Kathimerini.gr
Ηάνοια είναι μια διαταραχή για την οποία δεν υπάρχει θεραπεία που να οδηγεί σε ίαση και οι επιπτώσεις της δεν μπορούν να αναστραφούν ουσιαστικά. Υπάρχουν, ωστόσο, τρόποι που ίσως βοηθούν στην επιβράδυνση της εξέλιξής της. Πρώτα, όμως, θα πρέπει να γνωρίζετε εάν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζετε διαταραχή της μνήμης. «Δυστυχώς, δεν υπάρχει ένα και μοναδικό τεστ που να επιβεβαιώνει την άνοια όσο βρίσκεστε εν ζωή», δηλώνει η δρ Julie Brody Magid, κλινική διευθύντρια της Κλινικής Αξιολόγησης Διαταραχών της Μνήμης στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital. «Η διαδικασία ελέγχου είναι πολυδιάστατη και περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες. Η αξιολόγηση αυτή μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό προβλημάτων μνήμης προτού αυτά επιδεινωθούν».
Γνωρίστε τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα άνοιας περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων και γλωσσικά προβλήματα. Η συμπεριφορά και τα συναισθήματα μπορεί επίσης να επηρεαστούν. Τα συμπτώματα στην αρχή είναι ανεπαίσθητα, αλλά στη συνέχεια επιδεινώνονται προοδευτικά. Μπορεί να αρχίσουν να επηρεάζουν όλο και περισσότερο τις καθημερινές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα το να θυμηθεί κάποιος να πάει στα ραντεβού του, να πάρει τα φάρμακά του ή να πληρώσει τους λογαριασμούς. Οι πάσχοντες μπορεί επίσης να δυσκολεύονται στην προετοιμασία των γευμάτων ή στην ασφαλή οδήγηση.
Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι ένας τύπος άνοιας και είναι ο πιο συχνός. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δυσκολία στη συγκράτηση νέων πληροφοριών και στην ανάκληση πρόσφατων συζητήσεων. Τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να θυμηθούν επερχόμενα γεγονότα και μπορεί να επαναλαμβάνουν τα ίδια σχόλια.
Πολλά τεστ
Μερικές φορές οι άνθρωποι παρατηρούν αυτά τα συμπτώματα και τα αποδίδουν στη φυσιολογική γήρανση – κάτι που μπορεί να ισχύει. Ωστόσο, είναι επίσης συχνό η σύζυγος ή κάποιος φίλος ή συγγενής να παρατηρήσει ορισμένες ενδείξεις πριν τις αντιληφθεί το άτομο που πλήττεται. Εάν εσείς ή κάποιος άλλος ανησυχείτε για ζητήματα που σχετίζονται με τη μνήμη ή με άλλες όψεις της σκέψης σας, επισκεφθείτε έναν γιατρό πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Ο γιατρός σας μπορεί να ξεκινήσει με ένα σύντομο προδιαγνωστικό τεστ, όπως η Σύντομη Εξέταση Νοητικής Κατάστασης (Mini-Mental Status Exam) ή η Αξιολόγηση Γνωστικής Λειτουργίας του Μόντρεαλ (Montreal Cognitive Assessment). Τα τεστ αυτά διαρκούν περίπου 10 λεπτά και περιλαμβάνουν ορισμένες δοκιμασίες, όπως η αποστήθιση μιας λίστας λέξεων και η ανάκλησή της μερικά λεπτά αργότερα, καθώς και ο εντοπισμός των ομοιοτήτων ανάμεσα σε λέξεις. «Σκοπός του προδιαγνωστικού ελέγχου γνωστικής λειτουργίας είναι να διαπιστωθεί κατά πόσο ορισμένες ικανότητες παραμένουν οξείες ή έχουν εξασθενήσει», εξηγεί η δρ Brody Magid.
Ο γιατρός σας θα εκτιμήσει κατά πόσο η βαθμολογία στο προδιαγνωστικό τεστ και τα συμπτώματά σας απαιτούν περαιτέρω έλεγχο. Εάν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε θα σας παραπέμψει σε μια κλινική μνήμης για πλήρη αξιολόγηση. Αυτή συχνά περιλαμβάνει δύο μέρη: νευροψυχολογική αξιολόγηση και τεστ βιολογικών δεικτών.
Νευροψυχολογική αξιολόγηση. Η διαδικασία αυτή διαρκεί περίπου τέσσερις ώρες και περιλαμβάνει μια σειρά αναλύσεων σε βάθος, όπως συνεντεύξεις πρόσωπο με πρόσωπο και γραπτά και προφορικά τεστ. Οι αξιολογήσεις αυτές είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να μετρούν συγκεκριμένες γνωστικές λειτουργίες, όπως η προσοχή, η επίλυση προβλημάτων, οι χωροταξικές ικανότητες και η εκτελεστική λειτουργία. Ο νευροψυχολόγος συζητά πιο λεπτομερώς για τα καθημερινά προβλήματα γνωστικής λειτουργίας και μνήμης του πάσχοντος, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα πότε και πόσο συχνά εμφανίζονται δυσκολίες και ποια είναι τα προβλήματα λειτουργικότητας που προκαλούν.
Οι βαθμολογίες στα νευροψυχολογικά τεστ συγκρίνονται με εκείνες ενός μέσου ατόμου της ίδιας ηλικίας και του ίδιου μορφωτικού επιπέδου. «Αυτό βοηθά να καθοριστεί αν τα προβλήματα μνήμης υποδηλώνουν άνοια ή είναι μέρος της φυσιολογικής γήρανσης», δηλώνει η δρ Brody Magid. Κατά κανόνα, ο πάσχων ελέγχεται ξανά μετά από 12-18 μήνες, εάν υπάρχει υποψία για πρώιμη άνοια.
Τεστ βιολογικών δεικτών. Σε πολλές περιπτώσεις, ο γιατρός ζητά μαγνητική τομογραφία (MRI) προκειμένου να ελέγξει για δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο, όπως μικρές αλλοιώσεις ή μεταβολές στη λευκή ουσία. «Αυτές θα μπορούσαν να υποδηλώνουν βλάβη στον ιστό του εγκεφάλου λόγω μικρών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και να δείχνουν ότι τα προβλήματα μνήμης σχετίζονται ίσως με αγγειακή νόσο, γνωστή επίσης ως αγγειακή άνοια», αναφέρει η δρ Brody Magid.
Η μαγνητική τομογραφία μπορεί επίσης να δείξει συρρίκνωση του φλοιού (της περιοχής του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη, την προσοχή και την επίλυση προβλημάτων) ή μείωση του όγκου του ιππόκαμπου (του μέρους του εγκεφάλου που εμπλέκεται στη βραχυχρόνια και μακροχρόνια μνήμη). «Η φυσιολογική γήρανση επιφέρει κάποιο βαθμό συρρίκνωσης του εγκεφάλου, αλλά οι σημαντικές αλλαγές στον όγκο του εγκεφάλου μπορεί να υποδηλώνουν υψηλότερη πιθανότητα πρώιμης νόσου Αλτσχάιμερ», δηλώνει η δρ Brody Magid.
Μερικές φορές χρησιμοποιείται μια ειδική απεικονιστική εξέταση, η PET (ποζιτρονική τομογραφία), η οποία μπορεί να ανιχνεύσει τη συσσώρευση αμυλοειδούς πρωτεΐνης, που αποτελεί δείκτη νόσου Αλτσχάιμερ.
Συναξιολόγηση όλων των δεδομένων
Ο γιατρός σας εξετάζει όλα τα δεδομένα και, αν επιβεβαιωθεί η παρουσία γνωστικής διαταραχής, αυτή ταξινομείται ως ήπια, μέτρια ή βαριά. Αυτό μπορεί να τον βοηθήσει να συνταγογραφήσει τις καλύτερες διαθέσιμες θεραπείες.
Εάν υπάρχει υποψία για νόσο Αλτσχάιμερ, ορισμένα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης των συμπτωμάτων. Εάν η διάγνωση είναι αγγειακή άνοια, είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου, π.χ. με λήψη φαρμάκων για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης, με τακτική άσκηση και υιοθέτηση υγιεινής διατροφής που προφυλάσσει την καρδιά.
Τελικά, σε ό,τι αφορά την απώλεια μνήμης, θα πρέπει να λάβετε προληπτικά μέτρα όπως και με οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα υγείας, συνιστά η δρ Brody Magid. «Όσο περισσότερο αργήσετε να δράσετε, τόσο λιγότερα εργαλεία θα υπάρχουν διαθέσιμα».
