Kathimerini.gr
Λίγο μετά τον πρόσφατο σεισμό 6,2 Ρίχτερ που έπληξε την Κωνσταντινούπολη, ο αρχιτέκτονας Χασάν Φιράτ Ντικέρ βγήκε βιαστικά από το γραφείο του και έσπευσε στην Αγία Σοφία· ήθελε να ελέγξει αν ήταν όλα στη θέση τους. Επιβλέπει εξάλλου το εκτεταμένο έργο αποκατάστασης του μνημείου της UNESCO, το οποίο ανακοινώθηκε τον Απρίλιο από την τουρκική κυβέρνηση και θα επικεντρωθεί στον μεγάλο κεντρικό τρούλο της Αγίας Σοφίας, προκειμένου να τον προστατεύσει, μεταξύ άλλων, από τους σεισμούς. «Ισως είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα αποκατάστασης στη σύγχρονη περίοδο της Τουρκίας», δήλωσε χθες στον Guardian ο Χασάν Ντικέρ και, αναφερόμενος στα πλήθη των επισκεπτών του μνημείου, συμπλήρωσε: «Δεν έχουμε ευθύνη μόνο απέναντι στο οικοδόμημα, αλλά και σε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα».
Οπως έχει γίνει γνωστό, ο Ντικέρ και η ομάδα του θα αφαιρέσουν τα φύλλα μολύβδου που καλύπτουν το εξωράχιο των θόλων του μνημείου, προκειμένου να ελέγξουν την κατάσταση της θολοδομής. Αφού διαγνώσουν τα προβλήματα των αρμών που συνδέουν τον τρούλο με τα δύο ημισφαίριά του, αφού εντοπίσουν τις φθορές που έχουν υποστεί τα υλικά, θα αναζητήσουν τρόπους να ενισχύσουν τα ευάλωτα σημεία και να τα θωρακίσουν απέναντι στη σεισμική δραστηριότητα. «Στο χειρότερο σενάριο, ένας σεισμός θα ταρακουνήσει ολόκληρη τη δομή της Αγίας Σοφίας», σημείωσε στον Guardian ο Ντικέρ, εξηγώντας ότι πιθανές ισχυρές δονήσεις στα τόξα έδρασης του τρούλου και στους μιναρέδες θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές.
Χτισμένη αρχικά το 537 μ.Χ., επί της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, η Αγία Σοφία είδε τον τρούλο της να καταρρέει και να ανοικοδομείται τρεις φορές στην ιστορία της: πρώτα το 558 μ.Χ. και έπειτα τον 10ο και τον 14ο αιώνα. Ο επιβλητικός ναός, που μετατράπηκε σε τζαμί το 1453, σε μουσείο το 1935 και πάλι σε τζαμί το 2020, αποτελεί σήμερα ένα παλίμψηστο επισκευών. «Αυτές οι αποκαταστάσεις έχουν δημιουργήσει διαστρωματώσεις στην επιφάνεια του τρούλου. Γνωρίζουμε ότι δεν συνιστά τέλεια σφαίρα, λόγω των πολλαπλών επεμβάσεων. Προς το παρόν, το πρόβλημα δεν είναι ο τρούλος, αλλά ό,τι τον στηρίζει. Οταν όμως τον αποκαλύψουμε, θα δούμε καλύτερα τις ρωγμές», ανέφερε ο Ντικέρ.
Εκτός από τις εξωτερικές επιφάνειες και τον τρούλο, οι εργασίες θα επικεντρωθούν και στους τέσσερις πεσσούς που στηρίζουν τα τόξα έδρασής του, καθώς και στους μιναρέδες του μνημείου. Ειδικά ο τρούλος θα προστατεύεται στη διάρκεια των εργασιών από τις καιρικές συνθήκες με ένα ειδικό κάλυμμα, ενώ οι σκαλωσιές που θα στηθούν στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας θα επιτρέπουν την κίνηση των επισκεπτών. Χρονοδιάγραμμα των εργασιών δεν έχει ανακοινωθεί.
«Μια τέτοια επέμβαση», λέει στην «Κ» ο βυζαντινολόγος και έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης, «σίγουρα θα προσφέρει σημαντικά στοιχεία και για την τεχνογνωσία κάθε εποχής στην οποία έγιναν επεμβάσεις στην Αγία Σοφία. Η αποκάλυψη της επιφάνειας των θόλων θα μας δώσει περισσότερες πληροφορίες και για τις ανακατασκευές που πραγματοποιήθηκαν στον τρούλο και στη θολοδομή κατά τη βυζαντινή περίοδο. Ενδεχομένως μάλιστα», καταλήγει ο κ. Αθανασούλης, «να έχουμε και αρχαιολογικές πληροφορίες –π.χ. από το κονίαμα, τους πλίνθους, τυχόν εντοιχισμένα κεραμικά κ.ά.– που θα αποδειχθούν σημαντικές για την ιστορία του μνημείου».
