Σε αρκετές χώρες, κάποιος που λαμβάνει μια στατίνη βλέπει στο πίσω μέρος της συσκευασίας ένα κίτρινο αυτοκόλλητο με την προειδοποίηση να αποφεύγει το γκρέιπφρουτ και τον χυμό γκρέιπφρουτ. Το συγκεκριμένο ξινό εσπεριδοειδές περιέχει συστατικά τα οποία επιδρούν στα ένζυμα που διασπούν διάφορα φάρμακα, μεταξύ των οποίων οι στατίνες. Αυτό μπορεί να ενισχύσει απότομα το επίπεδο του φαρμάκου στο αίμα, γεγονός που ίσως αυξήσει τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Φαίνεται ότι το γκρέιπφρουτ περιέχει επίσης μια ουσία που ονομάζεται ναριγκενίνη, η οποία μπορεί να προκαλέσει ελαφρές μεταβολές στον ακριβή συγχρονισμό των λειτουργιών της καρδιάς. Παρατείνει δηλαδή, ελαφρώς, αυτό που ονομάζεται «διάστημα QT» (διαβάστε «Τι είναι το σύνδρομο μακρού QT;»). Ας διευκρινιστεί ότι το φαινόμενο αυτό παρουσιάστηκε μόνο σε ορισμένους εθελοντές, έπειτα από κατανάλωση περίπου τεσσάρων ποτηριών χυμού γκρέιπφρουτ. Πάντως, υπάρχουν λίγες ακόμη ουσίες με παρόμοια δράση, όπως περιγράφεται σε ένα άρθρο σχετικά με τις αποκαλούμενες τροφές με αρρυθμιογόνο δράση, το οποίο δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιουλίου 2020 του επιστημονικού περιοδικού Trends in Cardiovascular Medicine.
Για τη συντριπτική πλειονότητα των ατόμων, αυτή η πληροφορία ανήκει στην κατηγορία των αξιοπερίεργων θεμάτων συζήτησης παρά σε κάτι που θα πρέπει να προκαλέσει ανησυχία. «Οι μόνοι άνθρωποι για τους οποίους ο κίνδυνος είναι κλινικά σημαντικός είναι εκείνοι με σύνδρομο μακρού QT», παρατηρεί ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, δρ Peter Zimetbaum, διευθυντής Κλινικής Καρδιολογίας στο Beth Israel Deaconess Medical Center. Για οποιονδήποτε άλλον, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ώστε να περιορίσει την κατανάλωση αυτών των τροφών και αναψυκτικών. Ωστόσο, μπορεί να αξίζει να εξετάσουμε λεπτομερέστερα ορισμένα από αυτά, λέει.
Επιπλέον του γκρέιπφρουτ, άλλες πιθανές τροφές με αρρυθμιογόνο δράση που αναφέρονται στο άρθρο του «Trends» περιλαμβάνουν τις παρακάτω:
Ενεργειακά ποτά. Τα ενεργειακά ποτά, όπως τα Red Bull, Monster κ.λπ., είναι δημοφιλή κυρίως στους εφήβους. Αλλά και οι ενήλικοι καταναλώνουν αυτά τα προϊόντα, τα οποία ισχυρίζονται ότι ενισχύουν τις επιδόσεις και τη γνωστική λειτουργία. Μπορούν επίσης να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση και να παρατείνουν το διάστημα QT, σύμφωνα με αρκετές τυχαιοποιημένες μελέτες. Τα ενεργειακά ποτά συχνά περιέχουν καφεΐνη, ζάχαρη και υψηλές δόσεις βιταμινών του συμπλέγματος Β, καθώς και τζίνσενγκ, γκουαρανά, l-καρνιτίνη, ταυρίνη, υοχιμβίνη και άλλα συμπληρώματα διατροφής. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο εάν ένα από αυτά τα συστατικά, ορισμένα από αυτά ή όλα από κοινού ευθύνονται για τις επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό.
Γλυκόριζα. Η μαύρη γλυκόριζα περιέχει γλυκυρριζίνη, η οποία μπορεί να μειώσει το επίπεδο του καλίου και δυνητικά να προκαλέσει σύνδρομο μακρού QT. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει όμως να έχετε καταναλώσει μια πολύ μεγάλη ποσότητα γλυκόριζας, της τάξης των 60 γραμμαρίων καθημερινά για διάστημα δύο εβδομάδων, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA). Το αφέψημα (τσάι) γλυκόριζας επίσης περιέχει γλυκυρριζίνη.
Τόνικ. Το τόνικ περιέχει κινίνη, ένα συστατικό με πικρή γεύση, το οποίο εξάγεται από τον φλοιό του τροπικού δέντρου κιγχόνη. Ο FDA θέτει περιορισμό στην περιεκτικότητα της κινίνης στο τόνικ, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 83 μέρη ανά εκατομμύριο, λόγω των ενδεχόμενων ανεπιθύμητων ενεργειών. Αυτές περιλαμβάνουν καρδιακές αρρυθμίες λόγω παράτασης του διαστήματος QT, που μερικές φορές παρουσιάζεται στα άτομα που παίρνουν δισκία κινίνης για την αντιμετώπιση της ελονοσίας στις τροπικές περιοχές του κόσμου. Ωστόσο, για να προσεγγίσει κανείς το επίπεδο κινίνης που περιέχει ένα μόνο δισκίο, θα πρέπει κανείς να πιει περίπου δύο λίτρα τόνικ.
Τι είναι το σύνδρομο μακρού QT;
Το σύνδρομο μακρού ή παρατεταμένου QT (LQTS) είναι μια σπάνια διαταραχή, η οποία στις ΗΠΑ προσβάλλει περίπου ένα στα 5.000 άτομα. Η ονομασία του προέρχεται από τα γράμματα που σχετίζονται με τα κύματα του ηλεκτροκαρδιογραφήματος, της εξέτασης που καταγράφει την «ηλεκτρική υπογραφή» της καρδιάς.
Το διάστημα QT αποτελεί μέτρηση του χρόνου που χρειάζονται οι κατώτερες κοιλότητες της καρδιάς (κοιλίες) για να προετοιμαστούν ώστε να παραγάγουν έναν ακόμη παλμό. Εάν το διάστημα είναι υπερβολικά μεγάλο, μπορεί να προκληθούν μη φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί. Τις περισσότερες φορές, η καρδιά το αντισταθμίζει και συνεχίζει να χτυπά κανονικά. Μερικές φορές, όμως, η καθυστέρηση προκαλεί έναν γρήγορο, ακανόνιστο χτύπο της καρδιάς, που μπορεί να οδηγήσει σε δύσπνοια, λιποθυμία και μερικές φορές σε αιφνίδιο θάνατο.
Κάποιοι κληρονομούν ένα μη φυσιολογικό γονίδιο που προκαλεί τη διαταραχή. Άλλοι έχουν αυτό που είναι γνωστό ως επίκτητο LQTS, το οποίο σχεδόν πάντοτε προκαλείται από φάρμακα (ή από ουσίες που απαντώνται σε τρόφιμα ή ποτά – δείτε το κυρίως άρθρο). Τα άτομα που έχουν κληρονομήσει γονίδια παρατεταμένου QT είναι πιθανότερο να αναπτύξουν μια φαρμακογενή μορφή του συνδρόμου. Η καθυστέρηση του QT συνήθως εξαφανίζεται μόλις διακοπεί το φάρμακο. Εκατοντάδες κοινά συνταγογραφούμενα φάρμακα είναι δυνατό να προκαλέσουν το πρόβλημα. Ένας κατάλογος που επικαιροποιείται συνεχώς είναι διαθέσιμος στον ιστότοπο του μη κερδοσκοπικού οργανισμού CredibleMeds (http://crediblemeds.org).
Πηγή: Harvard Health Publishing
