Του Βασίλη Νέδου
Τα τελευταία βήματα στην προσπάθεια ενίσχυσης των υφιστάμενων διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στην Αθήνα και στην Αγκυρα είναι μεν θετικά, απέχουν όμως πολύ από το να θεωρηθούν ικανά ώστε να εγκαινιάσουν έναν ειλικρινή ελληνοτουρκικό διάλογο. Η αιτία αυτής της άβολης νέας ισορροπίας δεν είναι, προφανώς, μόνο οι υφιστάμενες, παραδοσιακές δυσκολίες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και ένας συνδυασμός παραγόντων οι οποίοι δεν επηρεάζονται άμεσα από την Αθήνα.
Οι κλυδωνισμοί των σχέσεων Αγκυρας - Ουάσιγκτον, η ακόμα δύσκολη εξεύρεση μιας διαδικασίας επαναπροσδιορισμού του modus vivendi της Ε.Ε. με την Τουρκία, αλλά και οι ενεργειακοί σχεδιασμοί στην Ανατολική Μεσόγειο, επηρεάζουν την ισορροπία ανάμεσα στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, με αφορμή τα εγκαίνια του γενικού προξενείου στη Σμύρνη, ήταν ένα θετικό γεγονός, ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι πρακτικά αποτελεί χειρονομία ανταπόδοσης από την πλευρά της Αθήνας έναντι της Αγκυρας, μετά την ξαφνική απόφαση (παραμονές Δεκαπενταύγουστου) για απελευθέρωση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών.
Ενδειξη της τουρκικής αμφιθυμίας ήταν οι δοκιμαστικές πτήσεις του σμήνους SoloTurk, μαχητικών F-16 της τουρκικής αεροπορίας, κατά το δεκάλεπτο πραγματοποίησης των δηλώσεων των Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Νίκου Κοτζιά. Ενώ ήταν γνωστό ότι εκείνη τη στιγμή ήταν προγραμματισμένη η συνάντηση των δύο υπουργών, οι δοκιμαστικές πτήσεις (πριν από τους προγραμματισμένους εορτασμούς για την τουρκική εθνική εορτή) δεν αναβλήθηκαν. Οι Τούρκοι απέδωσαν το γεγονός σε κακό προγραμματισμό. Ωστόσο, όπως αναφέρουν έμπειροι παρατηρητές, ήταν και μια έμμεση δήλωση περί αυτονομίας στρατιωτικών πτήσεων πάνω από το έδαφος της χώρας τους.
Αυτή η έλλειψη διπλωματικού τακτ δεν προκαταβάλλει θετικά τα επόμενα ορόσημα των ελληνοτουρκικών επαφών, αν και η ουσία είναι πάντα σημαντικότερη από τις κινήσεις εντυπωσιασμού. Κατ’ αρχάς οι συζητήσεις Κοτζιά - Τσαβούσογλου είχαν στην κορυφή της ατζέντας το Κυπριακό. Σε δύο εβδομάδες οι δύο πλευρές θα βρεθούν στη Γενική Συνέλευση της Νέας Υόρκης. Εκεί, βεβαίως, εκτός από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα βρίσκεται και ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, καθώς επίσης και ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων. Αν και δεν υπάρχει ακόμα κάποιο σήμα από την ελληνική κυβέρνηση για τις επαφές που θα πραγματοποιηθούν στη Νέα Υόρκη, δεν θα πρέπει να αποκλείεται διμερής συνάντηση των κ. Τσίπρα και Ερντογάν. Μια πενταμερή ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη θα προσπαθήσει, κατά πάσα πιθανότητα, να οργανώσει ο ΟΗΕ. Περισσότερες πληροφορίες για τις προθέσεις του ΟΗΕ θα έχει η ελληνική πλευρά μεθαύριο, καθώς η Τζέιν Χολ Λουτ, η νέα ειδική σύμβουλος του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό, θα συναντηθεί με τον κ. Κοτζιά στην Αθήνα. Αν και οι διεθνείς πιέσεις είναι δεδομένο ότι θα ενταθούν, ιδιαίτερα ενόψει της έναρξης των γεωτρήσεων στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) τον ερχόμενο μήνα, μάλλον η κυβέρνηση Τσίπρα δύσκολα μπορεί να ανοίξει μια νέα διαπραγμάτευση, μόλις ένα χρόνο μετά το ναυάγιο του Κραν-Μοντανά και ενώ ήδη έχει ανά χείρας ένα δύσκολο εξάμηνο για ένα άλλο «καυτό» εθνικό θέμα, την ονοματολογική διαφορά με την ΠΓΔΜ.
Η επανέναρξη των γεωτρήσεων αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, την απόφαση των Δυτικών να προχωρήσουν ταχέως στον ενεργειακό σχεδιασμό που μετατρέπει την Ανατολική Μεσόγειο σε σημαντικό κόμβο εξαγωγής φυσικού αερίου. Ο συγκεκριμένος σχεδιασμός έχει τη στήριξη των ΗΠΑ (αμερικανικές εταιρείες ήδη έχουν αναλάβει συμβόλαια στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και στα δυτικά της Κρήτης) όπως και της Γαλλίας.
Ο ρόλος της Γαλλίας
Η επιστροφή της Γαλλίας στην περιοχή, ως χώρας της Ε.Ε. η οποία μπορεί να προβάλει ισχύ στη λεκάνη της Ανατ. Μεσογείου, έγινε ευκρινέστατη κατά την πρόσφατη διπλή επίσκεψη του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών σε Αθήνα και Λευκωσία. Δεν είναι καθόλου τυχαία η αναφορά για ανάγκη σύσφιγξης της αμυντικής συνεργασίας ανάμεσα στη Γαλλία, την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, με κύρια στόχευση στο ναυτικό επίπεδο. Παράλληλα, λόγω των εξελίξεων που αναμένονται στην περιοχή, η Ελλάδα εντείνει τη ναυτική παρουσία της, πρακτικά συμμετέχοντας σε όλες τις μεγάλες συμμαχικές ασκήσεις, τόσο σε πολυμερές όσο και σε διμερές επίπεδο. Η κρισιμότητα της συγκυρίας για την ευρύτερη περιοχή είναι, μεταξύ άλλων, ένας από τους παράγοντες που έκριναν απαραίτητη και την παραμονή του ναυάρχου Ευάγγελου Αποστολάκη στη θέση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ. Σημειώνεται ότι ο κ. Αποστολάκης αποτελεί, επίσης, έναν από τους παράγοντες που έχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας με την άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Έντυπη
