Του Απόστολου Τομαρά
Έντονους προβληματισμούς που αγγίζουν ευρύτερα θέματα οικονομίας του τόπου, αλλά και ενδεχομένως της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, προκαλεί η τιμή του γάλακτος στην Κύπρο. Με αφορμή τα όσα άφησε πίσω της, η πρόσφατη ιστορία με το σήμα του χαλλουμιού στο Ηνωμένο Βασίλειο, αβίαστα προκύπτει, και όχι αυθαίρετα, πως στο τομέα του γάλακτος επικρατεί μια διαχρονική αταξία πρώτα και κύρια με τις τιμές. Εκτίμηση που εξάγεται και από την εμπλοκή, κατά καιρούς της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού. Μια ματιά στον πίνακα με τα ετήσια στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), για την τιμή του γάλακτος στην Ε.Ε. είναι αρκετή για να φανεί το χάσμα που υπάρχει μεταξύ Κύπρου και Ε.Ε. με τον κύπριο καταναλωτή να πληρώνει το γάλα χρυσάφι σε σχέση με την πλειονότητα των ευρωπαίων καταναλωτών. Τα στοιχεία της Eurostat για τα έτη 2017-2018 δείχνουν περίτρανα το χάσμα που υπάρχει με την Κύπρο να φιγουράρει στην πρώτη θέση του σχετικού πίνακα, και τη Μάλτα να διεκδικεί τη θλιβερή πρωτιά. Σε απόλυτους αριθμούς, οι εντυπώσεις που δημιουργούνται διογκώνονται περισσότερο, αν αναλογιστεί κάποιος πως στην Κύπρο τα 100 κιλά γάλα στοιχίζουν 56,9 ευρώ τη στιγμή που ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι στα 35,9 ευρώ τα 100 κιλά. Δηλαδή 21 ευρώ ακριβότερα. Με εξαίρεση τη Μάλτα που τα 100 κιλά γάλα είναι στα 55 ευρώ για τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ε.Ε. η τιμή του γάλατος είναι στο συν 3 ευρώ του μέσου της Ε.Ε. ενώ υπάρχουν 15 κράτη μέλη που η τιμή του γάλακτος είναι κάτω του μέσου όρου από 1 έως 7 ευρώ.
Λόγω ζωοτροφών
Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος, με επίσημα στοιχεία πληρώνει το ακριβότερο γάλα στην Ε.Ε., η Παγκύπρια Οργάνωση Αγελαδοτρόφων επιμένει ότι οι τιμές στο παστεριωμένο γάλα δεν έχουν αλλάξει τα τελευταία έξι χρόνια. Μιλώντας στην «Κ» ο γενικός διευθυντής της ΠΟΑ, κ. Νίκος Παπακυριακού, παραδέχεται ότι το γάλα είναι ακριβό, και αυτό είναι αναπόφευκτο λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής γάλακτος, δείχνοντας προς τις τιμές των ζωοτροφών, το οποίο αποτελεί το 60% του συνολικού κόστους παραγωγής. Η παραγωγή ζωοτροφών στη χώρα καλύπτει μόλις το 30% των αναγκών του κλάδου των αγελαδοτρόφων και κατά συνέπεια, για το υπόλοιπο 70% καταφεύγουν σε εισαγωγή ζωοτροφών από το εξωτερικό, υποστηρίζεται από τον ΠΟΑ. Υπεραμυνόμενος της θέσης της Οργάνωσης ο κ. Παπακυριακού αναφέρει ότι καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει πρόβλημα με τις ποσότητες των ζωοτροφών, ως εκ τούτου το κόστος παραγωγής είναι πιο χαμηλό και κατά συνέπεια και η τιμή του γάλακτος που διατίθεται σε ευρωπαϊκές αγορές. Κόστος που θα μπορούσε να περιοριστεί και στην Κύπρο, στην περίπτωση που το κράτος θα μπορούσε να προχωρήσει σε επιδοτήσεις αγοράς των σιτηρών, κάτι που ήταν σε ισχύ όπως αναφέρει πριν από το 2004. Συνολικά για το 2018 η παραγωγή αγελαδινού γάλακτος στην Κύπρο αναμένεται ότι θα φτάσει στα 215 εκατ. λίτρα. Ποσότητα η οποία διοχετεύεται στην κυπριακή αγορά, για τυροκομία και παστερίωση. Από τη συνολική ποσότητα, γύρω στα 64 εκατ. λίτρα είναι το παστεριωμένο γάλα που καταλήγει στα ράφια των υπεραγορών, ενώ τα υπόλοιπα 151 εκατ. λίτρα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τυριών και χαλλουμιού. Η δε χονδρική τιμή πώλησης προς τις γαλακτοβιομηχανίες κυμαίνεται από 60-65 σεντς το λίτρο. Η ΠΟΑ υπογραμμίζει ότι λόγω της ζήτησης που υπάρχει για την κάλυψη των αναγκών χαλλουμιού, υπάρχει αυτή τη στιγμή έλλειψη τόσο στο αγελαδινό όσο και στο αιγοπρόβειο γάλα. Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές χαλλουμιού αναφέρει ότι αν εφαρμοστεί η ποσόστωση γάλακτος, τότε θα μειωθούν κατά 55% οι εξαγωγές του προϊόντος.
Η ΠΟΑ στην ΕΠΑ
Ένα άλλο ζήτημα που ενισχύει τις απόψεις που υπάρχουν πως η ΠΟΑ έχει καθοριστικό ρόλο στην τιμολογιακή πολιτική του γάλατος, εντός Κύπρου, είναι η εμπλοκή κατά διαστήματα της Επιτροπής Προστασίας Ανταγωνισμού (ΕΠΑ) σε θέματα που αφορούν την τιμή του γάλακτος. Μια τέτοια περίπτωση, η πιο πρόσφατη, αφορούσε πρόστιμο 1,5 εκατ. ευρώ που επιβλήθηκε στην ΠΟΑ για παραβίαση των κανόνων Ανταγωνισμού. Συγκεκριμένα στις 28 περασμένου Σεπτεμβρίου η ΕΠΑ ομόφωνα, μετά από καταγγελία δύο εταιρειών γάλακτος έκρινε πως η ΠΟΑ παραβίασε τη σχετική νομοθεσία «αναφορικά με τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό αθέμιτων υπό τις περιστάσεις όρων συναλλαγής, ως αποτέλεσμα των αυθαίρετων και μονομερών αυξήσεων της βασικής τιμής του νωπού αγελαδινού γάλακτος και των αυθαίρετων και μονομερών αυξομειώσεων στις παραδοθείσες ποσότητες νωπού αγελαδινού γάλακτος για την περίοδο 01/04/2004 μέχρι και την ημερομηνία υποβολής της καταγγελίας, ήτοι στις 9/5/2012. Η εν λόγω συμπεριφορά συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της συνεργασίας του ΠΟΑ με τις καταγγέλλουσες και κρίθηκε συνεχιζόμενη μέχρι τη λήξη της συνεργασίας τους το έτος 2014». Επιπρόσθετα η ΠΟΑ κρίθηκε πως παραβίασε τη σχετική νομοθεσία «αναφορικά με τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό αθέμιτων τιμών ως αποτέλεσμα της συμπίεσης του περιθωρίου μεταξύ της τιμής του νωπού αγελαδινού γάλακτος και της τιμής που χρεώνει ο ίδιος, μέσω της θυγατρικής του εταιρείας Papouis στη αγορά παρασκευής και προμήθειας χαλλουμιού, για το έτος 2012».
Έρευνες
Μια άλλη περίπτωση όπου επενέβη η ΕΠΑ ήταν τον Μάιο του 2012, όταν αυτεπάγγελτα η Επιτροπή πραγματοποίησε έρευνες στον ΠΟΑ «με σκοπό τη διερεύνηση της συνεργασίας του με τους αγελαδοτρόφους και τις ενέργειες και/ή πρακτικές του σε σχέση με την πώληση/διάθεση του φρέσκου αγελαδινού γάλακτος, κατά τη χρονική περίοδο 1/1/2009 μέχρι και το Μάιο του 2012». Η Επιτροπή, στο σκεπτικό της απόφασής της, είχε επικαλεστεί πληροφορίες, δημοσιεύματα και δελτία τύπου στον ηλεκτρονικό και έντυπο τύπο, κρίνοντας πως η αγορά του φρέσκου αγελαδινού γάλακτος χρήζει διερεύνησης λόγω ακριβώς της σπουδαιότητας της φύσης του για τους καταναλωτές. Μια τρίτη περίπτωση όπου η ΕΠΑ επενέβη μετά από προσφυγή δυο συγκεκριμένων εταιρειών γάλακτος, αφορούσε το πλαίσιο διανομής γάλακτος από πλευράς ΠΟΑ. Στην περίπτωση αυτή η ΕΠΑ με διάταγμά της έλαβε προσωρινά μέτρα κατά του ΠΟΑ και άλλων τριών εταιρειών γάλακτος προκειμένου να συνεχισθεί, όπως αναφερόταν, ο απρόσκοπτος εφοδιασμός των δύο εταιρειών που προσέφυγαν στην Επιτροπή, με γάλα.
