Harvard Health Publishing
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να σας φαίνεται ένα ξαφνικό, ανεξέλεγκτο συμβάν – ένας κεραυνός εν αιθρία. Στην πραγματικότητα, όμως, ο κίνδυνος για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο συνήθως αναπτύσσεται με τα χρόνια και πολλά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια μπορούν να προληφθούν. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2020 στο Stroke διαπίστωσε ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής όχι μόνο βοηθούν στην αποφυγή ενός πιθανού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, αλλά επίσης ότι μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εκδήλωσής του ακόμη και αν κάνετε αυτές τις αλλαγές σε μεγαλύτερη ηλικία.
«Το καινούριο που έφερε αυτή η μελέτη είναι πως διαπιστώσαμε ότι, ακόμη και σε γυναίκες μέσης ηλικίας, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι πολύ αποτελεσματικές στην πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου», δηλώνει ο δρ Goodarz Danaei, κύριος συγγραφέας της μελέτης και αναπληρωτής καθηγητής Καρδιαγγειακής Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας T.H. Chan του Χάρβαρντ. «Ακόμη και στην έκτη δεκαετία της ζωής, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να αποτρέψουν έως και το ένα τέταρτο των συνολικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων». Ο μέσος όρος ηλικίας για ένα πρώτο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο στις γυναίκες είναι τα 75 έτη.
Το ότι μπορείτε να μειώσετε αυτόν τον κίνδυνο είναι ένα αξιόλογο εύρημα. Παρότι σήμερα εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει σε λιγότερους ενήλικους Αμερικανούς, και επίσης λιγότεροι πεθαίνουν από αυτό, σε σχέση με το παρελθόν, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο παραμένει η κύρια αιτία αναπηρίας στις ΗΠΑ, επισημαίνουν οι συγγραφείς της μελέτης. Επίσης, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια είναι πιο συχνά στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.
Πληροφορίες για τη μελέτη
Για να φθάσουν στα συμπεράσματά τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τη Μελέτη Υγείας Νοσηλευτών (Nurses’ Health Study), ώστε να εκτιμήσουν πώς ορισμένες βελτιώσεις της υγείας που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου στην πάροδο του χρόνου. Εξέτασαν περίπου 60.000 γυναίκες, ηλικίας 52 ετών κατά μέσον όρο το 1986, το έτος αναφοράς της ανάλυσης.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές παρακολούθησαν την υγεία των γυναικών για 26 χρόνια κατά μέσον όρο, εξετάζοντας αρκετές συγκεκριμένες συνήθειες σχετικά με τον τρόπο ζωής:
› διακοπή του καπνίσματος,
› άσκηση μέτριας ή υψηλής έντασης για 30 λεπτά την ημέρα κατά μέσον όρο,
› απώλεια βάρους (στις γυναίκες που ήταν υπέρβαρες ή παχύσαρκες),
› τρεις ή περισσότερες μερίδες ψαριού κάθε εβδομάδα,
› λιγότερες από τρεις μερίδες κόκκινου κρέατος την εβδομάδα και καθόλου επεξεργασμένο κόκκινο κρέας,
› δύο ή περισσότερες μερίδες προϊόντων ολικής άλεσης ημερησίως,
› πέντε ή περισσότερες μερίδες φρούτων και λαχανικών καθημερινά,
› διατροφή που συνδυάζει τις παραπάνω μεμονωμένες διατροφικές συνήθειες.
Οι συγγραφείς εκτίμησαν ποιος θα ήταν ο κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου σε αυτές τις γυναίκες εάν είχαν υιοθετήσει πιο υγιεινό τρόπο ζωής, σε σύγκριση με τον τρόπο ζωής που είχαν στην πραγματικότητα (αφού πραγματοποίησαν προσαρμογή για άλλους παράγοντες). Ο κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου στις γυναίκες χωρίς καμία αλλαγή στον τρόπο ζωής ήταν 4,7% στη διάρκεια της περιόδου των 26 ετών. Επιπλέον, κατέληξαν στο εξής συμπέρασμα:
› Εάν όλες οι γυναίκες στη μελέτη είχαν κόψει το κάπνισμα, είχαν χάσει βάρος ή ασκούνταν για 30 λεπτά ή περισσότερο κάθε μέρα, ο κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου στον πληθυσμό της μελέτης θα ήταν μειωμένος κατά 25%.
› Εάν όλες οι γυναίκες είχαν υιοθετήσει και διατηρήσει μια πιο υγιεινή διατροφή, ο κίνδυνος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου θα είχε μειωθεί κατά 23%.
› Η κατανάλωση περισσότερων ξηρών καρπών και ψαριών και η μείωση της κατανάλωσης κρέατος επίσης μείωσε τον κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, αλλά οι αλλαγές αυτές δεν ήταν εξίσου σημαντικές σε σύγκριση με άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η διακοπή του καπνίσματος και η απώλεια βάρους.
› Η μείωση του κινδύνου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν ακόμη πιο έντονη στις γυναίκες που είχαν υψηλότερο κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο στην έναρξη της μελέτης.
Εφαρμογή των ευρημάτων της μελέτης
Τι μαθαίνουμε από αυτήν τη μελέτη; «Απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην πρόληψη του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου στα επόμενα χρόνια της ζωής», δηλώνει ο δρ Danaei, «και, πιο συγκεκριμένα, η διακοπή του καπνίσματος, η αύξηση της άσκησης, η διατήρηση υγιούς βάρους και οι υγιεινές επιλογές στη διατροφή. Η προστατευτική δράση που έχουν αυτές οι απλές αλλαγές καθίσταται ακόμη μεγαλύτερη στα άτομα με οκογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου».
Αν η ταυτόχρονη εφαρμογή όλων αυτών των αλλαγών σάς φαίνεται βουνό, μπορείτε και πάλι να κάνετε τη διαφορά επιλέγοντας μόνο μία ή δύο από αυτές. Ποιες θα έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα; «Αν είστε καπνίστρια, κόψτε το κάπνισμα», συνιστά ο δρ Danaei. «Αν δεν καπνίζετε, προσθέστε μισή ώρα άσκησης στην καθημερινή σας ρουτίνα.»
Ωστόσο θα πρέπει να προσπαθήσετε να κάνετε όσο το δυνατόν περισσότερες από αυτές τις αλλαγές, όχι μόνο για να μειώσετε τον κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά και για να βελτιώσετε τη συνολική σας υγεία. «Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής δεν είναι εύκολη», δηλώνει ο δρ Danaei. Οι ακόλουθες στρατηγικές μπορούν να βοηθήσουν:
Δώστε στον εαυτό σας κίνητρα. Θέστε ένα κίνητρο για την αλλαγή, είτε πρόκειται για κάποιον μακροπρόθεσμο στόχο, όπως το να διατηρήσετε την ανεξαρτησία σας καθώς γερνάτε, είτε για κάποιον πιο άμεσο, όπως το να χορέψετε στον γάμο του εγγονιού σας. Υποσχεθείτε στον εαυτό σας διάφορες μικρές ανταμοιβές, οι οποίες μπορούν επίσης να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε τον νέο τρόπο ζωής.
Ζητήστε υποστήριξη. Τα άτομα που δέχονται στήριξη από άλλους έχουν συνήθως μεγαλύτερη επιτυχία από τα άτομα που προσπαθούν μόνα τους. Γραφτείτε σε μια ομάδα ασκήσεων ή μια ομάδα υποστήριξης, προτείνει ο δρ Danaei. Προσκαλέστε ένα μέλος της οικογένειάς σας να έρχεται μαζί σας στον καθημερινό σας περίπατο ή ακολουθήστε ένα πρόγραμμα γυμναστικής μαζί με μία φίλη ή έναν φίλο.
Να περιμένετε ότι θα συναντήσετε εμπόδια. Προσπαθήστε να κάνετε την αλλαγή όσο το δυνατόν πιο εύκολη, ώστε να μπορέσετε να την τηρήσετε. Το καλύτερο πρόγραμμα άσκησης μπορεί να πάει περίπατο σε μια πολυάσχολη ημέρα, γι’ αυτό προγραμματίστε τον χρόνο άσκησής σας. Ο καθορισμός συγκεκριμένης ώρας και ο προγραμματισμός σάς βοηθούν να μείνετε συνεπείς. Αν πρέπει να κάνετε μια διαδρομή μισής ώρας κάθε μέρα για να πάτε στο γυμναστήριο, είναι πιθανότερο να αρχίσετε τις «κοπάνες» από ό,τι αν έχετε επιλέξει ένα σύντομο πρόγραμμα ασκήσεων στο σπίτι ή έναν σύντομο περίπατο στη γειτονιά σας. Αν έχετε την τάση να επιλέγετε ανθυγιεινές τροφές επειδή χρειάζεστε να φάτε κάτι στα γρήγορα, προγραμματίστε τα γεύματά σας από πριν.
Συνολικά, ακόμη και μικρές βελτιώσεις στον τρόπο ζωής μπορούν να σας ανταμείψουν στο πέρασμα του χρόνου. «Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, όχι μόνο προλαμβάνει το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά μειώνει επίσης τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, διαβήτη και αρκετούς τύπους καρκίνου», δηλώνει ο δρ Danaei.
Οι αποτελεσματικότεροι τρόποι πρόληψης των δύο βασικών τύπων αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου
Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια δεν είναι όλα ίδια. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Είναι ο συχνότερος τύπος και ευθύνεται για σχεδόν το 90% του συνόλου των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Προκαλείται όταν ένας θρόμβος αίματος εμποδίζει τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο μέσω της αρτηρίας που τον τροφοδοτεί με αίμα. Ο θρόμβος μπορεί να σχηματιστεί σε μια αρτηρία του εγκεφάλου που είναι ήδη μερικώς φραγμένη ή μπορεί να σχηματιστεί σε κάποια αρτηρία σε άλλο σημείο του σώματος και να ταξιδέψει έως τον εγκέφαλο.
Αιμορραγικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτός ο λιγότερο συχνός τύπος αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου προκαλείται όταν ένα αιμοφόρο αγγείο υποστεί ρήξη ή εμφανιστεί διαφυγή αίματος προς τον εγκέφαλο. Οι αιμορραγίες αυτές μπορεί να συμβούν είτε ανάμεσα στον εγκέφαλο και το κρανίο (ενδοκρανιακή ή υπαραχνοειδής αιμορραγία) είτε εντός του εγκεφάλου (εγκεφαλική αιμορραγία).
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2020 στην ιατρική επιθεώρηση Stroke, οι ερευνητές εξέτασαν πώς διάφορες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο μιας γυναίκας για καθέναν από αυτούς τους δύο τύπους αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Για τα ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μείωσαν τον κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου έως και 36% στα 26 έτη. Οι πλέον αποτελεσματικοί τρόποι μείωσης του κινδύνου για ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι η διακοπή του καπνίσματος, η καθημερινή άσκηση, η απώλεια βάρους και η αύξηση της κατανάλωσης ψαριού και ξηρών καρπών. Η μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος επίσης μείωσε τον κίνδυνο.
Για τα αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η κατανάλωση ψαριού μείωσε τον κίνδυνο κατά 26%. Η διακοπή του καπνίσματος επίσης φάνηκε να μειώνει τον κίνδυνο. Aλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο, αλλά ο εντοπισμός της επίδρασης μεμονωμένων στοιχείων ήταν πιο δύσκολος, λόγω του μικρού αριθμού των αιμορραγικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων που σημειώθηκαν στον πληθυσμό της μελέτης, εξηγεί ο δρ Goodarz Danaei, καθηγητής στο Χάρβαρντ και κύριος συγγραφέας της μελέτης.
