Kathimerini.gr
Χουάν γινγκ! Με αυτό το καλωσόρισμα και με εγκάρδια χαμόγελα, οι κάτοικοι της Σαγκάης υποδέχονται πάντα τους ξένους στην πόλη τους, για την οποία είναι παραπάνω από περήφανοι. Και πώς να μην είναι, αφού στην πραγματικότητα η Σαγκάη μεταμορφώθηκε, μέσα σε σαράντα χρόνια, από γραφικό ψαροχώρι σε μία από τις ισχυρότερες πόλεις στον πλανήτη. Οφείλω, βέβαια, να κάνω εξαρχής μια διευκρίνιση: η Κίνα δεν είναι απλώς μια χώρα, είναι ένα παράδοξο ψηφιδωτό, ένα μέρος του κόσμου αυτόφωτο και αυθύπαρκτο, όπου κυριαρχεί ένα διαφορετικό ανθρώπινο σύστημα, με σαφείς και αδιαπραγμάτευτους κανόνες.
ΠΡΟΣΓΕΙΩΘΗΚΑΜΕ!
Το αεροδρόμιο Pu Dong εκτείνεται σε 600.000 τ.μ., που εξυπηρετούν πάνω από 75 εκατ. επιβάτες ετησίως. Χιλιάδες υπάλληλοι, κυρίως νεαρής ηλικίας, διεκπεραιώνουν το έργο τους με πειθαρχία, από τους αυστηρούς ελέγχους μέχρι την προσπάθειά τους να πουλήσουν κάρτες με κινεζικό τηλεφωνικό νούμερο για το κινητό σας, για όσο διάστημα θα βρίσκεστε εκεί. Πρέπει κανείς να είναι υπομονετικός, αλλά η πρώτη επαφή με τις αμέτρητες φωτεινές επιγραφές στην κινεζική γλώσσα και το ευχάριστο πανδαιμόνιο που επικρατεί θα σας αποζημιώσουν. Το ταξίδι έχει ήδη ξεκινήσει.
ΠΡΩΤΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ
Η Πλατεία του Λαού ορίζει κατά μία έννοια το κέντρο της Σαγκάης. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Παρόλο που η έκταση της Σαγκάης είναι τεράστια (περίπου δεκαπλάσια της Αθήνας), είναι εύκολη πόλη για περπάτημα. Αν θεωρήσουμε κέντρο της την Πλατεία του Λαού, η οποία στην πραγματικότητα είναι ένας ατελείωτος πεζόδρομος που εξυπηρετείται από τρεις στάσεις του μετρό και καταλήγει στο ομώνυμο πάρκο, έχει κανείς την ευκαιρία να περπατήσει με άνεση προς όλες τις κατευθύνσεις, έχοντας άμεση οπτική επαφή με τα σημαντικότερα σημεία της πόλης.
Αν θελήσει να κατευθυνθεί βόρεια, θα καταλήξει στο περίφημο Γουάι Ταν, γνωστό αγγλιστί ως The Bund, σύμβολο της Σαγκάης και ομολογουμένως ένα από τα εμβληματικότερα τοπόσημά της. Πρόκειται για έναν ιστορικό παραλιακό πεζόδρομο, μήκους 1.500 μ., περιτριγυρισμένο από κτίρια και με θέα στον ποταμό Χουάνγκ Που (Huangpu), όπου δεσπόζει ο φουτουριστικός τηλεοπτικός Πύργος ύψους 468 μ., με θέα σε ολόκληρη την πόλη. Διαθέτει μουσείο αφιερωμένο στην ιστορία της Σαγκάης, μπαρ και περιστρεφόμενο εστιατόριο. Αν προτιμήσετε να εξερευνήσετε τις κεντρικές συνοικίες και βαδίσετε ανατολικά της Πλατείας του Λαού, η διαδρομή είναι εξίσου εντυπωσιακή, αφού αυτή η πορεία θα σας βγάλει, περνώντας αρχικά από εκπληκτικές γειτονιές με αμέτρητα μικρά μαγαζιά, στην Τζινγκ Αν (Jing’an), μια ιδιαίτερη γειτονιά, που πήρε την ονομασία της από τον Βουδιστικό Ναό που βρίσκεται σε εκείνο το σημείο.
Ο βουδιστικός ναός Τζινγκ Αν έχει δώσει το όνομά του στην ομώνυμη γειτονιά. (Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image)
Σε περίπτωση που κουραστείτε από το περπάτημα, το μετρό της Σαγκάης είναι η πιο πρακτική λύση. Με ένα δίκτυο που καλύπτει 676 χλμ. και 413 σταθμούς, μπορεί να σας πάει σε ελάχιστο χρόνο οπουδήποτε θελήσετε. Η Μέι Σου, καλή φίλη και καθηγήτρια σε σχολείο της πόλης, μου λέει: «Η Σαγκάη, παρά τον τεράστιο πληθυσμό της –πάνω από 25 εκατ. στην τελευταία απογραφή–, είναι μια πόλη που δεν εμπνέει “τρόμο’’. Μπορεί να περιτριγυριζόμαστε από εκατοντάδες ουρανοξύστες, όμως εμείς έχουμε ακόμη την αίσθηση ότι ζούμε στην παλιά, μικρή μας πόλη».
Αν έπρεπε να περιγράψω την Κίνα, ως σημαντικότερο στοιχείο θα επισήμαινα αυτό ακριβώς: ότι πρόκειται για μια λαϊκή χώρα – και αυτό δεν είναι λεπτομέρεια. Παντού επικρατεί ένα ανθρώπινο χάος, που με έναν ιδιαίτερο τρόπο αποπνέει ζεστασιά: χιλιάδες άνθρωποι περπατούν άναρχα στον δρόμο, ποδήλατα, καρότσια, μικροπωλητές που διαλαλούν την πραμάτεια τους σαν να βρίσκονται σε ένα μικρό χωριουδάκι, οχήματα με αλλοπρόσαλλες πορείες, φωνές, μεγάφωνα, δεν ξέρεις πού να ρίξεις το βλέμμα σου. «Η οικογένεια παραμένει το σύμβολο της Κίνας», μου λέει η 22χρονη Γκουέν Λι, φοιτήτρια κινεζικής λογοτεχνίας. «Ο Κινέζος ηρεμεί όταν δημιουργεί οικογένεια. Αν μια κοπέλα πατήσει τα τριάντα και παραμένει ανύπαντρη, αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα. Ο γάμος για τους άντρες είναι δύσκολος. Όταν παντρευτείς μια γυναίκα, πρακτικά παντρεύεσαι και ολόκληρη την οικογένειά της. Πρέπει να φροντίζεις οικονομικά τους γονείς της, ακόμα και τα αδέλφια της και όσους δεν έχουν δουλειά από την υπόλοιπη οικογένεια. Είναι δύσκολο».
ΦΑΓΗΤΟ, Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Μέχρι να ζήσω στη Σαγκάη, είχα την ψευδαίσθηση ότι δεν υπάρχει πιο φανατισμένος λαός με το φαγητό από τους Έλληνες. Έκανα λάθος. Η Κίνα χωρίς το φαγητό της δεν είναι η Κίνα. Από το πρωί μέχρι το βράδυ, στις υπαίθριες αγορές όλοι τρώνε. Διασχίζοντας την πόλη με τα πόδια, κάθε δεύτερο μαγαζί έχει να κάνει με το φαγητό: μικρές οικογενειακές ταβέρνες που φιλοξενούν δέκα με δεκαπέντε άτομα, κλασικά κινεζικά εστιατόρια με τις ουρές των πελατών να σχηματίζονται στις εισόδους τους, πολυτελή ρεστοράν με ακριβές τιμές, τα οποία κάποτε ήταν απρόσιτα, μα τώρα λόγω της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης είναι προσβάσιμα σε πολύ κόσμο, φαγητά στον δρόμο, σε κάθε γωνιά της πόλης. Κόντρα στα ανόητα κλισέ που πολλοί έχουν υιοθετήσει, το κινεζικό φαγητό δεν είναι καθόλου παράξενο ή «δύσκολο». Με λιγοστές εξαιρέσεις, είναι προκλητικά νόστιμο και συνήθως πολύ οικονομικό.
ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΘΑ ΦΑΜΕ;
Γιόου τιάο για πρωινό, ένα έδεσμα που μοιάζει με τους δικούς μας λουκουμάδες. (Φωτογραφία: Shutterstock)
Από πού να ξεκινήσει κανείς; Κατ’ αρχάς η Σαγκάη διαθέτει σαφώς τη δική της κουζίνα. Πιάτα που θα δοκιμάσετε εδώ δεν θα τα βρείτε στο Πεκίνο ή σε άλλες πόλεις. Θα έλεγα ότι μια σχετικά σημαντική διαφορά είναι ότι η Σαγκάη χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό τη ζύμη. Πολλά πιτάκια γεμιστά με κρέας, θαλασσινά ή λαχανικά, βραστά ή τηγανητά, σε πολλαπλούς συνδυασμούς. Μη χάσετε τα περίφημα σενγκ τζιεν μπάο (ντάμπλινγκς με σουσάμι και γέμιση χοιρινό κρέας), τα σιάο λονγκ μπάο (βραστά σνακ με γαρίδα ή κρέας, που στον πυρήνα τους κρύβεται μια μερίδα σούπας), τα γιόου τιάο («μπαστουνάκια με ζύμη», που τα βουτάνε συχνά σε γάλα σόγιας), ένα έδεσμα που μοιάζει σε γεύση με τους δικούς μας λουκουμάδες αλλά το τρώνε κυρίως για πρωινό, και βέβαια το παραδοσιακό πιάτο χονγκ σάο ρόου (σιγοβρασμένο χοιρινό σε μικρά κομματάκια και εκπληκτικό σε γεύση). Η αλήθεια είναι ότι κυρίως, την τελευταία δεκαετία, στην Κίνα τρώνε πολλά θαλασσινά –είναι μόδα κατά κάποιον τρόπο–, βάτραχο αλλά και χελώνα, που είναι μάλιστα ένα ιδιαίτερα ακριβό πιάτο.
Η συζήτηση για το φαγητό –για το τι τρώμε και τι δεν τρώμε– είναι σαφώς ατελείωτη και ακουμπά στην κουλτούρα και τις διαφορετικές αντιλήψεις κάθε λαού, ωστόσο ό,τι γευτείτε στην Κίνα θα είναι υπέρ το δέον νόστιμο. Για την ιστορία, η Σαγκάη διαθέτει πάνω από 8.000 κινεζικά εστιατόρια, 1.500 ιαπωνικά, 600 δυτικά (ιταλικά-μπέργκερ), 225 ειδικευμένα στο σούσι και περίπου 100 ινδικά.
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Κάτι που μου έκανε εντύπωση από τις πρώτες ακόμα επισκέψεις μου στην Κίνα είναι ότι οι Κινέζοι είναι ένας πολύ συμμετοχικός λαός. Όλοι οι χώροι πολιτισμού, τα μνημεία, τα θέατρα, οι ακροβατικές παραστάσεις, ακόμα και η πλατεία Τιεν Αν Μεν στο Πεκίνο, είναι πλημμυρισμένα από Κινέζους επισκέπτες. Η Σαγκάη, ως οικονομικό κέντρο όλης της χώρας, διαθέτει άπειρους χώρους τέχνης, με πρώτη στάση την M97 Gallery (363 Changping Rd, Jing An Qu), που εκτείνεται σε δύο ορόφους και κυρίως φιλοξενεί φωτογραφικά και εικαστικά έργα Κινέζων αλλά και ξένων καλλιτεχνών. Συνεχίζουμε με τη Shanghart Gallery (West Bund, bldg 10, 2555 Longteng Avenue), την παλαιότερη μεγάλη γκαλερί της πόλης. Ιδρύθηκε το 1966 και παραδοσιακά συστήνει στο κοινό έργα 40 Κινέζων καλλιτεχνών, οι οποίοι βέβαια εναλλάσσονται, και σε γενικές γραμμές είναι η γκαλερί που καθορίζει τις τάσεις στην αγορά τέχνης σε ολόκληρη την Κίνα.
Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης πρωτοπορεί με τις εκθέσεις που φιλοξενεί. (Φωτογραφία: AFP/VISUALHELLAS.GR)
Τελευταία στάση, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (MOCA Shanghai, 231 Nanjing Rd, Ren Min Guang Chang), το οποίο λειτουργεί από το 2005 και παρουσιάζει έργα δημιουργών από όλο τον κόσμο. Είναι ένας πρωτοποριακός χώρος, με πάντα νέες ιδέες στο «οπλοστάσιό» του. Μια καταπληκτική εμπειρία είναι επίσης η επίσκεψη στο Μεγάλο Θέατρο της Σαγκάης (300 Ren Min Blvd, Huang Pu), ένα γιγαντιαίο κτίριο, όπου, αν είστε τυχεροί, μπορείτε να δείτε έργα κινεζικού ρεπερτορίου – προτιμήστε παραστάσεις Όπερας του Πεκίνου. Δεν είναι συχνές, αλλά είναι πραγματικά θεαματικές.
Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Οι πάγκοι των υπαίθριων αγορών σερβίρουν κινεζικές νοστιμιές από νωρίς το πρωί. Πιάστε θέση στην ουρά. © AP Photo/Eugene Hoshiko
Το κέντρο της Σαγκάης –αν μπορούμε να το ορίσουμε, αλλά, όπως είπαμε, ας θεωρήσουμε ότι είναι η Πλατεία του Λαού– είναι πάντα γεμάτο εκπλήξεις. Βρίσκεται πάνω στη Nanjing Rd, μια τεράστια λεωφόρο με δύο στάσεις μετρό (West και East, όπως αναγράφονται στον χάρτη), και σας επιφυλάσσει έναν αξέχαστο περίπατο. Κατά μήκος της θα συναντήσετε χιλιάδες μαγαζάκια απροσδιόριστης, με την πρώτη ματιά, φύσης: χώρους που πωλούν τσιγάρα, αλλαντικά με γλυκαντικό, χυμούς και φρούτα, λουκέτα και κλειδαριές, καραμέλες και μπισκότα, τυποποιημένα σνακ σε ζελατίνες, πόδια κοτόπουλου σε μικροσκοπικές βιτρίνες και τόσα άλλα, που θα αισθανθείτε ότι βρίσκεστε σε ένα πρωτόγνωρο διανοητικό σύμπαν. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να είστε έτοιμοι να πεταχτεί μπροστά σας μια έφηβη Κινέζα, ντυμένη με στολή πάντα, χορεύοντας και τραγουδώντας εκκωφαντικά με ένα παλιομοδίτικο μικρόφωνο.
ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΚΙΝΑ
Ως ασκούμενοι στην κινεζική κουλτούρα, φροντίστε να μείνετε μακριά από τον αριθμό 4. Ο αριθμός 4 είναι γρουσούζικος και κακότυχος, μιας και παραπέμπει ηχητικά στο ρήμα «πεθαίνω» και κανείς δεν θέλει να σχετίζεται μαζί του (προφέρεται «σι», με ένα πολύ λεπτό, συριστικό σίγμα).
Άνθρωποι, ποδήλατα, αυτοκίνητα, ουρανοξύστες και μικρομάγαζα κάθε είδους συνθέτουν ένα ιδιότυπο μωσαϊκό. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Γι’ αυτόν τον λόγο, δεν υπάρχουν τέταρτοι όροφοι στα κτίρια –ούτε φυσικά στα ξενοδοχεία–, δεν υπάρχουν δωμάτια με το νούμερο 4, κουκέτες, καμπίνες κ.ο.κ. Ξεχάστε επίσης το τυρί, το ψωμί, το βούτυρο, τα μαχαιροπίρουνα, το ελαιόλαδο, τους φούρνους, τα ζαχαροπλαστεία και τον καφέ (με εξαιρέσεις). Όλα αυτά δεν γίνονται καν κατανοητά στη μοναδική αυτή χώρα. Προετοιμαστείτε επίσης για ένα διαδικτυακό σοκ, καθώς στην Κίνα δεν μπορεί κανείς να συνδεθεί με το Facebook, το Instagram, το Youtube και με άλλες δημοφιλείς πλατφόρμες. Προμηθευτείτε γι’ αυτόν τον λόγο (πριν ξεκινήσετε, από την Ελλάδα) σύνδεση VPN, που θα σας επιτρέπει την πρόσβαση (εικονικό δίκτυο).
Η εμπειρία τού να βρίσκεται κανείς στην Κίνα είναι απερίγραπτη. Είναι μια ψυχολογική και εγκεφαλική εμπειρία, που, αν κανείς «ανοίξει την πόρτα του» και την αποδεχτεί με όλες του τις αισθήσεις, θα του μείνει αξέχαστη για πάντα. Όπως έγραψε πριν από περίπου 35 χρόνια ο συγγραφέας Ασημάκης Πανσέληνος, μετά από ένα ταξίδι του εκεί: «Αυτό που είναι σπουδαίο είναι πως η Κίνα είναι μια ανθρωπότητα αλλιώτικη. Στην Κίνα, δυνάμεις του ανθρώπου που είναι υποτιμημένες ή παραμερισμένες στον άλλο κόσμο δημιουργούν ένα ανθρώπινο πρότυπο, και συνακόλουθα έναν τρόπο ζωής υλικό και πνευματικό, γοητευτικό και ολοκληρωμένο. Και ενώ η καθημερινή ζωή συναρτάται από τις ίδιες κινήσεις που έχουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, έχεις το αίσθημα πως βρίσκεσαι σε έναν κόσμο υπερβατικό. Δεν ξέρω αν οι σκέψεις μου ετούτες βγαίνουν από μια σωστή παρατήρηση ή από μια συγκινητική αυταπάτη…».
