Harvard Health Publishing
Ακόμη κι αν ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, υπάρχουν αρκετές πιθανότητες να βρίσκεστε τουλάχιστον σε ένα πρώιμο στάδιο της στεφανιαίας νόσου (ΣΝ), του πιο κοινού τύπου καρδιοπάθειας.
Η ΣΝ συνήθως ξεκινά με τη συσσώρευση λιπώδους (αθηρωματικής) πλάκας στις στεφανιαίες αρτηρίες, τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα και οξυγόνο. Αυτή η ουσία είναι γνωστή ως «μαλακή πλάκα», που σημαίνει ότι δεν έχει σκληρύνει ακόμα από εναποθέσεις ασβεστίου («σκληρή πλάκα»).
Η μαλακή πλάκα είναι δυνητικά πιο επικίνδυνη από ό,τι η σκληρή πλάκα, καθώς είναι πιο πιθανό να υποστεί ρήξη, με επακόλουθο τον περιορισμό της ροής του αίματος και την πρόκληση καρδιακής προσβολής. «Η ΣΝ συνήθως ξεκινά πολύ πριν από την εμφάνιση πόνου στο στήθος ή άλλων συμπτωμάτων», αναφέρει ο δρ Howard LeWine, αρχισυντάκτης των τευχών Ουρολογίας των Θεμάτων Υγείας του Χάρβαρντ (Harvard Men’s Health Watch). «Ωστόσο υπάρχουν τρόποι να προσδιορίσετε εάν έχετε ΣΝ ή διατρέχετε υψηλό κίνδυνο για τη νόσο, και συνεπώς να ανακόψετε την πρόοδο της νόσου».
Αυτο-αξιολόγηση για ΣΝ
Πώς μπορείτε να ανακαλύψετε εάν έχετε πρώιμη ΣΝ; Ξεκινήστε με λίγη αυτοπαρατήρηση. Κατά την άσκηση, εμφανίζετε κρύο ιδρώτα ή ζαλίζεστε με την υπερβολική καταπόνηση; Αισθάνεστε δυσφορία κατά τη διάρκεια των ασκήσεων, όπως στους βραχίονες ή στον θώρακα; Λαχανιάζετε όταν ανεβαίνετε μερικούς ορόφους από τις σκάλες;
«Εάν απαντήσατε καταφατικά σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω ερωτήματα, είναι απαραίτητο να επισκεφθείτε τον γιατρό σας για μια διαγνωστική εκτίμηση. Παρότι υπάρχουν κι άλλοι πιθανοί λόγοι στους οποίους ενδέχεται να οφείλονται τα συμπτώματά σας, ο προσδιορισμός του κατά πόσον η αιτία είναι η προχωρημένη ΣΝ αποτελεί προτεραιότητα», λέει ο δρ Dr. LeWine.
Σε άλλη περίπτωση, χωρίς εμφανή συμπτώματα, το επόμενο βήμα σας μπορεί να είναι η αυτο-αξιολόγηση του κινδύνου σας για ΣΝ μέσω ενός εργαλείου υπολογισμού του καρδιολογικού κινδύνου δεκαετίας. Αυτά τα διαδικτυακά εργαλεία συμπεριλαμβάνουν πολλούς παράγοντες, όπως την ηλικία, το επίπεδο χοληστερόλης, την αρτηριακή πίεση, το ιστορικό καπνίσματος και την κατάστασή σας ως προς τον διαβήτη, προκειμένου να εκτιμήσουν τις πιθανότητές σας για διάγνωση ΣΝ κατά την επόμενη δεκαετία. (Βλ. «Υπολογισμός του κινδύνου ΣΝ»)
«Εάν τα αποτελέσματά σας υποδηλώνουν ενδιάμεσο ή υψηλό κίνδυνο, προγραμματίστε ένα ραντεβού με τον γιατρό σας για να συζητήσετε στρατηγικές μείωσης του κινδύνου. Εάν ο κίνδυνος είναι χαμηλός, είναι χρήσιμο να μοιραστείτε αυτή την πληροφορία με τον γιατρό σας στην τακτική ετήσια επίσκεψή σας», λέει ο δρ LeWine.
Επίσκεψη εκτίμησης κινδύνου
Ο γιατρός σας θα αρχίσει με την εξέταση των συνηθειών σας όσον αφορά την άσκηση, τη διατροφή, το βάρος και βασικές τιμές για την υγεία όπως αυτές της χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου αίματος. Επίσης, θα σας ρωτήσει για τις συνήθειες καπνίσματος και οποιοδήποτε οικογενειακό ιστορικό ΣΝ, ιδίως συγγενών που διαγνώστηκαν σε ηλικία κάτω των 65 ετών.
Εάν διατρέχετε ενδιάμεσο κίνδυνο, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει μια αξονική στεφανιογραφία μέτρησης ασβεστίου (CAC). Η πλάκα στις στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να προσελκύσει το ασβέστιο που κυκλοφορεί στο αίμα σας, με αποτέλεσμα τη δημιουργία σκληρών εναποθέσεων.
Η αξονική στεφανιογραφία CAC μετρά την ποσότητα του ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες σας και δείχνει πόση σκληρή πλάκα έχει συσσωρευτεί σε αυτές. Η βαθμολογία CAC έχει εύρος από μηδέν έως αρκετές χιλιάδες. Μια βαθμολογία από το ένα έως το δέκα δηλώνει μικρή πλάκα και συνεπάγεται χαμηλό κίνδυνο καρδιακής προσβολής, αλλά κάθε τιμή πάνω από το μηδέν υποδεικνύει την παρουσία σκληρής πλάκας. Η σκληρή πλάκα μπορεί να περιορίσει τη ροή του αίματος προκαλώντας πόνο στο στήθος και δύσπνοια, ιδίως κατά την άσκηση ή σε περιόδους συναισθηματικού στρες. Μια υψηλή βαθμολογία CAC δηλώνει επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
Επιπρόσθετες εξετάσεις
Οποιοσδήποτε παρουσιάζει συμπτώματα που υποδηλώνουν σημαντική ΣΝ απαιτείται να αξιολογηθεί περαιτέρω. Ο στόχος είναι να προσδιοριστεί κατά πόσον το πρόβλημα είναι πράγματι η ΣΝ, και εάν ναι, πόσο σοβαρή είναι. Η αξιολόγηση συνήθως ξεκινά με ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) σε ηρεμία. Ο γιατρός σας μπορεί στη συνέχεια να παραγγείλει ένα τεστ κοπώσεως με περπάτημα, ηχοκαρδιογράφημα ή πιο εξειδικευμένες απεικονιστικές καρδιολογικές εξετάσεις.
Εάν δεν έχετε καθόλου συμπτώματα, ο γιατρός θα σας κάνει συστάσεις με βάση την εκτίμηση του προσωπικού σας καρδιολογικού κινδύνου. «Με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεών σας και τη βαθμολογία CAC, ο γιατρός σας θα έχει μια πιο ξεκάθαρη άποψη για το ποιο θεραπευτικό μονοπάτι να ακολουθήσει, είτε πρόκειται για μείωση της αρτηριακής πίεσης, είτε της χοληστερόλης ή του σακχάρου αίματος», εξηγεί ο δρ LeWine.
Οι επιπρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις εξυπηρετούν κι άλλους σκοπούς. Παραδείγματος χάριν, εάν η βαθμολογία αξιολόγησης του καρδιολογικού κινδύνου σας είναι ενδιάμεση ή υψηλή και δεν ασκείστε τακτικά, ένα τεστ κοπώσεως με περπάτημα μπορεί να προσδιορίσει το επίπεδο της φυσικής κατάστασής σας και την ασφαλή προσπάθεια κατά την άσκηση. Ένα ΗΚΓ σε ηρεμία παρέχει μια αρχική μέτρηση εάν αργότερα εμφανίσετε συμπτώματα ΣΝ.
Έχετε υπόψη ότι ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι διαφορετικός για τον καθένα και πολλοί παράγοντες είναι δυνατό να επηρεάσουν το εάν ο κίνδυνος θα αυξηθεί ή όχι. «Ακόμη κι αν δεν έχετε συμπτώματα, πιθανότατα θα έχετε ΣΝ πρώιμου σταδίου και θα πρέπει να ανακαλύψετε το επίπεδο κινδύνου σας έτσι ώστε να λάβετε μέτρα για να αποφύγετε την επιδείνωσή του», λέει ο δρ LeWine.
Υπολογισμός του κινδύνου ΣΝ
∆ιατίθενται πολλά εργαλεία υπολογισμού του κινδύνου. Ορισμένα από αυτά με εξαιρετική φήμη είναι η βαθμολογία κινδύνου Framingham Risk Score, το εργαλείο εκτίμησης κινδύνου «ASCVD Risk Estimator» που έχει αναπτύξει το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας και η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, και η βαθμολογία κινδύνου της Πολυεθνικής Μελέτης για την Αθηροσκλήρωση (Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis Risk Score).
