Η δεύτερη θητεία της Επιτροπής Μπαρόσο η οποία ολοκληρώνεται, δεν μπορεί να κριθεί αποσπασματικά αλλά σε ενότητα με την προηγούμενη θητεία της, καθώς και με το σύνολο του χαρακτήρα και των πολιτικών της Ένωσης. Δεν είναι αυτόφωτος ο πρόεδρος της Κομισιόν, αλλά μέρος του πλέγματος που καθιστά την ΕΕ προωθημένη μορφή καπιταλιστικής ολοκλήρωσης στο μέσω μάλιστα μιας μεγάλης κρίσης του συστήματος στην οποία η ίδια πρωταγωνιστεί.
Στην πρώτη θητεία Μπαρόσο η υπόσχεση που δόθηκε ήταν ότι μέχρι το 2010 η ΕΕ θα καθίσταντο η πλέον ανταγωνιστική οικονομία στον κόσμο. Η πραγματικότητα είναι ενώπιον μας. Μέχρι την ανάληψη της δεύτερης θητείας το 2009, η ΕΕ βρισκόταν σε μια βαθειά κρίση την οποία όξυναν οι πολιτικές της Στρατηγικής της Λισσαβόνας που πιστά υπηρετούσε η Κομισιόν: απελευθερώσεις των αγορών εργασίας, τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρισμού, χρηματοπιστωτική απελευθέρωση, μονομερής κίνητρα στον μεγάλο κεφάλαιο, περιορισμός του κοινωνικού ρόλου του κράτους, σκλήρυνση του Συμφώνου Σταθερότητας.
Κατά τη δεύτερη θητεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μπαρόσο, το δόγμα της απελευθέρωσης των αγορών που οδήγησε μέσω των τραπεζών και του χρηματοπιστωτικού τομέα στην κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, στην ανεργία, στην αύξηση της φτώχειας και στο κλείσιμο μικρομεσαίων επιχειρήσεων, δεν άλλαξε, αλλά επικαιροποιήθηκε.
Διαψεύστηκαν οι προσδοκίες όσων ανάμεναν την εξάλειψη ή έστω τον περιορισμό της επέλασης του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Οι εύηχες διακηρύξεις για καταπολέμηση της φτώχειας που περιλαμβάνονται στην Στρατηγική ΕΕ-2020 (διαδέχτηκε τη Στρατηγική της Λισσαβόνας), ανατρέπονται από τα ίδια τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην οικονομική πολιτική της ΕΕ. Η έμφαση παραμένει στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων που περιορίζει τα εργατικά δικαιώματα προς όφελος των πολυεθνικών μονοπωλίων και του μεγάλου κεφαλαίου. Η συνέχιση της υποχώρησης των δικαιωμάτων και προτύπων στην εργασία, η ανεργία και οι αβέβαιες μορφές απασχόλησης, θεμέλια της νέας Στρατηγικής ΕΕ-2020, καθιστούν τις κοινωνικές ανισότητες κυρίαρχο χαρακτηριστικό των Ευρωπαϊκών κοινωνιών. Ενώ από τη μια διοχετεύτηκαν περίπου τέσσερα τρισεκατομμύρια Ευρώ στις Τράπεζες για τη διάσωση τους, από την άλλη οι αναπτυξιακοί προϋπολογισμοί των κρατών περιορίζονται δραματικά, τα επιδόματα στους άνεργους αντιμετωπίζουν πιέσεις λόγω της μείωσης των κοινωνικών ασφαλίσεων. Τα ψίχουλα τελειώνουν.
Κατά τη δεύτερη Επιτροπή Μπαρόσο, η ΕΕ ανήγαγε σε λύση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, την εργοδότηση νέων με προσωρινά συμβόλαια ή ως ασκούμενους γεγονός που επιτρέπει από τη μια στα μονοπώλια να κερδίζουν περισσότερα από τη μείωση του εργατικού κόστους και από την άλλη ωθεί τους εργαζόμενους να επιπλέουν στη φτώχεια. Στο στόχαστρο της ΕΕ ήταν και είναι οι κρατικές δαπάνες και το πρώτο θύμα οι λαοί της Ευρώπης.
Το 2004 όταν αναλάμβανε ο κ. Μπαρόσο η ανεργία βρισκόταν στο 9% (υπήρχε ανεργία και πριν την κρίση για όσους το ξεχνούν!) και 10 χρόνια αργότερα παρά τις τόσες ευφάνταστες εξαγγελίες, η ανεργία έφτασε στο 11,5% και στους 24,642 εκ άνεργους. Σήμερα, 122 εκατομμύρια συνανθρώπων μας είναι στη φτώχεια ποσοστό 24,5% ενώ το 2004 το ποσοστό έφτανε στο 16%. Στην αντίπερα όχθη, τα ποσοστά κέρδους των μη χρηματοικονομικών επιχειρήσεων διατηρούνται στο 38%, σχεδόν όσο ήταν πριν από την κρίση. Κι’ όμως οι μικρές επιχειρήσεις κλείνουν. Πρόκειται για στοιχεία όχι δικά μας αλλά της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας.
Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής η ΕΕ διαδραμάτισε αρνητικό ρόλο και ποσώς καθιερώθηκε ως δύναμη ειρήνης. Έλαβε αντιφατικές αποφάσεις, επιτρέποντας για χάρη της ανατροπής του καθεστώτος Άσσαντ, την ενίσχυση φονταμενταλιστικών ακραίων στοιχείων που συνέδραμαν τότε στις στοχεύσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Η ΕΕ εφάρμοσε πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών στις διεθνείς σχέσεις. Από τη μια καρότο στο μιλιταριστικό κράτος του Ισραήλ και τις φονικές επιθέσεις στην Γάζα και από την άλλη οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ανοχή πραξικοπήματος και απευθείας επεμβάσεις στην Ουκρανία. Η σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ έχει γίνει τόσο εγγύς όσο ποτέ. Η ΕΕ συμμετέχει σε αποστολές εκτός των Ευρωπαϊκών εδαφών σε πλήρη συντονισμό με το ΝΑΤΟ, ξοδεύοντας για τις στρατιωτικές δαπάνες όσα χρειάζονται για να ξεπεραστούν ορισμένες κοινωνικές συνέπειες της κρίσης. Κανένα όραμα της Κομισιόν δεν είχε στο επίκεντρο τους λαούς που υποφέρουν (και δεν θα μπορούσε άλλωστε μέσα σε τέτοιες δομές) ενώ ακόμα και τα διαρθρωτικά ταμεία έχουν μειώσει την συνεισφορά τους στο περιορισμό των ανισορροπιών μεταξύ χωρών και περιφερειών.
Αναντίρρητα, η επιβολή προγραμμάτων τύπου Τρόικα με τη συνέργια του ΔΝΤ και των νεοφιλελεύθερων θεσμών και πολιτικών αποτέλεσε το «κερασάκι στην τούρτα» μιας παρεξηγημένης αλληλεγγύης. Η οποία επιβάλλει όσα δεν είχε πετύχει η άρχουσα τάξη μέχρι τότε: φτώχεια, πιέσεις για ξεπούλημα του δημόσιου τομέα και των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις και τελικά την όξυνση της ανεργίας και της ημιαπασχόλησης. Στο τέλος, η Κύπρος υποφέρει και από αυτό το δημιούργημα της Ένωσης, το οποίο σε συνηγορία με Δεξιές και όχι μόνο κυβερνήσεις υποχρεώνει για χάριν μιας κακώς νοούμενης εξυγίανσης του τραπεζικού τομέα σε εκποιήσεις κατοικιών και στην όξυνση του φαινομένου των αστέγων.
Αν μια δέσμευση της ΕΕ την τελευταία δεκαετία τηρήθηκε, είναι αυτή της ευημερίας. Ευημερίας για τους λίγους και φτώχειας για τους πολλούς.
* Υπεύθυνος Γραφείου Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κ.Ε. ΑΚΕΛ
