Του Γιώργου Κακούρη
Οι ψηφιακές τεχνολογίες στη διπλωματία μπορεί να μην υποκαθιστούν την προσωπική επαφή, ωστόσο αποτελούν ισχυρό εργαλείο ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας της διπλωματίας μικρών κρατών και πολλαπλασιασμού της διάχυσης των μηνυμάτων τους, συμφώνησαν σε συζήτησή τους στο πλαίσιο του συνεδρίου Digital Agenda Cyprus η τέως Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης και ο τέως ΥΠΕΞ Ιωάννης Κασουλίδης, σε συζήτηση με τον δημοσιογράφο της Καθημερινής Παύλο Ξανθούλη.
Τα νέα εργαλεία δίνουν στους διπλωμάτες τη δυνατότητα να προωθήσουν τα μηνύματά τους σε δισεκατομμύρια αποδέκτες, χωρίς το φίλτρο των ΜΜΕ, ανέφερε μεταξύ άλλων η κ. Μογκερίνι, παραδεχόμενη όμως πως χρειάζεται παγκόσμια διακυβέρνηση στον ψηφιακό τομέα.
Ο κ. Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε στους μελλοντικούς σχεδιασμούς του υπουργείου του στο θέμα αυτό, που περιλαμβάνουν την πλήρη ψηφιοποίηση των προξενικών υπηρεσιών όλων των αποστολών της Κύπρου στο εξωτερικό, ενώ ο κ. Κασουλίδης ανέφερε πως τα εργαλεία αυτά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν και για αποτελεσματικότερη διπλωματία προς την κατεύθυνση του τουρκικού λαού.
Στην παρέμβαση του ο κ. Χριστοδουλίδης, μιλώντας μέσω τηλεδιάσκεψης από την Μόσχα όπου βρίσκεται για επαφές, επεσήμανε πως η διπλωματία είναι μια πρακτική που συνεχώς αλλάζει και προσαρμόζεται στις νέες πραγματικότητες, με το ερώτημα σήμερα να είναι κατά πόσον μπορεί να αλλάξει αρκετά γρήγορα.
«Είμαι πεπεισμένος πως η διπλωματία μπορεί να γίνει πιο άμεση και αποτελεσματική με αυτά τα νέα εργαλεία» σημείωσε, σημειώνοντας πως αν κάποιος του έλεγε πριν 20 χρόνια πως θα μπορούσε να φτάσει με τα μηνύματά του στην άλλη άκρη του κόσμου δεν θα το πίστευε.
Παρά τις περιορισμένες δυνατότητες της Κύπρου, ανέφερε, 35 διπλωματικές αποστολές της χώρας είναι σήμερα ενεργές στο Twitter, με τις αναρτήσεις να φτάνουν δυνητικά σε 3 εκατομμύρια χρήστες, κάποιοι εκ των οποίων πολιτικοί και δημοσιογράφοι που δρουν ως πολλαπλασιαστές.
Αναφερόμενος στις προσπάθειες της κυπριακή διπλωματίας στον ψηφιακό τομέα, σημείωσε πως πλέον το ΥΠΕΞ διαθέτει ιστοσελίδα η οποία ανανεώνεται συνεχώς, ενώ ετοιμάζεται νέα ψηφιακή πλατφόρμα για τις διπλωματικές αποστολές.
Επίσης, όπως είπε, η Διπλωματική Ακαδημία της Κύπρου θα προσφέρει μαθήματα στους νέους διπλωμάτες για τη σωστή χρήση των ψηφιακών εργαλείων.
Ακόμα, ανακοίνωσε πως το Υπουργείο Εξωτερικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Καινοτομίας θα προκηρύξει προσφορά πριν το τέλος του έτους για ψηφιοποίηση όλων των υπηρεσιών που προσφέρονται από τις πρεσβείες και τα προξενεία της χώρας.
Από την πλευρά του ο κ. Κασουλίδης τόνισε πως η πρόοδος στην τεχνολογία εξυπηρετεί κάποιες μορφές διπλωματίας αλλά δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσωπική επαφή σε συναντήσεις και συνόδου, όπου όπως είπε «δημιουργείται εξοικείωση, οικειότητα, φιλία».
Είναι πιο εύκολο, συνέχισε, να μιλήσεις τηλεφωνικά με έναν συνάδελφο που έχεις γνωρίσει προσωπικά στο παρελθόν.
Η κ. Μογκερίνι, μιλώντας μέσω τηλεδιάσκεψης από την Μπρυζ του Βελγίου, όπου είναι σήμερα πρύτανης του Κολεγίου της Ευρώπης, αναφέρθηκε στον πρακτικό τρόπο με τον οποίο αξιοποίησε και αξιοποιεί την τεχνολογία, εξηγώντας πως δεν μοιράζεται τη χρήση των λογαριασμών της με τους συνεργάτες της ώστε να έχει έλεγχο πότε στέλνεται ένα μήνυμα.
Όπως είπε, σε αρκετά Συμβούλια Εξωτερικών Υποθέσεων είχε υπόψη πως έπρεπε να στείλει κάποιες ανακοινώσεις ως Ύπατη Εκπρόσωπος πριν τις μοιραστούν οι υπουργοί μέσω των κοινωνικών τους δικτύων.
Στην ψηφιακή επικοινωνία, συνέχισε, είναι σημαντικός ο τόνος και το περιεχόμενο της επικοινωνίας, αλλά ακόμα πιο σημαντικό είναι το «τάιμινγκ», η χρονική στιγμή διάχυσης της πληροφορίας.
«Πρόκειται για ένα δυνατό εργαλείο γιατί μπορεί κανείς να επικοινωνήσει απευθείας, χωρίς φίλτρο, ακόμα και αυτό των δημοσιογράφων, με δισεκατομμύρια κόσμο» σημείωσε.
Από την άλλη, πρόσθεσε, οι επικοινωνίες αυτές εμπεριέχουν κάποια ρίσκα όπως την έλλειψη ελέγχου και τις παρορμητικές κινήσεις, παραπέμποντας στη «διπλωματία του Twitter» των τελευταίων χρόνων που έχει προκαλέσει αρκετά προβλήματα.
Συμφώνησε πως η διπλωματία δεν θα ήταν η ίδια χωρίς προσωπική επαφή, όπως διαφάνηκε την περίοδο της κορύφωσης της πανδημίας, όπου πολλές συναντήσεις κατέστη δυνατό να γίνουν διαδικτυακά. «Στην διπλωματία δεν μπορείς να αντικαταστήσεις την επαφή με οτιδήποτε ψηφιακό» συνέχισε, αναφερόμενη στο ότι οι διαπραγματεύσεις για τα συμπεράσματα πολλές φορές γίνονται στο περιθώριο των συναντήσεων και στους διαδρόμους.
Το άλλο στοιχείο που δεν αγγίζουν τα ψηφιακά εργαλεία κατά την κ. Μογκερίνι είναι οι συμβολισμοί της τοποθεσίας, και της επίσκεψης ενός διπλωμάτη σε μια άλλη χώρα.
Ο κ. Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε ακόμα στα παραδείγματα επιτυχημένης χρήσης της ψηφιακής διπλωματίας με νέους τρόπους, παραπέμποντας στην ψηφιακή τεχνολογία του Ισραήλ το οποίο με αυτόν τον τρόπο έστειλε μηνύματα στον αραβικό κόσμο, ή στην περίπτωση των ΗΠΑ οι οποίες δημιούργησαν ψηφιακή πρεσβεία στο Ιράν. «Και οι μικρές χώρες πρέπει να αξιοποιούμε όλα τα εργαλεία» πρόσθεσε χαρακτηριστικά.
Σχολιάζοντας την αναφορά Χριστοδουλίδη, ο κ. Κασουλίδης απάντησε πως οι μικρές χώρες πρέπει να αξιοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες, και πρόσθεσε πως στην περίπτωση της Κύπρου, μια ψηφιακή πρεσβεία θα μπορούσε να λειτουργεί στην Άγκυρα ή στην Κωνσταντινούπολη, παρατήρηση στην οποία ο κ. Χριστοδουλίδης έγνεψε καταφατικά.
Ο κ. Κασουλίδης παραδέχθηκε ακόμα πως όντως η διπλωματία πρέπει να αξιοποιεί όλα τα εργαλεία, προσθέτοντας πως αν στην εποχή του Ταϋλεράνδου και του Μέτερνιχ «η διπλωματία ήταν για τους λίγους», σήμερα η επικοινωνία έχει μεγάλη σημασία.
«Σήμερα η διπλωματία είναι επίσης μια συλλογή πληροφοριών» επεσήμανε, προσθέτοντας πως οι πληροφορίες πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες, να υπάρχει «διπλωματική μνήμη» ώστε «ο καθένας να βρίσκει γρήγορα αυτά που χρειάζεται για την καθημερινή δουλειά της διπλωματίας».
Απαντώντας σε σχόλιο του Παύλου Ξανθούλη για τους κίνδυνους ασφαλείας στις σημερινές πρωτοβουλίες, η κ. Μογκερίνι σημείωσε πως η πρόοδος που σημειώνεται εκθέτει σε νέους κινδύνους όλα τα συστήματα ενός κράτους, μέχρι και αυτόν της άμυνας.
«Ο ψηφιακός τομέας δεν έχει διακυβέρνηση», σημείωσε, υπογραμμίζοντας πως αυτό που εξ ορισμού χρειάζεται είναι παγκόσμια διακυβέρνηση σε αυτά τα θέματα.
Εδώ, πρόσθεσε, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το περιθώριο να καθορίσει τους όρους του παιχνιδιού, αναφερόμενη και στις συναντήσεις που έγιναν με μεγάλες εταιρίες για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα.
