Του Παύλου Ξανθούλη
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε την παράνομη επίσκεψη του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν στην κατεχόμενη Κύπρο, ως επίσης και τις προκλητικές του δηλώσεις, με την υπόδειξη μάλιστα ότι θέτουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες ΟΗΕ και Ε.Ε για επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό, με βάση το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης. Η καταδίκη του Ερντογάν επιδιώχθηκε στην έκθεση της Ευρωβουλής για την Τουρκία, στο πλαίσιο τροπολογίας που υποβλήθηκε από τον ίδιο τον εισηγητή, Σοσιαλιστή ευρωβουλευτή Nacho Sanchez Amor και στηρίχθηκε από όλες σχεδόν τις πολιτικές ομάδες. Με τους Σοσιαλιστές-Δημοκράτες, την Ευρωπαϊκή Αριστερά και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, να έχουν ενεργό ρόλο.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το ΕΛΑΜ και ο ευρωβουλευτής του Γεάδης Γεάδη, αμφιταλαντεύονταν αρχικά για υποβολή δικής τους προφορικής τροπολογίας ή συμβιβαστικής τροπολογίας επί του καταδικαστικού λεκτικού κατά του Ερντογάν, που ήδη είχε υποβάλει ο εισηγητής σε συντονισμό και σε συνεννόηση με όλες σχεδόν τις πολιτικές ομάδες. Εν τέλει το ΕΛΑΜ ανέκρουσε πρύμνα και δεν υλοποίησε τις προθέσεις του, κάτι που αποδίδεται τόσο στην αδυναμία του να εξασφαλίσει «συμμάχους», όσο και στις αντιδράσεις που προκλήθηκαν.
Το αποτέλεσμα που εξασφαλίστηκε, συνεπεία της τροπολογίας που υπέβαλε ο εισηγητής Nacho Sanchez Amor, σε συντονισμό με όλες σχεδόν τις πολιτικές ομάδες, αντανακλά τον πολιτικά ενδεδειγμένο τρόπο αντίδρασης έναντι στην παράνομη επίσκεψη Ερντογάν. Συλλογικά, με σωστή προεργασία και διασφάλιση συμμαχιών, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Σε αντίθεση με όλα όσα διαδραματίστηκαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα, με πρωταγωνιστή το ΕΛΑΜ το οποίο, χωρίς προεργασία και συμμαχίες, είχε υποβάλει πρόταση για έκδοση αυτούσιου καταδικαστικού ψηφίσματος για την επίσκεψη Ερντογάν, το οποίο απορρίφθηκε με συντριπτική πλειοψηφία (104 ψήφων υπέρ και 300 εναντίον), οδηγώντας την Κυπριακή Δημοκρατία σε μια αναίτια πολιτική ήττα.
Ως αποτέλεσμα, θα μπορούσε κάποιος να εκτιμήσει εύλογα, ότι η τροπολογία που εγκρίθηκε σήμερα, σώζει εν μέρει την παρτίδα. Δεν είναι όμως σε θέση να «ξεπλύνει» το προχθεσινό κάθετο «όχι» της Ευρωβουλής στην έκδοση αυτούσιου καταδικαστικού ψηφίσματος κατά του Τούρκου προέδρου, που χωρίς επαρκή προεργασία και συμμαχίες επεδίωξαν για προφανείς επικοινωνιακούς λόγους το ΕΛΑΜ και ο ευρωβουλευτής του Γεάδης Γεάδη. Αδιαφορώντας προφανώς για το αποτέλεσμα, το οποίο εξέθεσε αν μη τι άλλο, την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η τροπολογία που τελικά εγκρίθηκε, στο πλαίσιο της έκθεσης για την Τουρκία, αναφέρει ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «επαναλαμβάνει τη βαθιά ανησυχία του αναφορικά με όλες τις μονομερείς ενέργειες, οι οποίες στοχεύουν επί του εδάφους να εδραιώσουν την μόνιμη διαίρεση της Κύπρου, με αντίθεση στην επανένωσή της: Καταδικάζει στο πλαίσιο αυτό, την πρόσφατη παράνομη επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στις κατεχόμενες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως επίσης και τις προκλητικές του δηλώσεις, οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες του ΟΗΕ, της Ε.Ε και της διεθνούς κοινότητας γενικότερα και άλλων εμπλεκομένων μερών, για την επανάληψη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων επί του συμφωνημένου πλαισίου. Εκφράζει λύπη γιατί τέτοιες μονομερείς ενέργειες ισοδυναμούν με μια άμεση παράνομη παρέμβαση εναντίον των συμφερόντων των κοινοτήτων των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων».
Ανέκρουσε πρύμνα το ΕΛΑΜ
Μέχρι και λίγο πριν τη ψηφοφορία, το ΕΛΑΜ και ο ευρωβουλευτής του Γεάδης Γεάδη πειραματίζονταν με διάφορες ιδέες, προκρίνοντας και πάλι τη δική τους κομματική ατζέντα. Ενώ η τροπολογία του εισηγητή Nacho Sanchez Amor, για καταδίκη του Ερντογάν είχε γίνει ήδη γνωστή, το ΕΛΑΜ αμφιταλαντευόταν σε πρώτο χρόνο για την υποβολή δικής του προφορικής τροπολογίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Γεάδης Γεάδης επεδίωξε την τοποθέτηση προφορικής τροπολογίας σε προγενέστερο σημείο της έκθεσης για την Τουρκία, στην παράγραφο 30, προσβλέποντας προφανώς ότι θα ψηφιζόταν πριν από την προφορική τροπολογία του εισηγητή (!), που είχε υποβληθεί στην παράγραφο 31. Όπως είναι μάλιστα σε θέση να γνωρίζει η «Κ», από τρεις διαφορετικές πηγές, ο εισηγητής Nacho Sanchez Amor αντέδρασε έντονα στην προσπάθεια του ευρωβουλευτή του ΕΛΑΜ να διαφοροποιήσει το λεκτικό για καταδίκη του Ερντογάν, το οποίο όπως προαναφέραμε είχε συμφωνηθεί από πολλές πολιτικές ομάδες. Οι πειραματισμοί του ΕΛΑΜ περιλάμβαναν και άλλες ευφάνταστες ιδέες, περιλαμβανομένης της υποβολής συμβιβαστικής πρότασης επί της τροπολογίας του εισηγητή. Εν τέλει και αφού κατέστη σαφές ότι οι ιδέες του ΕΛΑΜ θα είχαν ανάλογη τύχη με την άνευ προεργασίας πρότασή του για αυτούσιο καταδικαστικό ψήφισμα, σε σχέση με την παράνομη επίσκεψη Ερντογάν, το ακροδεξιό κόμμα και ο ευρωβουλευτής του, ανέκρουσαν πρύμναν.
Όρθια η διζωνική
Χαρακτηριστικό επίσης της χθεσινής ψηφοφορίας είναι ότι έπεσε στο κενό η προσπάθεια που κατέβαλε το ΕΛΑΜ για απάλειψη της αναφοράς στη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, ως επίσης και για διαγραφή της αναφοράς για συνέχιση των συνομιλιών από το σημείο που έμειναν στο Crans Montana, το 2017. Και οι δύο εν λόγω αναφορές, υπερψηφίστηκαν στο κείμενο της έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Επιπλέον, η έκθεση που εγκρίθηκε αναφέρει ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας δεν μπορούν να ξαναρχίσουν υπό τις «υφιστάμενες συνθήκες». Παρά το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός ευρωβουλευτών, επιχείρησαν να διαγράψουν την αναφορά σε «υφιστάμενες συνθήκες», περιλαμβανομένων των ευρωβουλευτών του ΔΗΣΥ Λουκά Φουρλά και Μιχάλη Χατζηπαντέλα, του ΔΗΚΟ Κώστα Μαυρίδη και του ΕΛΑΜ, Γεάδη Γεάδη.
Σε κάθε περίπτωση η έκθεση είναι εξόχως επικριτική για την Τουρκία, σε σχέση με την κατάλυση του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεωρεί ότι με βάση τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων στη χώρα, δεν είναι δυνατή η επανενεργοποίηση της ευρωπαϊκής της προοπτικής, παρά το γεγονός ότι αποτελεί δεδηλωμένο στρατηγικό στόχο του Ταγίπ Ερντογάν.
Κυπρογενείς υποχρεώσεις
Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, μεταξύ άλλων, η έκθεση «χαιρετίζει την επανέναρξη των άτυπων συνομιλιών υπό την αιγίδα του γ.γ ΟΗΕ στις 18 και 19 Μαρτίου 2025, οι οποίες διεξήχθησαν σε εποικοδομητικό κλίμα και στις οποίες και οι δύο πλευρές επέδειξαν σαφή δέσμευση για την επίτευξη προόδου και τη συνέχιση του διαλόγου». Επαναβεβαιώνει τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι ότι «η μόνη λύση στο Κυπριακό είναι μια δίκαιη, ολοκληρωμένη, βιώσιμη και δημοκρατική διευθέτηση, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών της, στο συμπεφωνημένο πλαίσιο του ΟΗΕ, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα, ενιαία κυριαρχία, ενιαία ιθαγένεια και πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στους συμπεφωνημένους τομείς σύγκλισης και στο πλαίσιο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, καθώς και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και με τις αρχές και αξίες στις οποίες εδράζεται η Ένωση». Η Ευρωβουλή ζητεί επειγόντως την επανάληψη των διαπραγματεύσεων για την επανένωση της Κύπρου υπό την αιγίδα του ΟΗΕ «από το σημείο στο οποίο είχαν διακοπεί στο Crans-Montana το 2017· καλεί την Τουρκία να εγκαταλείψει την απαράδεκτη πρόταση για μια λύση δύο κρατών στην Κύπρο και να επιστρέψει στη συμφωνηθείσα βάση επίλυσης και στο πλαίσιο του ΟΗΕ· καλεί περαιτέρω την Τουρκία να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Κύπρο και να απέχει από κάθε μονομερή ενέργεια που θα εδραίωνε τη μόνιμη διαίρεση της νήσου, καθώς και από ενέργειες που αλλοιώνουν τη δημογραφική ισορροπία».
Επιπλέον, η έκθεση καλεί την Τουρκία να σεβαστεί το καθεστώς της Πράσινης Γραμμής και την εντολή της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ (UNFICYP) στην Κύπρο και «καταδικάζει το εν εξελίξει ‘άνοιγμα’ των Βαρωσίων από την Τουρκία, καθώς αυτό μεταβάλλει αρνητικά την κατάσταση στην περιοχή, υπονομεύει την αμοιβαία εμπιστοσύνη και επηρεάζει αρνητικά τις προοπτικές επανέναρξης των άμεσων συνομιλιών σχετικά με τη συνολική λύση του Κυπριακού· καλεί την Τουρκία να αναστρέψει τις παράνομες ενέργειες στις οποίες έχει προβεί κατά παράβαση των ψηφισμάτων 550(1984) και 789(1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ σχετικά με τα Βαρώσια, που καλούν την Τουρκία να παραδώσει την περιοχή των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους της υπό την προσωρινή διοίκηση του ΟΗΕ, να αποσυρθεί από τα Στροβίλια και να διευκολύνει την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας της Πύλας». Παράλληλα, η έκθεση δεν παραλείπει να θέσει την Άγκυρα προ των ευθυνών της για όλες τις ανεκπλήρωτες κυπρογενείς της υποχρεώσεις.
Πέραν των πιο πάνω θετικών αναφορών, η έκθεση περιλαμβάνει και αρνητικά στοιχεία. Αφενός, τάσσεται υπέρ της προώθησης της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, αν και σημειώνει την υποχρέωση της Άγκυρας για πλήρη εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου «έναντι όλων των κρατών-μελών». Αφετέρου, η έκθεση απαιτεί την ενσωμάτωση από το Συμβούλιο της Ε.Ε, του εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν, το οποίο περιλαμβάνει δώρα σε επτά πυλώνες προς την Τουρκία. Υπενθυμίζεται πάντως ότι όλα τα κράτη-μέλη, περιλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποφάσισαν ομόφωνα να προωθήσουν τις εργασίες επί του εγγράφου Μπορέλ/Κομισιόν, δίνοντας θετικό στίγμα στο περιεχόμενό του.
Σημειώνεται ότι οι εκθέσεις της Ευρωβουλής, δεν έχουν νομική δεσμευτική ισχύ, αν και δεν παύουν να στέλνουν πολιτικά μηνύματα.
Η ψηφοφορία της έκθεσης
Στο σύνολό της, η έκθεση της Ευρωβουλής για την Τουρκία υιοθετήθηκε με 367 ψήφους υπέρ, 74 εναντίον και 188 αποχές. Στη ψηφοφορία επί του συνόλου της έκθεσης, οι πέντε εκ των έξι Κυπρίων ευρωβουλευτών, τήρησαν αποχή: Οι Λουκάς Φουρλάς και Μιχάλης Χατζηπαντέλα του ΔΗΣΥ, ο Γιώργος Γεωργίου του ΑΚΕΛ, ο Κώστας Μαυρίδης του ΔΗΚΟ και ο Γεάδης Γεάδη του ΕΛΑΜ. Υπέρ της έκθεσης ψήφισε ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Φειδίας Παναγιώτου.
