Συσσωρευμένες ζημιές εκατομμυρίων, πακέτα μέτρων αναδιάρθρωσης, συνεχείς εργασιακές συγκρούσεις, πολιτικές παρεμβάσεις, λανθασμένοι έως σκανδαλώδεις χειρισμοί και κρατικές επιδοτήσεις, είναι τα βασικά συστατικά της λειτουργίας των Κυπριακών Αερογραμμών για σωρεία ετών. Μία εταιρεία στην οποία κυβέρνηση και Βουλή, εν μέσω διαξιφισμών για το ποιος θα έχει το πάνω χέρι στη λήψη αποφάσεων για τον αερομεταφορέα, συμφώνησαν να δώσουν ένα τελευταίο φιλί ζωής με αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου κατά 45 εκατ. εκ των οποίων τα 31 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό σε μία εποχή κατά την οποία η προσπάθεια είναι η διάσωση των δημοσίων οικονομικών και που τα μέτρα της Τρόικας, όπως διαρρέει, θα είναι πολύ σκληρά. Το δε υπόλοιπο των 45 εκατ. θα προέλθει, εάν υπάρξει ενδιαφέρον, από τον ιδιωτικό τομέα. Πάντως, οι νυν ιδιώτες μέτοχοι, οι οποίοι στήριξαν σθεναρά την εταιρεία, δεν φαίνονται διατεθειμένοι, τώρα που η τιμή της μετοχής τους έπιασε τον πάτο –στις 11 Σεπτεμβρίου μειώθηκε η ονομαστική αξία μετοχής στο 1 σεντ– να «επενδύσουν» περισσότερο.
Υπό αυτές τις συνθήκες το λογικό ερώτημα που προκύπτει είναι εάν το συμφέρον των Κυπρίων πολιτών είναι η διάσωση της εταιρείας, το ξεπούλημά της με την έννοια του να πουληθεί όσο-όσο, εάν φυσικά κατατεθεί τελικά η οποιαδήποτε πρόταση εξαγοράς ή η πτώχευσή της; Υπάρχουν ένθερμοι θιασώτες προς όλες τις κατευθύνσεις και επιχειρήματα τα οποία η «Κ» μέσα από την έρευνά της έχει καταγράψει.
Ζημιές και επιδοτήσεις
Τα δεδομένα είναι τα εξής: Οι Κυπριακές Αερογραμμές παραπαίουν για χρόνια ολόκληρα. Όπως προκύπτει την τελευταία 15ετία παρουσιάζουν συνολικές ζημιές 218 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό το οποίο θα ήταν κατά πολύ αυξημένο εάν:
• Ο όμιλος των Κ.Α. δεν είχε έσοδα από τη διαχείριση των κερδοφόρων καταστημάτων αφορολογήτων τα οποία μονοπωλιακά διαχειρίζονταν μέχρι την ανάληψη των αεροδρομίων από ιδιώτες το 2006. Την περίοδο από το 1996 έως το 2003 η εταιρεία είχε κέρδη από τα αφορολόγητα ύψους 18 εκατ. ευρώ. Οι πωλήσεις των αφορολογήτων ανέρχονταν στα 10 εκατ. ευρώ ετησίως.
• Δεν υπήρχε το 2000 η έκτακτη επιδότηση λόγω των ζημιών που είχε δέκα χρόνια νωρίτερα από τον πόλεμο του Κόλπου ύψους 4,2 εκατ. ευρώ.
• Δεν αγόραζε το κράτος τη Eurocypria το 2006 έναντι 22,8 εκατ. ευρώ.
• Δεν παραχωρείτο επιδότηση ύψους 20 εκατ. ευρώ το 2011 για τις συσσωρευμένες ζημιές της περιόδου 2004-2010 λόγω της απώλειας εσόδων από την παράκαμψη του τουρκικού εναερίου χώρου. Ποσό ύψους 5 εκατ. ευρώ δόθηκε για το 2011 για τον ίδιο σκοπό.
• Το 2012 ελήφθη η απόφαση για ενίσχυση του κεφαλαίου της εταιρείας κατά 31,1 εκατ. ευρώ από τον κύριο μέτοχό του που είναι το κράτος (με ένα ποσοστό της τάξης του 69%).
Η εμπειρία από το λουκέτο της Eurocypria επί Χαρίλαου Σταυράκη το φθινόπωρο του 2010, αφότου ενισχύθηκε η εταιρεία με 35 εκατ. ευρώ ύστερα από μία παρόμοια με αυτήν που διαδραματίζεται τώρα για τις Κ.Α. διαβούλευση μεταξύ κυβέρνησης και Βουλής, είναι βασικός παράγοντας που ενισχύει τον φόβο όσων αμφισβητούν τις προσπάθειες για ανάκαμψη. Όπως υποστηρίζουν είναι ορατός ο κίνδυνος οι Κυπριακές να έχουν την ίδια κατάληξη με τη Eurocypria και τα εκατομμύρια που και τώρα θα δοθούν να τα καταπιεί η μαύρη τρύπα. Παράλληλα, κανείς δεν μπορεί να τους εγγυηθεί ότι ο φαύλος κύκλος της «σωτηρίας» δεν θα συνεχιστεί. Ότι δηλαδή μετά από μια νέα αποτυχία του σχεδίου αναδιάρθρωσης για να μπει η εταιρεία σε μια τροχιά ανάκαμψης ή μετά από μία νέα αποτυχία εξεύρεσης στρατηγικού συμβούλου, η κυβέρνηση και η Βουλή δεν θα συναινέσουν ξανά στην οικονομική ενίσχυσή της. Το παράδειγμα του Μαρτίου του 2011 είναι εκεί, εάν ανατρέξει κανείς στις δηλώσεις. Βουλευτές της αντιπολίτευσης που ψήφισαν υπέρ της επιδότησης των 20 εκατ. ευρώ είχαν πει πως το έκαναν δείχνοντας σεβασμό στις οικογένειες των εργαζομένων. Δεν μίλησαν με οικονομικούς όρους πέραν του αιτήματος για εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή και πλήρους αποκρατικοποίησης της εταιρείας. Από την άλλη οι κυβερνώντες συνάδελφοί τους με γενικολογίες έκαναν λόγο για την αναδιάρθρωση της εταιρείας. Το σημερινό αποτέλεσμα καταδεικνύει βεβαίως πως οι χειρισμοί που έγιναν οδήγησαν ξανά τις Κ.Α. στην πορεία της προσγείωσης. Με τις ζημιές το πρώτο εξάμηνο να ξεπερνούν τα 2,5 εκατ. μηνιαίως παρά το γεγονός ότι τα αεροσκάφη Airbus 330 που προκαλούσαν ζημιές εκατομμυρίων, είτε πετούσαν είτε όχι, έγινε εφικτό να επιστραφούν νωρίτερα στους ιδιοκτήτες τους.
Πολιτικές παρεμβάσεις
Πληροφορίες μας αναφέρουν ότι το τελευταίο σχέδιο αναδιάρθρωσης, αυτό του 2011 που εκπονήθηκε από τη Lufthansa, ακόμα και στην περίπτωση που εφαρμοζόταν χωρίς τις περαιτέρω αξιώσεις της Βουλής που οδηγούν σήμερα στην εκπόνηση ενός νέου σχεδίου, όπως έτυχε διαπραγμάτευσης δεν θα μπορούσε να οδηγήσει την εταιρεία στην επιβίωση. Κατά τη διαμεσολάβηση του Υπουργείου Εργασίας έγιναν τέτοιες παραχωρήσεις στους εργαζομένους (ανέκαθεν είχαν ισχυρή θέση οι συντεχνίες των Κ.Α.) ώστε το σχέδιο αναδιάρθρωσης το οποίο προνοούσε για τον πλεονασμό 250 εργαζομένων και τη σημαντική μείωση των μισθών και επιδομάτων, δεν ήταν δυνατόν να οδηγήσει την εταιρεία στην κάθαρση.
Ένα από τα ερωτήματα τα οποία συχνά προβάλλονται, αυτό της πτώχευσης των Κ.Α. και της ίδρυσης μιας νέας υγιούς εταιρείας στην οποία θα μεταφερθούν τα περιουσιακά στοιχεία της υφιστάμενης, συμπεριλαμβανομένων των συμφωνιών για τις ενοικιάσεις αεροσκαφών και οι χρονοθυρίδες στα αεροδρόμια, καταρρίπτεται ακόμα και από τους ιδιώτες μετόχους. Σίγουρα κάτι τέτοιο θα ήταν καθαρτήριο για τις Κ.Α. αλλά πιστεύουν πως προϋποθέτει πλήρη εχεμύθεια μέχρι την ολοκλήρωση της πράξης, που δεν είναι χαρακτηριστικό της Κυπριακής πραγματικότητας. Συνεπώς, ένα τέτοιο σχέδιο, το οποίο μάθαμε συζητήθηκε στο Δ.Σ. της εταιρείας, είναι καταδικασμένο να αποτύχει.
Με τον νέο νόμο που ψήφισε η Βουλή το καλοκαίρι, θέτοντας το πιεστικό δίλημμα στην κυβέρνηση «take it or leave it», αποφάσισε:
Πρώτο, πως παρά τους όποιους ενδοιασμούς και τα επιχειρήματα για κλείσιμο, θα δώσει στις Κ.Α. άλλη μια ευκαιρία να επιβιώσουν. Με αυτόν τον τρόπο φάνηκε να δίνεται η απάντηση στο ερώτημα εάν η Κύπρος θέλει κυπριακό αερομεταφορέα, ο οποίος να εξυπηρετεί τη βιομηχανία του τουρισμού και να μην εξαρτάται από άλλες εταιρείες. Οι υποστηριχτές της ύπαρξης κυπριακού αερομεταφορέα φαίνεται να έπεισαν πως εάν φύγει από τη μέση η εταιρεία δεν θα υπάρχει ανταγωνισμός και συνεπώς ο ναύλος των αεροπορικών εισιτηρίων θα πάρει την ανιούσα. Οι Κ.Α. αερογραμμές αναφέρονται συχνά στο παράδειγμα των πτήσεων στο Μπέρμιγχαμ και στο Μάντσεστερ όπου, όταν σταμάτησε τα δρομολόγια, επειδή ήταν ασύμφορο, καθώς οι επιβάτες χρησιμοποιούσαν μόνο τον ανταγωνιστή που διατηρούσε χαμηλότερες τιμές, ο ναύλος αυξήθηκε δραματικά. Κάτω από αυτή τη λογική αναφέρονται και σε άλλο κοινοτικό αερομεταφορέα, ο οποίος καραδοκεί να κλείσουν οι Κ.Α. για να μεταφέρει στην Κύπρο μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του. Αυτό υποστηρίζουν στις Κ.Α. –και ιδιώτες μέτοχοι– πως θα αποβεί σε βάρος του ανταγωνισμού, του πολίτη και του τουρισμού λόγω του μονοπωλίου και συνεπώς της ανόδου του ναύλου.
Δεύτερο, η Βουλή καθόρισε τα επόμενα βήματα. Προϋπόθεση για την αποδέσμευση των 31,1 εκατ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση, ποσό που θα δοθεί σε δόσεις, η αλλαγή του Δ.Σ., η επιλογή νέου συμβουλευτικού Οίκου για εκπόνηση νέου σχεδίου αναδιάρθρωσης (επελέγη πριν από μερικές ημέρες ο Οίκος Air France-ΚLM) και η έγκριση του σχεδίου από τη Βουλή. Σε δύο περίπου μήνες το νέο σχέδιο αναδιάρθρωσης θα είναι έτοιμο για να εφαρμοστεί.
Οι αποζημιώσεις
Αυτό που δεν έχει ξεκαθαρίσει μέσα από τον νόμο που ψηφίστηκε είναι ποιος θα πληρώσει τις αποζημιώσεις προς τους 250 εργαζομένους, οι οποίοι θα βγουν ως πλεονάζον προσωπικό (πέραν του Ταμείου Προνοίας και του πλεονασμού θα πάρουν και επιπλέον αποζημιώσεις). Πληροφορίες αναφέρουν πως το ποσό αυτό κυμαίνεται μεταξύ 12-17 εκατ. ευρώ (κατ’ ελάχιστον 48 χιλιάδες ευρώ ανά υπάλληλο). Με βάση προηγούμενα παρόμοια σχέδια το ποσό αυτό το πλήρωναν οι Κ.Α. αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες φαίνεται πως θα βγει από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την επιδότηση της εταιρείας.
Στρατηγικός επενδυτής
Ο νόμος που ψήφισε η Βουλή είναι σαφής πως στόχος της αύξησης του κεφαλαίου και της αναδιάρθρωσης δεν είναι άλλος από την προσέλκυση στρατηγικού επενδυτή, ο οποίος θα συμμετάσχει στην εταιρεία με πλειοψηφικό πακέτο. Ουσιαστικά αυτό που προκρίνεται είναι πως το κράτος θα βάλει στην εταιρεία 31,1 εκατ. ευρώ, συν 12 εκατ. ευρώ για αποζημιώσεις, συν μερικές χιλιάδες ευρώ για μια νέα εκπόνηση σχεδίου αναδιάρθρωσης, συν τις ζημιές που συνεχίζει να υφίσταται, για να έρθει ένας στρατηγικός επενδυτής, να την αγοράσει στην τιμή του 1 σεντ ανά μετοχή. Το κράτος υπολογίζεται πως από αυτή την πράξη θα πάρει μόνο τα 31 εκατ. ευρώ που πλήρωσε τώρα για την αύξηση του κεφαλαίου. Μια τιμή εξευτελιστική η οποία αντικατοπτρίζει τη δεινή κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί η εταιρεία. Σύμβουλοι φαίνεται πως είναι της άποψης πως θα ήταν λάθος η Κυπριακή Δημοκρατία να οδηγήσει τις Κ.Α. στην εξυγίανση και την ώρα που θα είναι έτοιμη να ανακάμψει να την πουλήσει χωρίς στην ουσία να πάρει ένα σεντ.
Πάντως, εδώ και αρκετούς μήνες παίζει το σενάριο της Triple Five, η οποία ουδέποτε έως τώρα έκανε επίσημη πρόταση για εξαγορά.
Triple Five, Κ.Α. και Ολυμπιακή
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν πως η Triple Five, η οποία προέβη και σε έλεγχο των οικονομικών στοιχείων των Κ.Α. επιστρατεύοντας δύο Οίκους, εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για την αγορά του 90% της εταιρείας. Ταυτόχρονα, διαρρέεται πως γίνονται διαπραγματεύσεις και με την Olympic Air για εξαγορά του 100% οι οποίες μάλιστα είναι σε προχωρημένο στάδιο. Για την εξαγορά της Olympic φαίνεται να υπάρχουν και άλλοι ενδιαφερόμενοι, οι οποίοι, μάλιστα, σχετίζονται και με άλλο κοινοτικό αερομεταφορέα, τον ίδιο που θέλει να επεκταθεί στην Κύπρο. Η Triple Five, εάν όντως επιδείξει επίσημο ενδιαφέρον, φαίνεται πως θέλει να εξελιχθεί στον κυρίαρχο παίχτη σε Ελλάδα και Κύπρο στον τομέα των αερομεταφορών, ενώ πιστεύει πως με την εξαγορά της Olympic θα μπορεί να κάνει δρομολόγια από την Κύπρο και μέσω του τουρκικού εναερίου χώρου. Για τις Κ.Α. διαθέτει κεφάλαια ύψους 75 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 40-45 θα τα αξιοποιήσει για την εξαγορά και τα υπόλοιπα θα τα διαθέσει ως κεφάλαιο κίνησης. Δείχνει μάλιστα έτοιμη να ανταποκριθεί σε όλες τις απαιτήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας αναφορικά με τους όρους που θα της επιβληθούν σε ό,τι αφορά στα δρομολόγια, ενώ υπολογίζει πως θα διαθέτει σε πρώτο στάδιο 21 αεροσκάφη.
