Partner Content
Η μάχη κατά του καπνίσματος είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις δημόσιας υγείας σήμερα. Διεθνώς, καταβάλλονται συστηματικές προσπάθειες για τη δραστική μείωση των καπνιστών, ωστόσο περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να καπνίζουν, παρά τη γνώση που υπάρχει για τις επιπτώσεις. Ειδικότερα στην Ευρώπη, μία νέα έρευνα που δημοσιοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο δείχνει πως, με τα υφιστάμενα δεδομένα, δεν είναι εφικτό για την ΕΕ να κατακτήσει τον στόχο που έχει θέσει για ένα περιβάλλον ελεύθερο από καπνό, νωρίτερα από το 2100, έναντι του 2040 όπου στοχεύει η κοινότητα, καθώς οι καπνιστές μειώνονται με εξαιρετικά βραδείς ρυθμούς – μόλις 1% από το 2020.
Πιο κοντά η Σουηδία
Εξαίρεση αποτελεί η Σουηδία, η οποία θεωρείται πλέον «χώρα χωρίς καπνό», καθώς, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Νοέμβριο του 2024 η κρατική υπηρεσία δημόσιας υγείας της Σουηδίας, το ποσοστό των ενήλικων καπνιστών στη χώρα έχει πέσει κάτω από το 5,3%. Με αυτό το ποσοστό, η σκανδιναβική χώρα έχει πέντε φορές λιγότερους καπνιστές από τον μέσο όρο της ΕΕ (24%) και ήδη καταγράφει 36% λιγότερα ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα συγκριτικά με την υπόλοιπη ευρωπαϊκή κοινότητα, με αισθητό το αποτύπωμα αυτού του επιτεύγματος στο σύστημα υγείας της χώρας και πρωτίστως σε ανθρώπινες ζωές.
Στα πορίσματα της έρευνας που δημοσιοποίησαν τον Ιούνιο οι οργανισμοί We Are Innovation και Path to Smoke-Free, επισημαίνεται πως το κλειδί της σουηδικής επιτυχίας βρίσκεται στον συνδυασμό των παραδοσιακών αντικαπνιστικών μέτρων με τις πολιτικές που καθιστούν τα νέας γενιάς προϊόντα νικοτίνης περισσότερο διαθέσιμα, αποδεκτά και οικονομικά. Προσεγγίζοντας το θέμα περισσότερο από τη σκοπιά της ενημέρωσης, της φορολογικής πολιτικής και της εκπαίδευσης, παρά της απαγόρευσης, η Σουηδία διαφοροποίησε τα τσιγάρα από τα υπόλοιπα προϊόντα νικοτίνης, δίνοντας στους πολίτες πιο ασφαλείς εναλλακτικές επιλογές. Δραστικό ρόλο στη μείωση των ποσοστών φαίνεται πως διαδραμάτισαν τα nicotine pouches (σακουλάκια νικοτίνης) καθώς τη στιγμή που η χρήση τους αυξήθηκε από 11% στο 16%, οι παραδοσιακοί καπνιστές μειώθηκαν ταυτόχρονα από 11% σε κάτω από 5%, σύμφωνα με την ίδια έρευνα.
Η γρήγορη Τσεχία και η Ελλάδα που ακολουθεί
Η ίδια έκθεση, με τίτλο The EU Case for Innovative Nicotine Products: How Sweden, Czechia, and Greece achieved EU’s fastest smoking declines, δεν περιορίζεται στη σουηδική εμπειρία, αλλά αναφέρεται ενδελεχώς και στις πολιτικές που εφάρμοσαν η Τσεχία και η Ελλάδα, καταγράφοντας σημαντική μείωση στους καπνιστές.
Ειδικότερα, η Τσεχία έχει επιτύχει την ταχύτερη μείωση καπνίσματος στην Ευρώπη κατά εφτά μονάδες, από 30% σε 23%, μέσα σε μόλις τρία χρόνια, εντάσσοντας στον στρατηγικό της σχεδιασμό συντονισμένες διυπουργικές πολιτικές μείωσης της βλάβης, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων χαμηλότερη φορολόγηση στα προϊόντα μειωμένης βλάβης.
Όσο για την Ελλάδα, κατάφερε, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, μεταξύ 2020 - 2023 να μειώσει τους καπνιστές της κατά περίπου 600.000 ή 14%, εισάγοντας στη μέχρι πρότινος αυστηρή πολιτική απαγόρευσης που δεν απέφερε αποτελέσματα, μέτρα που καθιστούν περισσότερο προσβάσιμα στους καπνιστές τα καινοτόμα προϊόντα νικοτίνης: από την απαγόρευση των nicotine pouches στην εφαρμογή ρυθμιστικού πλαισίου που θέτει ανώτατο όριο νικοτίνης, από την απαγόρευση ενημέρωσης για τους σχετικούς κινδύνους στην έγκριση επιστημονικών στοιχείων για τη μειωμένη βλάβη και από την ενιαία φορολογία στη διαφοροποίηση βάσει κινδύνου. Ταυτόχρονα, μόλις πριν από λίγες μέρες, η Ελλάδα ψήφισε νέα νομοθεσία με αυστηρότερες πρόνοιες και ποινές για την πώληση όλων των νικοτινούχων προϊόντων σε ανήλικους, σε μια προσπάθεια να θωρακίσει την έκθεση των παιδιών σε καπνικά προϊόντα.
Η μείωση των παραδοσιακών καπνιστών δεν αποτελεί ιστορία επιτυχίας μόνο ευρωπαϊκών κρατών. Η Ιαπωνία σημείωσε μείωση 52% στις πωλήσεις τσιγάρων χάρη στην υιοθέτηση θερμαινόμενων προϊόντων καπνού, ενώ η Νέα Ζηλανδία προχωρά δυναμικά προς τον στόχο της χώρας «χωρίς καπνό». Το δε HB μείωσε το κάπνισμα από 16,4% σε 10,4% εντάσσοντας το άτμισμα στη στρατηγική του.
Eιδικοί ανά το παγκόσμιο υποστηρίζουν ότι οι πολιτικές απαγορεύσεων στερούν από τους καπνιστές εναλλακτικές επιλογές που είναι λιγότερο επιβλαβείς για την υγεία τους, ιδίως όταν εφαρμόζονται με σωστή εποπτεία και ενημέρωση. Η εμπειρία της Σουηδίας, της Τσεχίας, της Ελλάδας και πολλών άλλων χωρών αποτελούν απτά παραδείγματα μείωσης του καπνού και των συνεπειών του, με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα, όπως επισημαίνει ο οργανισμός We Are Innovation.
