Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Μετά την παρουσίαση του Σχεδίου Εστία από την κυβέρνηση, που ήρθε ως πακέτο με τα νομοσχέδια που βελτιώνουν το πλαίσιο αντιμετώπισης των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων –βασικό προαπαιτούμενο για να ψήφιζε η Βουλή σε νόμους τα μέτρα – υπήρξε αρκετή κριτική για τις πρόνοιές του.
Τόση κριτική, που σύμφωνα με τις τότε τοποθετήσεις Υπουργείου Οικονομικών, τραπεζών και βουλευτών, θα πρέπει να διαφοροποιηθούν κάποιες πτυχές του ώστε να έχει ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή σε βάθος χρόνου.
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν πως από Σεπτέμβριο κιόλας θα γίνουν ζυμώσεις μεταξύ Υπουργείου Οικονομικών και κυπριακών τραπεζών για να βελτιωθεί, μια διαδικασία που θα διαρκέσει για περίπου τρεις μήνες, δηλαδή μέχρι και το τέλος του 2018. Και αυτό, για να είναι έτοιμη η κυβέρνηση να εφαρμόσει το Σχέδιο Εστία βάσει του άτυπου χρονοδιαγράμματος που έχει θέσει, στο πρώτο τρίμηνο του 2019. Βασική προϋπόθεση εξάλλου για να εφαρμοστεί το Σχέδιο, είναι να εγκρίνει η Βουλή τον Δεκέμβριο του 2018 στην ψήφιση του προϋπολογισμού του 2019 το κονδύλι που θα αφορά στην καταβολή του 1/3 της δόσης όποιου δανειολήπτη είναι δικαιούχος.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Υπουργείου, το κόστος αυτό θα ανέρχεται στα 33 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ενώ σε βάθος 25ετίας –που θα είναι και η μέγιστη ενίσχυση του κράτους στον δανειολήπτη για το δάνειό του – θα ανέλθει στα 825 εκατ. ευρώ. Η καταβολή του 1/3 της δόσης θα γίνεται εφικτή μέσω του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης, όπου με τη σειρά του θα καταβάλει στην τράπεζα ή εταιρεία διαχείρισης ΜΕΔ το 1/3 των εκάστοτε δόσεων για την αποπληρωμή, καθ’ όλη τη διάρκεια αποπληρωμής του αναδιαρθρωμένου δανείου.
Βασική προϋπόθεση ο δανειολήπτης να συνεχίσει να καταβάλει απρόσκοπτα τα υπόλοιπα 2/3 του δανείου. Ο ΚΟΑΓ θα λαμβάνει ετήσια χορηγία από τον κρατικό προϋπολογισμό και θα καταβάλλει τη συνεισφορά του σε κάθε συμμέτοχο στο τέλος κάθε έτους. Πριν από την καταβολή τη χορηγίας, οι τράπεζες ή οι εταιρείες διαχείρισης ΜΕΔ θα επιβεβαιώνουν γραπτώς την καταβολή των 2/3 δόσεων από τον δανειολήπτη.
Όπως πληροφορείται η «Κ» ήδη έχει συσταθεί ομάδα σε επίπεδο τραπεζών αλλά και Υπουργείου για την όποια διαφοροποίηση του Σχεδίου, με αρχική σκέψη να εισαχθεί κλιμακωτή βοήθεια στους ευάλωτους.
Όπως ανακοινώθηκε, οι τράπεζες και οι εταιρείες διαχείρισης Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων θα προχωρούν πρώτα σε διαγραφές δανείων σε ευάλωτους δανειολήπτες μέχρι 32%, ενώ για το υπόλοιπο μέρος του δανείου θα αρχίζει η καταβολή της δόσης. Η διαγραφή όμως θα είναι αναλογικά μεγαλύτερη στις περιπτώσεις όπου η αγοραία αξία της υποθηκευμένης κύριας κατοικίας είναι πιο μικρή σε σχέση με το υπόλοιπο του δανείου και αντιστρόφως.
Δηλαδή, όσο πιο ευάλωτος μπορεί να χαρακτηριστεί ένας δανειολήπτης, τόσο πιο μεγάλη και η βοήθεια που θα λάβει. Απώτερος σκοπός, οι αναδιαρθρώσεις που θα γίνουν να είναι βιώσιμες. Τραπεζικές πηγές σημειώνουν πως η Εστία δημιουργήθηκε πάνω σε τρεις βασικούς πυλώνες.
Πρώτο έγινε στη βάση της στεγαστικής πολιτικής η οποία διασφαλίζει την κοινωνική ευημερία, δεύτερο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων και καθαρισμού των ισολογισμού των τραπεζών, και τρίτο για την εκκίνηση δανείων που είχαν μείνει «παγωμένα» για χρόνια. Για το τελευταίο, οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι εκκινεί ολόκληρη η οικονομία από τη στιγμή που ενεργοποιείται κάτι ανενεργό με πολλαπλά οφέλη σε αρκετούς τομείς.
Τι θα διαφοροποιηθεί
Αν και η ατζέντα των προνοιών που αναμένεται να διαφοροποιηθούν δεν έχει ολοκληρωθεί, πηγές σημειώνουν πως θα περιλαμβάνει τα αρνητικά του Σχεδίου, τα σημεία δηλαδή που δέχθηκε περισσότερη κριτική.
Στα αρνητικά του Σχεδίου συμπεριλαμβάνονται τα εξής: Το υψηλό εισοδηματικό κριτήριο των 50 χιλιάδων ευρώ ανά νοικοκυριό ετησίως. Το υψηλό ποσοστό άλλης περιουσίας ίσης με το 125% της εξασφάλισης (εξοχικό). Άπαξ και γίνει επιλέξιμος ένας δανειολήπτης για το Σχέδιο Εστία θα παραμείνει ασχέτως εάν αλλάξει το εισόδημά του προς το καλύτερο (λάβει κληρονομιά, κερδίσει τυχερά παίγνια, λάβει αύξηση στην εργασία του). Δεν λαμβάνονται υπόψη τα εξαρτώμενα μέλη μιας οικογένειας, αλλά μόνο το γενικό ετήσιο εισόδημά της.
Πληροφορίες της εφημερίδας θέλουν να εισάγεται και ένα «φίλτρο» για το Σχέδιο, αυτό των εξαρτώμενων μελών, βάσει των πρακτικών των τραπεζών. Όταν μια τράπεζα παραχωρεί ένα δάνειο, ή όταν συζητείται μια αναδιάρθρωση δανείου, τότε λαμβάνονται υπόψη οι «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης» σε ένα νοικοκυριό. Η τράπεζα υπολογίζει στον δανειολήπτη αυτές τις δαπάνες και τη βιώσιμη δόση που μπορεί να δίνει κάθε μήνα έναντι του δανείου.
Άλλη παράμετρος που ενδεχομένως να διαφοροποιήσει το Υπουργείο Οικονομικών είναι η επανεξέταση των εισοδημάτων του δανειολήπτη. Σκέψεις γίνονται για εισαγωγή ενός μηχανισμού που θα εξετάζει το εισόδημα του δανειολήπτη που έχει ενταχθεί στο Σχέδιο ανά τριετία ή ανά πενταετία, δίχως όμως να υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες για το χρονικό διάστημα της επαναξιολόγησης.
Αν και δύσκολο, στο τραπέζι έχει τεθεί και η άποψη πως δεν βοηθούνται πραγματικά οι μικρομεσαίοι ευάλωτοι δανειολήπτες. Μέσω ενός τέτοιου Σχεδίου που είναι «ανοιχτό» και χωρά μεγάλη μερίδα δανειοληπτών (με τα πλούσια κριτήρια που έχουν τεθεί), φεύγει από το κάδρο η επιδότηση δανείου ενός δανειολήπτη κατά ½ έναντι του 1/3.
Γιατί υπάρχει περιθώριο αλλαγών
Οι 350 χιλιάδες ευρώ αξίας της πρώτης κατοικίας ως εξασφάλιση, καθώς και τα 50 χιλιάδες ευρώ για ετήσιο οικογενειακό εισόδημα ως κριτήρια για ένταξη στην Εστία είναι τα ανώτατα ποσά που υπολογίστηκαν. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Υπουργείου, η μέση αξία των ακινήτων που μπήκαν στην πράξη για να βγει το Σχέδιο, αναφέρεται πως είναι για εξασφάλιση κατοικίας αξίας κάτω από 200 χιλιάδες ευρώ, αλλά και η μέση αξία των δανείων που χρωστά ο δανειολήπτης στις τράπεζες να είναι επίσης κάτω από 200 χιλιάδες ευρώ. Ίδιοι υπολογισμοί δείχνουν πως το μέσο εισόδημα του νοικοκυριού που θα ενταχθεί στην Εστία είναι στα 30 - 35 χιλιάδες ευρώ.
Ποια ιδρύματα και με πόσα χρήματα θα μπουν στην Εστία
Μπορεί να είναι ήδη γνωστό πως το Σχέδιο Εστία θα «αγκαλιάσει» κατά μέσο όρο 15 χιλιάδες δανειολήπτες και δάνεια αξίας 3,4 δισεκατομμυρίων ευρώ Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, αλλά δεν έχει ακόμα καθοριστεί με τα ποσά που θα συμμετάσχουν τα τρία μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα της χώρας.
Στο Σχέδιο Εστία το 50% θα αποτελείται από δάνεια της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας, ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Γύρω στο 40% θα αποτελείται από αυτά της Τράπεζας Κύπρου, ήτοι 1,2 δισ. ευρώ, ενώ τα δάνεια της Ελληνικής θα είναι περίπου το 5% της. Το υπόλοιπο 5% θα αποτελείται από τα υπόλοιπα τραπεζικά ιδρύματα.
