Του Γιώργου Σκαφιδά
Το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη με έδρα τη Στοκχόλμη (SIPRI) δημοσίευσε αυτήν την εβδομάδα τη λίστα με τις 100 κορυφαίες αμυντικές βιομηχανίες και εταιρείες παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών στον κόσμο για το έτος 2024 («top 100 arms-producing and military services companies in the world»).
Το ότι οι διεθνείς αμυντικές δαπάνες κινούνται εδώ και χρόνια σε τροχιά κλιμακούμενης γιγάντωσης, είναι γνωστό.
Οι πολεμικές αναφλέξεις των τελευταίων ετών, από την Ουκρανία έως τη Γάζα και από την Τεχεράνη έως τις θάλασσες της Ασίας και την Καραϊβική, συνέβαλαν αποφασιστικά σε αυτήν τη στροφή, η οποία ερμηνεύεται πια όχι μόνο με όρους εθνικής ασφάλειας (θωράκιση, αποτροπή) και γεωπολιτικής (αναδιάταξη σφαιρών επιρροής) ή αλλαγής παραδείγματος (ρήγματα στη διεθνή rules based order, επιστροφή της σκληρής ισχύος), αλλά και με όρους αμιγώς οικονομικών στοχεύσεων (νέες επενδύσεις, θέσεις εργασίας, εξαγωγές, ανάπτυξη).
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο πια, ο κλάδος των εξοπλισμών γιγαντώνεται και, σε έναν βαθμό, αλλάζει με την έλευση νέων, αναδυόμενων «παικτών».
Ενδεικτικά, στην Τop 100 λίστα του ινστιτούτου SIPRI για το 2024:
- οι ΗΠΑ εκπροσωπούνται με 39 εταιρείες
- η Κίνα με 8
- το Ηνωμένο Βασίλειο με 7
- η Ιαπωνία με 5
- η Τουρκία με 5
- η Γαλλία με 4
- η Γερμανία με 4
- η Νότια Κορέα με 4
- το Ισραήλ με 3
- η Ινδία με 3
- η Ρωσία με 2
- η Ιταλία με 2
- Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Καναδάς, Ινδονησία, Σιγκαπούρη, Ταϊβάν, Σουηδία, Νορβηγία, Ισπανία, Πολωνία, Τσεχία και Ουκρανία διαθέτουν από μία.
Εάν ανατρέξει κανείς στην έτερη Top 100 λίστα του DefenseNews για το έτος 2025, τα δεδομένα είναι όχι ακριβώς ίδια αλλά παρόμοια. Εδώ οι ΗΠΑ πρωταγωνιστούν με 48 εταιρείες, ακολουθούμενες από: το Ηνωμένο Βασίλειο με 6, την Κίνα με 5, τη Γαλλία με 5, την Τουρκία με 4, τη Γερμανία με 4, το Ισραήλ με 3, τη Νότια Κορέα με 3, την Ινδία με 2, την Ιταλία με 2 και την Ισπανία με 2, ενώ κι εδώ φιγουράρει σειρά χωρών (Ουκρανία, Καναδάς, Φινλανδία, Σουηδία, Ιρλανδία, Σαουδική Αραβία κ.ά.) που διαθέτουν από μία εταιρεία έκαστη.
Σημειώνεται ότι στη λίστα του SIPRI υπάρχουν, παράλληλα, και ορισμένες βιομηχανίες που παρουσιάζονται ως πολυεθνικές και, συγκεκριμένα, «Trans-European», όπως η Airbus, η MBDA και η KNDS. Συγκριτικά, το DefenseNews κατηγοριοποιεί την KNDS ως ολλανδική, την MBDA ως γαλλική και την Airbus ως γαλλο/ολλανδική.
Στα μάτια σειράς αναλυτών ωστόσο, το ενδιαφέρον έγκειται αλλού.
«Η αμυντική βιομηχανία της Μέσης Ανατολής κάνει επίδειξη δύναμης με εννέα εταιρείες στη λίστα με τις 100 κορυφαίες του SIPRI», γράφει ο ιστοχώρος BreakingDefense, με το βλέμμα στραμμένο στις αμυντικές βιομηχανίες της Τουρκίας, του Ισραήλ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που όλες μαζί κατέγραψαν έσοδα ύψους 31 δισ. δολ. το 2024 (περίπου 10 δισ. οι Τούρκοι, 16 δισ. οι Ισραηλινοί και 5 δισ. οι Εμιρατινοί), αυξημένα κατά 14% σε σχέση με το 2023 (κατά 10,6% των Τούρκων και 15,7% των Ισραηλινών).
«Οι κατασκευαστές όπλων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Μέση Ανατολή, καταγράφουν έσοδα ρεκόρ καθώς οι εντάσεις τροφοδοτούν τη ζήτηση. Εννέα από τις 100 κορυφαίες εταιρείες όπλων είχαν έδρα στη Μέση Ανατολή, με συνολικά έσοδα 31 δισεκατομμυρίων δολαρίων», σημειώνει ο ιστοχώρος the Arab Weekly, αντλώντας κι εκείνος στοιχεία από την πιο πρόσφατη λίστα του ινστιτούτου SIPRI.
Η Τουρκία εκπροσωπείται στην εν λόγω λίστα από τις εταιρείες Baykar, TAI/TUSAS, ASELSAN, Roketsan και MKE. Το Ισραήλ αντιστοίχως από τις βιομηχανίες IAI, Elbit, Rafael και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα από τον όμιλο EDGE.
Στην κατάταξη του DefenseNews από την άλλη πλευρά, αξίζει να σημειωθεί ότι προστίθενται η τουρκική ASFAT καθώς και η σαουδαραβική Saudi Arabian Military Industries (SAMI) η οποία συστάθηκε το 2017 στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου σχεδίου διαφοροποίησης της σαουδαραβικής οικονομίας «Saudi Vision 2030».
«Αυτή είναι η πρώτη χρονιά που πέντε τουρκικές εταιρείες μπαίνουν στη λίστα του SIPRI», σχολιάζει στο σχετικό δημοσίευμά του το αμερικανικό BreakingDefense, διαπιστώνοντας μια τάση αυξανόμενων τουρκικών αμυντικών εξαγωγών το μεγαλύτερο μέρος της οποίας επωμίστηκαν πέρυσι η ASELSAN (ραντάρ, συστήματα αναγνώρισης και πλοήγησης, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου) και η Turkish Aerospace Industries-TAI/TUSAS, αλλά όχι παράλληλα και η κατασκευάστρια drones Baykar του γαμπρού του Ερντογάν, η οποία είδε αντιθέτως τα έσοδά της να μειώνονται το 2024 έπειτα από δύο χρόνια μεγάλης ανάπτυξης και «υψηλών πτήσεων», κυρίως επειδή εν τω μεταξύ μειώθηκαν οι πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar στην Ουκρανία. Η κρατική τουρκική TAI από την άλλη πλευρά, που είδε τις εξαγωγές της πέρυσι να ανεβαίνουν, βρίσκεται πίσω από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Anka και Aksungur, το ελικόπτερο ATAK, το εκπαιδευτικό αεροσκάφος Hürjet (που αγόρασε πρόσφατα η Ισπανία) καθώς και το υπό ανάπτυξη μαχητικό KAAN, μεταξύ άλλων.
Οσο για τον εμιρατινό όμιλο EGDE, εκείνος μπορεί να μετρά μόνο έξι χρόνια «ζωής», αλλά έχει αρχίσει ήδη να παράγει δικά του συστήματα (πυραύλους Desert Sting και Thunder, περιφερόμενα πυρομαχικά SHADOW και HUNTER κ.ά.) και να απορροφά σειρά ξένων βιομηχανιών (την εσθονική Milrem Robotics, την ελβετική ANAVIA, τη βραζιλιάνικη SIATT, την πολωνική Flaris).
Πέρα από τις αμυντικές βιομηχανίες ωστόσο, στη Μέση Ανατολική γιγαντώνονται παράλληλα το τελευταίο διάστημα κι άλλοι κλάδοι με ευρύτερη «περιφερειακή επιρροή», όπως είναι για παράδειγμα εκείνοι των αεροπορικών εταιρειών που μεγαλώνουν (Qatar Airways, Emirates, Etihad, Turkish Airlines, Saudia κ.ά.) και πληθαίνουν (Riyadh Air, flyadeal) καθώς και των αεροδρομίων (σε Ντουμπάι και Κωνσταντινούπολη) που εξαπλώνονται…
