που αντίκειται στην ασφάλεια της Ε.Ε.
Αυτά ήταν τα δεδομένα ανέκαθεν, από τον περασμένο Μάιο, όταν εγκρίθηκε ο Κανονισμός SAFE, με τη σύμφωνη γνώμη και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και τότε η «Κ» είχε επισημάνει ότι η Ε.Ε. άνοιξε ένα πελώριο παράθυρο για τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας, μέσω ευρωτουρκικών κοινοπραξιών. Αν μάλιστα συνυπολογίσουμε τις διευκρινίσεις της ίδιας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προς τον Ταγίπ Ερντογάν (Μάρτιος 2025), θα αντιληφθούμε ότι το πολύ μεγαλύτερο πακέτο των 650 δισεκατομμυρίων ευρώ, αγοράς αμυντικών εξοπλισμών από τους εθνικούς προϋπολογισμούς των «27», δεν περιλαμβάνει κανέναν όρο για τρίτες χώρες που μπορούν να συμμετέχουν ελεύθερα, χωρίς προϋποθέσεις.
Έχοντας αυτά υπόψη, ως επίσης και το γεγονός ότι τουρκικές αμυντικές βιομηχανίες με κυρίαρχη αυτή του Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρού του Ερντογάν, έχουν εγκαθιδρύσει κοινοπραξίες στην Ιταλία, ενώ άλλες τουρκικές εταιρείες έχουν κινηθεί ανάλογα στη Γερμανία (Repkon βλήματα 155 χιλιοστών), στην Ουγγαρία, στη Ρουμανία και συνεργάζονται πλέον με την Ισπανία, την Πορτογαλία, ακόμη και με τη Γαλλία, εύλογα κάποιος αντιλαμβάνεται «πού πάει η μπάλα».
Κάτι που ενισχύεται και από την ευθεία τοποθέτηση της Γερμανίας στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, Coreper, η οποία στήριξε την εμπλοκή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας, χαρακτηρίζοντάς την ως «κόκκινη γραμμή», από την οποία δεν χωρεί παρέκκλιση! Θέση που έγινε αντιληπτή και στηρίχθηκε και από το ΝΑΤΟ, στο οποίο η Τουρκία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό και συνεπώς εκλαμβάνεται από τη συντριπτική πλειονότητα των χωρών της Ε.Ε. που συμμετέχουν και στη Συμμαχία, ως ο αντικαταστάτης των ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή άμυνα, υπό το φως της αποστασιοποίησης Τραμπ. Άρα, αν τα μαζέψουμε όλα αυτά, αλλά και την ανησυχία που διακατέχει πολλές χώρες, περιλαμβανομένης της Γερμανίας που εκτιμά ότι η Ρωσία θα επιτεθεί σε ευρωπαϊκό κράτος πριν από το 2030 (έκθεση της γερμανικής αντικατασκοπείας), θα αντιληφθούμε ίσως και τους λόγους για τους οποίους ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ενθαρρύνει την ολοένα και μεγαλύτερη εμπλοκή της Τουρκίας στην αμυντική ομπρέλα της Ε.Ε., περιλαμβανομένου του SAFE.
Ακόμη πιο αντιληπτή είναι βεβαίως η ανησυχία της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία έχει δίκαιο να σκίζει τα ιμάτιά της για το γεγονός ότι η Ε.Ε. άνοιξε παράθυρο στην εμπλοκή τουρκικών βιομηχανιών στην ευρωπαϊκή άμυνα, ενόσω η Τουρκία κατέχει έδαφος κράτους-μέλους και δεν κάνει την παραμικρή κίνηση για τη λύση του Κυπριακού. Και ορθά ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε στην Κοπεγχάγη στον γ.γ. του ΝΑΤΟ ότι «ο σεβασμός στο διεθνές δίκαιο, στην κυριαρχία και στην εδαφική ακεραιότητα των κρατών καθίστανται εκ των ων ουκ άνευ» και κατά συνέπεια η Τουρκία δεν πρέπει να συμμετάσχει στο SAFE.
Όμως, αν ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ήθελε να είναι αποτελεσματικός και ουσιαστικός, αντί να κάνει εύηχες δηλώσεις, εκ των υστέρων, που πλέον θυμίζουν μνημόσυνο, θα έπρεπε να είχε επιδιώξει να μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE, τον περασμένο Μάιο, πριν ληφθούν οι αποφάσεις της Ε.Ε. και όχι να προσυπογράψει την έγκρισή τους. Κι όταν αντιλήφθηκε ότι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με νομικές αλχημείες επέλεξε βάση Κανονισμού που δεν επέτρεπε στην Κύπρο (και στην Ελλάδα) να ασκήσει βέτο, όφειλε να διεκδικήσει το δίκαιό του στο Δικαστήριο της Ε.Ε. Εκεί ήταν η Ρόδος, εκεί ήταν και το πήδημα. Τη Ρόδο πάντως δεν την είδαμε.
xanthoulis.pavlos@gmail.com
