Του Γιάννη Ιωάννου
Όταν το 2015 ο ιταλικός κολοσσός της ΕΝΙ χτυπούσε «λίρα εκατό» με την ανακάλυψη του κοιτάσματος-μαμούθ, «Ζορ», έκτασης 30 tcf (τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, φυσικού αερίου) στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Αιγύπτου δεν επρόκειτο μόνο για μια από τις μεγαλύτερες, ποσοτήτων υδρογονανθράκων, ανακαλύψεις παγκοσμίως αλλά και τη μεγαλύτερη στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ΕΝΙ προχώρησε με fast-track εμπορική αξιοποίηση του κοιτάσματος που όχι μόνο «μπούσταρε» οικονομικά τη δοκιμαζόμενη αιγυπτιακή οικονομία (σ.σ. και τη σταθερότητα του καθεστώτος Σίσι) αλλά αποτέλεσε και ρεκόρ παραγωγής, με το 2017 να είναι το έτος μαζικών εξαγωγών φυσικού αερίου από τη χώρα. Την εν λόγω χρονιά άλλαξε άρδην και ο σχεδιασμός οδεύσεων του φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκε στην Κύπρο – που δεσμεύτηκαν προς την Αίγυπτο, ως την κοντινότερη, εμπορικά, περιοχή αξιοποίησης με τις υπάρχουσες υποδομές (τερματικά σε Ίντκου και Νταμιέτα) να δίνουν βάθος επιλογών στις εμπλεκόμενες στην κυπριακή ΑΟΖ εταιρείες.
Το 2021, ωστόσο, σημαντικά προβλήματα στο «Ζορ» μείωσαν αισθητά την παραγωγή του με την ΕΝΙ, προ ημερών, να ανακοινώνει το πλάνο της τρίτης φάσης ανάπτυξης του κοιτάσματος – με ρητές αναφορές πλέον στο πως τα κοιτάσματα της Κύπρου (σ.σ. και δη το κοίτασμα «Κρόνος» επί του τεμαχίου «6» της κυπριακής ΑΟΖ) εντάσσονται στον σχεδιασμό της ιταλικής εταιρείας για «πρόσδεση» στο «Ζορ» και ενίσχυση της παραγωγής του με χρονικό ορίζοντα τη διετία 2025-2027.
Το ιστορικό
Η μοίρα της παραγωγής φυσικού αερίου της Αιγύπτου συμβαδίζει με την παραγωγή του κοιτάσματος «Ζορ», του μεγαλύτερου παραγωγού φυσικού αερίου της χώρας, από την έναρξη λειτουργίας του κοιτάσματος που λειτουργεί η EΝΙ στα τέλη του 2017 – δύο μόλις χρόνια μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος. Η παραγωγή Zoρ αρχικά εκτοξεύτηκε στο υψηλότερο σημείο των 2,96 δισεκατομμυρίων cfd για το πρώτο τρίμηνο του 2021, αλλά είχε μειωθεί στο 1,5 δισεκατομμύριο cfd στις αρχές του έτους, μετά από προβλήματα με την εξόρυξη νερού που ξεκίνησαν το 2021 – όταν κοινώς νερό είχε εισέλθει στους ταμιευτήρες φυσικού αερίου. Έκτοτε η ΕΝΙ προσπάθησε να επιδιορθώσει τα προβλήματα του κοιτάσματος αντισταθμίζοντας αυτές τις απώλειες με την άντληση περισσότερων γεωτρήσεων ανάπτυξης, ειδικά στο βόρειο τμήμα του κοιτάσματος. Ωστόσο, αφού δύο γεωτρήσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2023, περίπου 13 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των βασικών γεωτρήσεων παραγωγής του «Ζορ», αποδείχθηκαν άκαρπες, ο ιταλικός κολοσσός, στη συνέχεια, περιόρισε τα σχέδιά του, με τη συνεχιζόμενη δραστηριότητά του να επικεντρώνεται στη άντληση δύο παράπλευρων γεωτρήσεων, σε μια προσπάθεια να προσθέσει παραγωγή 220 εκατομμυρίων cfd μέχρι το τέλος του 2025.
Ρόλος στον «Κρόνο»
Αιγύπτιοι αξιωματούχοι όσο και η EΝΙ σχεδιάζουν να δαπανήσουν περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δολάρια για να σταματήσουν τη μείωση της παραγωγής που παρατηρείται στο κοίτασμα φυσικού αερίου «Ζορ» τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Περαιτέρω γεωτρήσεις ανάπτυξης και μια πλωτή μονάδα παραγωγής στο πλαίσιο της «Φάσης-3», της τρίτης φάσης ανάπτυξης του κοιτάσματος, στοχεύουν στην ενίσχυση τόσο της παραγωγής όσο και των αποθεμάτων πριν από την αλλαγή της δεκαετίας. Μέρος του σχεδιασμού αποτελεί, φυσικά, και το κοίτασμα «Κρόνος», επί του θαλασσοτεμαχίου «6» στην κυπριακή ΑΟΖ, με το κοίτασμα να αναπτύσσεται γρηγορότερα έναντι οποιασδήποτε άλλης ανακάλυψης στην Κύπρο για σκοπούς ενίσχυσης του δικτύου στήριξης του «Ζορ». Η διετία μάλιστα 2025-2027 θεωρείται κρίσιμη, με το 2026 να είναι έτος-σταθμός για τον «Κρόνο» (και τα μικρότερα κοιτάσματα «Καλυψώ» και «Ζευς») και την ΕΝΙ να επισπεύδει τις διαδικασίες παραγωγής του.
Γι’ αυτό και οι συμφωνίες
Υπενθυμίζεται πως τον περασμένο Ιανουάριο Κύπρος και Αίγυπτος προχώρησαν με στρατηγικές συμφωνίες για την ενέργεια. Η τελετή υπογραφής της Συμφωνίας και του Μνημονίου, στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη και του Προέδρου της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, είχε γίνει τότε στο περιθώριο της διεθνούς έκθεσης EGYPES 2025, με τη συμμετοχή εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ. Συγκεκριμένα, είχε υπογραφεί Μνημόνιο Συναντίληψης μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας, Αιγύπτου και των αδειούχων (Chevron Cyprus Limited, NewMed EnergyLP, BG Cyprus Limited) για την ανάπτυξη του κοιτάσματος φυσικού αερίου «Αφροδίτη». Με το Μνημόνιο, διαμορφώνεται το πλαίσιο για αποτελεσματική εμπορευματοποίηση του φυσικού αερίου, το οποίο θα προέρχεται από το κοίτασμα (σ.σ. και η «Αφροδίτη» θα οδεύσει στην Αίγυπτο, ωστόσο δεν τη διαχειρίζεται η ΕΝΙ).
Ακολούθως, υπεγράφη Συμφωνία Φιλοξενούσας Χώρας (Host Government Agreement) για την ανάπτυξη των υδρογονανθράκων του τεμαχίου 6 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την οποία καθορίζεται το πλαίσιο με το οποίο η αδειοδοτημένη κοινοπραξία (ΕΝΙ/TOTAL), αλλά και η Αίγυπτος ως η Φιλοξενούσα Xώρα, θα εργαστούν από κοινού για την εμπορευματοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν εντός του τεμαχίου («Κρόνος», «Ζευς» και «Καλυψώ»).
