Στο τελικό στάδιο προετοιμασίας βρίσκεται εναρμονιστικό νομοσχέδιο που θα διέπει όλα τα ζητήματα γύρω από τη στεγαστική πίστη στην Κύπρο. Το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται από δύο φορείς ταυτόχρονα, την Υπηρεσία Ανταγωνισμού και Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Εμπορίου και την Κεντρική Τράπεζα, στόχο έχει να βάλει σε τάξη όλα τα θέματα που σχετίζονται με δάνεια για στεγαστικούς σκοπούς. Η σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία δίδει ιδιαίτερη έμφαση στα δικαιώματα που έχουν οι καταναλωτές και επιχειρεί να τους προστατεύσει σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.
Από τα προ-συμβατικά τους δικαιώματα μέχρι το δικαίωμα της πρόωρης αποπληρωμής του στεγαστικού τους δανείου. Η εναρμονιστική νομοθεσία που θα έπρεπε να είχε ψηφιστεί από τον περασμένο Μάρτιο, ρυθμίζει μία σειρά θεμάτων που καταπιάνονται με το επιτόκιο και πιο συγκεκριμένα με το ΣΕΠΕ των δανείων, τυχόν δάνεια σε ξένο νόμισμα ακόμα και τον τρόπο διαφήμισης των στεγαστικών προϊόντων που προσφέρει η κάθε τράπεζα, θέλοντας να δημιουργήσουν ένα ομοιόμορφο και ευανάγνωστο πλαίσιο που θα είναι εύκολα αντιληπτό από τον μέσο καταναλωτή.
Μία από τις βασικότερες πτυχές που θα αγγίξει το νομοσχέδιο είναι το δικαίωμα των καταναλωτών να λαμβάνουν εξατομικευμένες πληροφορίες, εγκαίρως πριν από τη σύναψη της σύμβασης πίστωσης, ώστε να είναι σε θέση να συγκρίνουν και να μελετούν τα χαρακτηριστικά των διάφορων πιστωτικών προϊόντων. Παράλληλα, πλέον, η διατύπωση θα είναι περισσότερο κατανοητή, ενώ ορισμένα σημεία, όπως το «ονομαστικό επιτόκιο» και το «συνολικό ετήσιο πραγματικό ποσοστό επιβάρυνσης», θα συγχωνευθούν.
Επιπρόσθετα, ο δανειολήπτης θα γνωρίζει το συνολικό κόστος της πίστωσης που θα περιλαμβάνει το σύνολο των επιβαρύνσεων που πρέπει να πληρώσει ο καταναλωτής για τη σύμβαση πίστωσης και οι οποίες είναι γνωστές στο τραπεζικό ίδρυμα. Τέτοιες επιβαρύνσεις αφορούν στους τόκους, τις προμήθειες, τους φόρους, τα έξοδα αποτίμησης ακίνητης περιουσίας για εγγραφή υποθήκης και οιεσδήποτε άλλες αμοιβές.
Από την άλλη, από το συνολικό κόστος του δανείου για τον καταναλωτή θα πρέπει να εξαιρούνται τα έξοδα που αυτός καταβάλλει σε συνάρτηση με την αγορά των ακινήτων ή της γης, όπως οι συνδεόμενοι φόροι και οι συμβολαιογραφικές δαπάνες ή τα έξοδα καταχώρησης στο κτηματολόγιο.
Εξωδικαστικές διαδικασίες
Οι καταναλωτές, όπως αναφέρεται, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε εξωδικαστικές διαδικασίες καταγγελιών και επίλυσης διαφορών. Παράλληλα, θα πρέπει να εξασφαλίζεται ότι η συμμετοχή σε αυτές τις εναλλακτικές διαδικασίες επίλυσης διαφορών δεν είναι προαιρετική για τις τράπεζες αλλά υποχρεωτική.
Απλά και ξεκάθαρα
Η νέα νομοθεσία προβλέπει την ύπαρξη σαφών και κατανοητών γενικών πληροφοριών σε σχέση με τα στεγαστικά δάνεια, από πλευράς τραπεζών. Πληροφορίες που θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής:
α) την πιθανή διάρκεια των συμβάσεων πίστωσης.
β) τα είδη του διαθέσιμου χρεωστικού επιτοκίου, αναφέροντας αν είναι σταθερό ή κυμαινόμενο ή και τα δύο, με σύντομη περιγραφή των χαρακτηριστικών του σταθερού και του κυμαινόμενου επιτοκίου, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών επιπτώσεων για τον καταναλωτή.
γ) όταν διατίθενται δάνεια σε ξένο νόμισμα, ένδειξη του ξένου νομίσματος ή νομισμάτων, καθώς και επεξήγηση των επιπτώσεων για τον καταναλωτή όταν η πίστωση είναι εκφρασμένη σε ξένο νόμισμα.
δ) αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του συνολικού ποσού της πίστωσης, του συνολικού κόστους της πίστωσης προς τον καταναλωτή, του συνολικού ποσού που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής και του ΣΕΠΕ.
ε) ένδειξη των πιθανών επιπλέον εξόδων, που δεν περιλαμβάνονται στο συνολικό κόστος της πίστωσης προς τον καταναλωτή, τα οποία συνδέονται με τη σύμβαση πίστωσης.
στ) εναλλακτικές λύσεις για την αποπληρωμή του δανείου στον πιστωτικό φορέα, περιλαμβανομένου του αριθμού, της περιοδικότητας και του ποσού των τακτικών δόσεων εξόφλησης.
ζ) συμπληρωματικές υπηρεσίες που οφείλει να αγοράσει ο καταναλωτής προκειμένου να του χορηγηθεί το δάνειο με βάση τους όρους και τις προϋποθέσεις που διαφημίζονται.
Αναλυτικά το ΣΕΠΕ
Ο υπολογισμός του ΣΕΠΕ με βάση τη νέα νομοθεσία, θα γίνεται με τη χρήση συγκεκριμένης φόρμουλας που περιλαμβάνει τα έξοδα για το άνοιγμα και την τήρηση ειδικού λογαριασμού, τα έξοδα για τη χρήση μέσου πληρωμής που επιτρέπει καταβολές στον λογαριασμό και αναλήψεις. Θα λαμβάνονται επίσης υπόψη άλλα έξοδα εφόσον το άνοιγμα ή η τήρηση λογαριασμού είναι υποχρεωτικά προκειμένου να χορηγηθεί η πίστωση ή να χορηγηθεί υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που διαφημίζονται.
Ο υπολογισμός του ΣΕΠΕ θα γίνεται σύμφωνα με την παραδοχή ότι η σύμβαση πίστωσης θα εξακολουθήσει να ισχύει για όλη τη συμφωνηθείσα διάρκειά της και ότι ο πιστωτικός φορέας και ο καταναλωτής θα εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τους όρους και κατά τις ημερομηνίες που έχουν καθορισθεί στη σύμβαση πίστωσης.
Σε περίπτωση δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο του οποίου το ύψος δεν μπορεί να προσδιορισθεί επακριβώς κατά τη στιγμή του υπολογισμού, το ΣΕΠΕ υπολογίζεται με βάση την παραδοχή ότι το χρεωστικό επιτόκιο και οι λοιπές επιβαρύνσεις θα παραμείνουν σταθερά σε σχέση με το επίπεδο που προσδιορίζεται κατά τη σύναψη της σύμβασης.
Σε περίπτωση που η σύμβαση πίστωσης επιτρέπει διακυμάνσεις του χρεωστικού επιτοκίου, διασφαλίζεται ότι ο καταναλωτής ενημερώνεται σχετικά με τις πιθανές συνέπειες των διακυμάνσεων για τα προς πληρωμή ποσά και για το ΣΕΠΕ τουλάχιστον.
Θυμίζει φράγκο
Το νομοσχέδιο θα προβλέπει επίσης για την ύπαρξη κατάλληλου κανονιστικού πλαισίου σε σχέση με συμβάσεις δανείων σε ξένο νόμισμα.
Για παράδειγμα, θα δίδεται το δικαίωμα στον καταναλωτή να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Το εναλλακτικό νόμισμα θα μπορούσε να είναι αυτό στο οποίο ο καταναλωτής λαμβάνει κατά κύριο λόγο το εισόδημά του ή διατηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία από τα οποία πρόκειται να εξοφληθεί η πίστωση. Μία δεύτερη εναλλακτική, η μετατροπή θα μπορούσε να γίνει στο νόμισμα του κράτους μέλους στο οποίο ο καταναλωτής είτε κατοικούσε τη στιγμή της σύναψης της σύμβασης πίστωσης είτε κατοικεί τη στιγμή που θέλει να αλλάξει το νόμισμα του δανείου.
Γενικότερα, θα υπάρξουν ρυθμίσεις που θα περιορίζουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο.
Μία επιπλέον δικλείδα ασφαλείας αφορά στην υποχρέωση της τράπεζας να ειδοποιεί τον καταναλωτή, τουλάχιστον όταν το ύψος του οφειλόμενου συνολικού ποσού ή των δόσεων παρουσιάζει διακύμανση μεγαλύτερη από 20 % σε σχέση με αυτό που θα ήταν εάν ίσχυε η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του νομίσματος της σύμβασης και του νομίσματος του κράτους μέλους που ίσχυε τη στιγμή σύναψης της σύμβασης πίστωσης.
Ειδικές ρυθμίσεις και για τη διαφήμιση στεγαστικών δανείων
Με την έγκριση της νομοθεσίας, θα αλλάξει άρδην και το σκηνικό σε σχέση με τις διαφημιστικές ενέργειες προώθησης στεγαστικών προϊόντων.
Πλέον, κάθε διαφήμιση η οποία αναφέρει επιτόκιο ή τυχόν αριθμητικά στοιχεία που αφορούν στο κόστος του δανεισμού θα πρέπει να περιλαμβάνει τυποποιημένες πληροφορίες.
Οι διαφημίσεις πλέον θα περιλαμβάνουν κάποιες τυποποιημένες πληροφορίες που θα προσδιορίζουν τα εξής στοιχεία:
α) την ταυτότητα του πιστωτικού φορέα.
β) εάν η σύμβαση θα εξασφαλιστεί είτε με υποθήκη ή άλλη παρόμοια εγγύηση.
γ) το χρεωστικό επιτόκιο, επισημαίνοντας αν πρόκειται για σταθερό ή κυμαινόμενο ή συνδυασμό και των δύο, μαζί με πληροφορίες για τυχόν επιβαρύνσεις που περιλαμβάνονται στο συνολικό κόστος της πίστωσης για τον καταναλωτή.
δ) το συνολικό ποσό της πίστωσης.
ε) το ΣΕΠΕ που αναφέρεται στη διαφήμιση με τουλάχιστον τον ίδιο ευδιάκριτο τρόπο όπως και οποιοδήποτε επιτόκιο.
στ) τη διάρκεια της σύμβασης πίστωσης.
ζ) το ποσό των δόσεων.
η) το συνολικό ποσό που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής.
θ) τον αριθμό των δόσεων.
