Προς «εναλλακτικές λύσεις» αντί του μηχανισμού κινείται η κυβέρνηση, σύμφωνα με υψηλόβαθμες κυβερνητικές πηγές. Με δεδομένο πως τα επιτόκια που επικρατούν στις αγορές, είναι απαγορευτικά και κλείνουν ουσιαστικά την πόρτα δανεισμού από το εξωτερικό, γίνεται κατανοητό στην κυβέρνηση πως θα πρέπει να αναζητηθούν πηγές δανείων «κάπου αλλού», κατά την έκφραση του υπουργού Οικονομικών, Κίκη Καζαμία.
Την ίδια στιγμή, έχει καταστεί ξεκάθαρο πως η εγχώρια αγορά δεν είναι σε θέση να συνεχίσει την αγορά ομολόγων ή άλλου χρέους από την κυβέρνηση για δύο λόγους: Πρώτο, τα όρια ρευστότητας στο παζάρι έχουν ήδη στενέψει, με αποτέλεσμα να ασκούνται πιέσεις στο τραπεζικό σύστημα και δη στην πιστωτική επέκταση. Η διακύμανση των επιτοκίων έχει ήδη καταγράψει πως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αναζητούν τρόπους να αντλήσουν καταθέσεις, ενώ και η αύξηση των επιτοκίων του κράτους πιέζει τα δανειστικά επιτόκια στην αγορά. Δεύτερο, οι υποβαθμίσεις των κυπριακών ομολόγων δημιουργούν εποπτικά προβλήματα στις τράπεζες, οι οποίες είναι ήδη υπό πίεση λόγω της έκθεσής τους στην Ελλάδα. Άλλες πηγές εγχώριου δανεισμού, όπως τα «μιλημένα» ταμεία συντάξεως ημικρατικών οργανισμών άρχισαν ήδη να στερεύουν.
Πηγές κοντά στο Προεδρικό, σημειώνουν πως με τις διεθνείς αγορές να έχουν κλείσει την πόρτα, και την εγχώρια αγορά να αδυνατεί να δανείσει το κράτος, η κυβέρνηση αναγκάζεται να στραφεί προς κράτη που έχουν «φιλική διάθεση» έναντι της Κύπρου. Πάντως, σε σχετική συνομιλία που είχε ο Υπουργός Οικονομικών με την «Καθημερινή», ερωτήθηκε τί εννοούσε με τη φράση του «ή και από αλλού». Απάντησε μόνο πως η κυβέρνηση «δεν κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια».
Πάντως, κυβερνητικές πηγές αρνήθηκαν να διαψεύσουν πως η σκέψη αφορά την Κίνα και τη Ρωσία ως δυνητικούς δανειστές μας.
Αυτές οι δύο χώρες, εκτός από την «καλή διάθεση» και στενές σχέσεις με την Κύπρο, διαθέτουν επίσης και το αναγκαίο ρευστό για να προχωρήσουν σε δανεισμό της Κύπρου που να κυμαίνεται σε επίπεδα «αρκετά» πάνω από 1 δισ. ευρώ.
«Κανονική έκδοση»
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές η Κύπρος δεν πρόκειται να λάβει άμεσο δάνειο από άλλο κράτος. Η επιλογή που εξετάζεται από κυβερνητικά στελέχη, είναι να προχωρήσει το κράτος σε έκδοση ομολόγων στην οποία θα υποβάλουν ανταγωνιστικές προσφορές δημόσιοι οργανισμοί των εν λόγω χωρών ή οργανισμοί που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ελέγχονται από το κράτος ή τους κυβερνώντες.
Με αυτό τον τρόπο, στα χαρτιά θα πρόκειται για μια «κανονική» έκδοση, στην οποία θα υποβληθούν εξαιρετικά ανταγωνιστικές προσφορές. Επομένως, θα αποφευχθεί η εντύπωση πως η Κύπρος κατέφυγε σε «διμερή» δανεισμό. Με παρόμοιο τρόπο λειτούργησαν πρόσφατα και εκδόσεις χρέους στην εγχώρια αγορά: «Μιλημένοι» οργανισμοί «αποφάσισαν» να υποβάλουν προσφορά.
Αστειευόμενη, κυβερνητική πηγή σχολίασε πως «θα μας κάνουν μια προσφορά που δεν μπορούμε να αρνηθούμε», παραπέμποντας στην γνωστή ατάκα του κινηματογράφου.
Αυτό το σενάριο αποτελεί τον κυριότερο προσανατολισμό της κυβέρνησης, αλλά και την πιο προφανή της επιλογή, αφού άμεση διακρατική βοήθεια θα μεταφραζόταν σε διάσωση, και εμμέσως, σε χρεοκοπία.
Προβλήματα ρευστότητας
Σημαντικό στοιχείο, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, είναι πως η κυβέρνηση έχει λάβει σοβαρά τις σκέψεις οικονομικών συμβούλων της, αλλά και τη θέση που εξέφραζε εδώ και καιρό το Γραφείο Διαχείρισης του Δημόσιου Χρέους πως ο συνεχής βραχυπρόθεσμος δανεισμός δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα της Δημοκρατίας. Επιπλέον, τα βραχύβια ομόλογα και χρεόγραφα, αν και φαινομενικά φθηνότερα από τα μακροπρόθεσμα, δημιουργούν σοβαρά προβλήματα διαχείρισης, αφού η κυβέρνηση χρειάζεται να καταφεύγει διαρκώς σε πολυάριθμες μικρές εκδόσεις χρέους.
Αυτό το σημείο είναι επίσης σημαντικό, διότι μέχρι σήμερα ήταν αδύνατο να ακολουθήσει η Δημοκρατία ένα συγκροτημένο πρόγραμμα εκδόσεων, με αποτέλεσμα να δυσκολεύει τον προγραμματισμό των μεγάλων θεσμικών επενδυτών και να δίνει την εντύπωση πως δεν έχει πλήρως τον έλεγχο της κατάστασης όσον αφορά στο χρέος.
Σημειώνεται πως οι συνεχείς εκδόσεις μικρών παρτίδων βραχυπρόθεσμου χρέους από την κυβέρνηση δεν ήταν μέχρι σήμερα καθόλου άσχετες και με τη διαχείρισή της ρευστότητας του κράτους. Πρόκειται για ένα σημείο που παρατηρεί –εμμέσως αλλά σαφώς– και ο οίκος Fitch στο δικαιολογητικό της τελευταίας του υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου.
Μεγάλος αριθμός εταιρειών έχει επίσης παραπονεθεί για την εξαιρετικά μεγάλη καθυστέρηση στην επιστροφή ΦΠΑ από το κράτος, το οποίο κατακρατεί επιστροφές που ανέρχονται σε μερικά εκατομμύρια. Αυτή η κατακράτηση ρευστού από την κυβέρνηση ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες της «Καθημερινής», αποτέλεσμα οδηγίας που δόθηκε στα αρμόδια τμήματα του κράτους, από τους πολιτικούς τους προϊστάμενους με στόχο τη διαχείριση των προβλημάτων ρευστότητας.
Τα προβλήματα ρευστότητας της Δημοκρατίας ουσιαστικά επιβεβαιώθηκαν πριν από 15 ημέρες σε σχετική απάντηση που έδωσε στην «Καθημερινή» το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο δήλωσε πως το κράτος μπορεί να στηριχθεί στη ρευστότητά του για να διαχειριστεί τα προβλήματα χρέους μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, όταν θα αρχίσουν να γίνονται οι μεγαλύτερες πληρωμές του κράτους προς δικαιούχους, υπαλλήλους, συνταξιούχους, εργολάβους κοκ.
Αυτά τα προβλήματα που καλείται να διαχειριστεί σήμερα η κυβέρνηση, δεν είναι άσχετα και με την αναζήτηση δανεισμού από «κάπου αλλού». Κι αυτό διότι, σε αντίθεση με την ανοικτή αγορά όπου οι επενδυτές δεν δείχνουν διατεθειμένοι να ποντάρουν στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της Δημοκρατίας, ένας «μιλημένος» φίλια προσκείμενος επενδυτής, μπορεί να παραχωρήσει μακροπρόθεσμο δανεισμό που θα δώσει βαθιές ανάσες στα κρατικά ταμεία.
Έτσι, οι πιέσεις στη ρευστότητα ενισχύουν τις σκέψεις για έμμεσο δανεισμό από φίλιες χώρες.
Οι «πληρωμές»
Από μια τέτοια κίνηση, ωστόσο, εγείρονται σημαντικά ερωτήματα όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο θα αποζημιωθούν τέτοιοι επενδυτές.
Η Κύπρος θα καταβάλει το απαιτούμενο επιτόκιο σε κάθε περίπτωση, είτε αυτό καταβληθεί ως χρηματική πληρωμή επιτοκίου είτε καταβληθεί «σε είδος». Εάν, επομένως, η Κύπρος αποφύγει την καταβολή των επιτοκίων που σήμερα απαιτεί η αγορά, αυτό μπορεί να γίνει μόνο με δύο τρόπους: Πρώτο, μέσα από την εξυγίανση, η οποία θα πείσει τους επενδυτές να κοστολογήσουν πιο χαμηλά το ρίσκο που συνεπάγεται η παραχώρηση «δανείου» στην Κύπρο, και δεύτερο, μέσα από άλλα ανταλλάγματα και οφέλη.
Ήδη, παράγοντες της αγοράς εικάζουν πως η κυβέρνηση έχει την πρόθεση να κλείσει συμφωνία με την οποία οι λεγόμενες «φίλιες» χώρες να φροντίζουν για να εξασφαλιστεί δανεισμός, «έναντι» δικαιωμάτων που να σχετίζονται με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ και εκτός του οικοπέδου 12, το οποίο έχει ήδη δεσμευτεί για τη Noble Energy. Αυτές οι εικασίες, αν και ευρέως διαδεδομένες, πλέον, ανάμεσα σε μεγάλους επιχειρηματίες της οικονομίας, δεν επιβεβαιώνονται από κυβερνητικές πηγές.
Παρομοίως, όμως, υπάρχουν πολλά άλλα πολιτικά ανταλλάγματα που ενδεχομένως να επιθυμεί (ή να αναγκαστεί) η κυβέρνηση να παραχωρήσει στις «φιλικά προς εμάς προσκείμενες χώρες», σε αντάλλαγμα για να μας «βοηθήσουν» να εξεύρουμε δανεισμό. Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτηματικά είναι σοβαρότατα και δημιουργούν ανησυχίες για τη δημιουργία εξαρτήσεων ή υπόγειων δεσμεύσεων της Κύπρου με άλλες χώρες, οι οποίες μάλιστα δεν είναι μέλη της Ε.Ε. Επιπλέον, η αντίδραση (επίσημη ή όχι) της Ε.Ε. ή μελών της δεν μπορεί να θεωρηθεί ως δεδομένη.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος που εμπλέκεται άμεσα στην ανάπτυξη αυτών των σχεδίων δράσης και απολαμβάνει θέση ισχύος στην κυβέρνηση, υπογράμμισε στην «Καθημερινή» πως δεν θα δεχτεί την προώθηση τέτοιων σεναρίων.
«Προτιμότερο είναι να πληρωθούν πλήρως για την αγορά ομολόγων και προσωπικά θα επιμείνω πως η αποζημίωσή τους πρέπει να είναι χρηματική», τόνισε η ίδια πηγή. Παρόμοια είναι και τα μηνύματα από άλλα άτομα που εμπλέκονται στην ανάπτυξη των συγκεκριμένων σεναρίων.
Μέρος του «ωφελήματος», αν τελικά ολοκληρωθεί μια τέτοια κίνηση, θα είναι πάντως και τα εθνικά συμφέροντα των κρατών που θα βοηθήσουν την Κύπρο να βρει δανειστές. «Σε καμία περίπτωση δεν συμφέρει αυτές τις χώρες να είναι παροπλισμένη πολιτικά η Κύπρος», σχολίασε κυβερνητικό στέλεχος στην «Καθημερινή», «αφού είμαστε η πύλη τους προς την Ε.Ε. και τα δικά μας καλώς νοούμενα συμφέροντα συμπίπτουν και με τα δικά τους».
www.kathimerini.com.cy
