Γράφει ο Βασίλης Κωστούλας
Η αμερικανική εκστρατεία «Σφυρί του Μεσονυχτίου» έπληξε μεν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όμως άφησε πίσω της επιχειρησιακές και διπλωματικές εκκρεμότητες, οι οποίες συντηρούν το ρίσκο για την περιφερειακή ασφάλεια. Μάλιστα, η απουσία ενός σαφούς πλαισίου συνεννόησης της Ουάσιγκτον με την Τεχεράνη θέτει πιθανώς τις βάσεις για την εκδήλωση μιας νέας φάσης της κρίσης σε δεύτερο χρόνο.
«Το καθεστώς του Ιράν προσπαθεί τώρα να κερδίσει χρόνο για να ανοικοδομήσει τις δυνατότητες που επλήγησαν από την πρόσφατη σύγκρουση. Το Ισραήλ απέκτησε πολύ εύκολα αεροπορική κυριαρχία, επομένως η Τεχεράνη αναμένεται να δώσει προτεραιότητα στην απόκτηση καλύτερων αναχαιτιστικών αεράμυνας και μαχητικών αεροσκαφών, πιθανώς από την Κίνα και τη Ρωσία. Καθώς θα αναπτύσσει αυτές τις αποτελεσματικότερες ασπίδες, θα κινούνται πιο αργά τα πυρηνικά και πυραυλικά του προγράμματα, που αποτελούν και τις κόκκινες γραμμές για το Ισραήλ. Το καθεστώς θα προσπαθήσει σε κάθε περίπτωση να προστατεύσει τις εναπομείνασες πυρηνικές του δυνατότητες διώχνοντας και βυθίζοντας στο σκοτάδι τους επιθεωρητές. Στο μεταξύ, θα επιχειρεί να διχάσει τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, αφήνοντας ανοιχτό διάδρομο για νέες πυρηνικές συνομιλίες. Θα συνεχίσει όμως στη γραμμή της σκληρής διαπραγμάτευσης, απαιτώντας άρση των κυρώσεων και αναγνώριση του “δικαιώματος” να εμπλουτίζει ουράνιο, προτού προβεί σε οποιεσδήποτε πραγματικές παραχωρήσεις», τονίζει στην «Κ» ο Τζόναθαν Ρούε, διευθυντής Εξωτερικής Πολιτικής στο Εβραϊκό Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής – JINSA.
«Το ιρανικό καθεστώς είναι πλέον κυνηγημένο. Αν όμως συνεχίσει στην ίδια πορεία, σας υπόσχομαι ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα επιτεθεί ξανά στο πυρηνικό τους πρόγραμμα»
Το πυρηνικό πρόγραμμα
Παρά τις κατά τα άλλα σημαντικές αμερικανοϊσραηλινές επιθέσεις, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν φαίνεται πως παραμένει ζωντανό μαζί με το θεοκρατικό καθεστώς του, διαμορφώνοντας τη βάση ώστε να ευοδωθούν σενάρια που εκτείνονται από μια προσωρινή έστω συμφωνία λόγω της αποδυνάμωσης της Τεχεράνης μέχρι ένα νέο διπλωματικό αδιέξοδο, που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε ένα δεύτερο χτύπημα από τις ΗΠΑ, εφόσον κριθεί σκόπιμο.
«Το ιρανικό καθεστώς είναι πλέον κυνηγημένο. Αν όμως συνεχίσει στην ίδια πορεία, σας υπόσχομαι ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα επιτεθεί ξανά στο πυρηνικό τους πρόγραμμα», έλεγε πρόσφατα, επισκεπτόμενος την Αθήνα, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο.
Στο μεταξύ, σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η Jerusalem Post, εάν το Ιράν και οι ΗΠΑ δεν καταλήξουν σε συμφωνία μέχρι τον Αύγουστο, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θα επιβάλουν εκ νέου στην Τεχεράνη τις κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που είχαν αρθεί βάσει της συμφωνίας του 2015. Σημειωτέον, το Ιράν έχει ήδη αναστείλει τη συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας – ΙΑΕΑ. Στο σενάριο της κλιμάκωσης, ενδέχεται ακόμη και να αποσυρθεί πλήρως από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων.
«Το ιρανικό καθεστώς έχει στην πραγματικότητα ένα ευρύ φάσμα επιλογών. Θα μπορούσε είτε να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις είτε να επιταχύνει για τη δημιουργία μιας πυρηνικής βόμβας. Εναλλακτικά, η Τεχεράνη μπορεί να επιχειρήσει να αποκρύψει πυρηνικά υλικά και εξαρτήματα, συμμετέχοντας παράλληλα σε άκαρπες συνομιλίες», έγραφε σε άρθρο στο Foreign Affairs ο Αμος Γιαντλίν, απόστρατος υποστράτηγος της ισραηλινής πολεμικής αεροπορίας, πρώην επικεφαλής της Ισραηλινής Υπηρεσίας Πληροφοριών, ο οποίος θεωρεί ότι «για να πετύχουν, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα πρέπει να διασφαλίσουν πως οι διαπραγματεύσεις έχουν προθεσμία και θα πρέπει να απειλήσουν αξιόπιστα ότι θα επιτεθούν ξανά εάν το Ιράν δεν καταλήξει σε συμφωνία εγκαίρως, με τους αμερικανικούς όρους».
Οι σταθερές
Μέσα σε αυτό το σκηνικό –στο οποίο μοναδικές σταθερές είναι η αποδυνάμωση του Ιράν, η εξάλειψη σχεδόν των πληρεξουσίων του και η διαπραγμάτευση από θέση ισχύος των ΗΠΑ και Ισραήλ– ορισμένοι αξιωματούχοι και αναλυτές διακρίνουν μια μοναδική ίσως ευκαιρία για την αναμόρφωση της Μέσης Ανατολής, διαβλέποντας ιστορικό παράθυρο για συνολική πολιτική διευθέτηση που θα έκλεινε το μέτωπο με το Ιράν και θα τερμάτιζε τον πόλεμο στη Γάζα. Ωστόσο, για την επίτευξη της ειρήνης προκρίνουν τελικά την πυγμή, με το ρίσκο που τη συνοδεύει.
