ΠΗΓΗ: CNN
Οι Ηνωμένες Πολιτείες μόλις ολοκλήρωσαν δύο ημέρες συνομιλιών με Ουκρανούς και Ευρωπαίους διαπραγματευτές στο Βερολίνο, τις οποίες ακολούθησαν περισσότερες συζητήσεις μεταξύ ηγετών της Ευρώπης. Ολες αυτές οι συναντήσεις έληξαν με θετικά μηνύματα σε ό,τι αφορά την πιθανότητα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας για την Ουκρανία.
Οι συνομιλίες εστίαζαν στις εγγυήσεις ασφαλείας για το Κίεβο προκειμένου να αποτραπεί στο μέλλον η ρωσική επιθετικότητα, με το εν λόγω ζήτημα να παραμένει – παρά τα θετικά σημάδια – ένα κρίσιμο σημείο στις διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα.
Ενα άλλο μεγάλο εμπόδιο είναι το μέλλον του Ντονμπάς, με τη Ρωσία να ζητεί από την Ουκρανία να της παραχωρήσει τον έλεγχο της περιοχής ως προϋπόθεση για την επίτευξη συμφωνίας.
Το βράδυ της Δευτέρας, ηγέτες έκαναν λόγο για «σημαντική πρόοδο». Η γερμανική πλευρά ανέφερε μάλιστα ότι υπάρχει μια μικρή αλλά πραγματική πιθανότητα για μια συμφωνία σύντομα, αφήνοντας παράλληλα να «αιωρείται» η ιδέα μιας εκεχειρίας κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. Από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τραμπ είπε ότι «είμαστε πιο κοντά από ποτέ» στην επίτευξη συμφωνίας.
Ποια είναι όμως η εικόνα που επικρατεί στην πραγματικότητα; Το CNN επιχειρεί να συνοψίσει δεδομένα και ερωτηματικά.
Τι συνέβη στις συνομιλίες του Βερολίνου;
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ουκρανικής πλευράς, Ρούστεμ Ουμέροφ, συναντήθηκαν στη γερμανική πρωτεύουσα με τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και τον γαμπρό του Αμερικανού προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ. Ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, συμμετείχε επίσης στις συνομιλίες, κατά τις οποίες οι διαπραγματευτές εργάστηκαν πάνω στην τελευταία εκδοχή του ειρηνευτικού σχεδίου των ΗΠΑ.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι πλέον έχουμε μια τέλεια συμφωνία, αλλά είναι μια εκδοχή πάνω στην οποία μπορούμε να εργαστούμε», δήλωσε ο Ζελένσκι σε δημοσιογράφους στο Βερολίνο. «Οι Αμερικανοί θέλουν μια γρήγορη λύση. Εμάς μας ενδιαφέρει να διατηρήσουμε την ποιότητα ακόμα και με αυτούς τους ρυθμούς. Εάν η ταχύτητα και η ποιότητα συνυπάρξουν, θα είμαστε απόλυτα σύμφωνοι».
Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε μάλιστα την Τρίτη στο ολλανδικό κοινοβούλιο ότι, κατά τις ειρηνευτικές συνομιλίες, εργάστηκε με τις ΗΠΑ «με μεγάλη λεπτομέρεια, πάνω σε έγγραφα που θα μπορούσαν να σταματήσουν τον πόλεμο και να εγγυηθούν την ασφάλεια». «Κάθε λεπτομέρεια μετράει γιατί ούτε μία δεν πρέπει να μετατραπεί σε επιβράβευση της ρωσικής επιθετικότητας», πρόσθεσε.
Υπάρχουν πλέον πέντε ξεχωριστά έγγραφα στο επίκεντρο συζητήσεων εντός του πλαισίου της προτεινόμενης ειρηνευτικής συμφωνίας. Σε αυτά περιλαμβάνονται, νομικά «δεσμευτικές» εγγυήσεις ασφαλείας που θα πρέπει να περάσουν από ψηφοφορία στο αμερικανικό Κογκρέσο, καθώς και σχέδια για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ολλανδίας, της Νορβηγίας, της Πολωνίας, της Σουηδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, συναντήθηκαν στο Βερολίνο για ξεχωριστές συνομιλίες, μετά από τις οποίες δεσμεύτηκαν να συνεργαστούν με τις ΗΠΑ για «ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας και μέτρα στήριξης για την οικονομική ανάκαμψη της Ουκρανίας».
Το Κρεμλίνο δήλωσε την Τρίτη ότι δεν έχει δει ακόμη το κείμενο των τελευταίων προτάσεων σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ για την Ουκρανία.
«Επιθυμούμε ειρήνη, δεν θέλουμε μια εκεχειρία που να δίνει στην Ουκρανία περιθώριο να προετοοιμαστεί για συνέχιση του πολέμου. Θέλουμε να σταματήσουμε αυτό τον πόλεμο και να πετύχουμε τους στόχους μας, να προστατεύσουμε τα συμφέροντά μας και να διασφαλίσουμε την ειρήνη για την Ευρώπη στο μέλλον», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ σε δημοσιογράφους, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τη βιωσιμότητα μιας «εκεχειρίας για τα Χριστούγεννα».
Ποια μέτρα σκιαγράφησαν οι Ευρωπαίοι;
Οι δεσμεύσεις που προτείνονται στην κοινή ανακοίνωση των Ευρωπαίων ηγετών συμπεριελάμβαναν τα εξής:
- Μια δύναμη «πολυεθνικού χαρακτήρα» στην Ουκρανία, με συνεισφορές σε στρατεύματα από μέλη της λεγόμενης Συμμαχίας των Προθύμων και «με τη στήριξη των ΗΠΑ». Αυτή η δύναμη θα βοηθήσει στην προστασία του ουκρανικού εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων «επιχειρώντας, μεταξύ άλλων, εντός της Ουκρανίας».
- Ενας μηχανισμός παρακολούθησης, υπό τις ΗΠΑ, ο οποίος θα περιλαμβάνει και διεθνή συμμετοχή. «Σημαντική στήριξη στην Ουκρανία για την οικοδόμηση των ενόπλων δυνάμεών της, οι οποίες θα πρέπει να ανέρχονται στο επίπεδο των 800.000 [στρατευμάτων, το οποίο ισχύει] σε καιρό ειρήνης».
- Μελλοντικές επενδύσεις στην Ουκρανία, στις οποίες θα συμπεριλαμβάνονται εμπορικές συμφωνίες και η «διάθεση σημαντικών πόρων για την ανάκαμψη και την ανοικοδόμηση». Η ίδια ανακοίνωση τονίζει μάλιστα ότι: «Σε αυτό το πλαίσιο, τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν παγώσει».
Θα συμφωνήσει η Ρωσία;
Αυτό, σύμφωνα με το CNN, είναι και το μεγαλύτερο ερώτημα. Το Κρεμλίνο έχει δηλώσει ότι αντιτίθεται σε οποιοδήποτε σενάριο περιλαμβάνει την ανάπτυξη στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.
Η ρωσική κυβέρνηση είχε φτάσει μάλιστα σε σημείο να επιμείνει να κατοχυρωθεί συνταγματικά από την Ουκρανία ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή ότι θα δεχθεί δυνάμεις μελών της Συμμαχίας εντός των συνόρων της. Τον Νοέμβριο, η Μόσχα ζήτησε μάλιστα να θεσπιστεί πλαφόν στις ένοπλες δυνάμεις του Κιέβου.
Αξιωματούχοι των ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι περίπου το 90% των ζητημάτων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχουν επιλυθεί, περιγράφοντας το θέμα των εδαφικών παραχωρήσεων ως το κρισιμότερο σημείο που παραμένει.
Ενας Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι η πλευρά των ΗΠΑ προσέφερε «τροφή για σκέψη» προκειμένου να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, όπως π.χ. την ιδέα της ανάπτυξης μιας ελεύθερης οικονομικής ζώνης σε μέρη του Ντονμπάς.
Η διαπραγματευτική ομάδα των ΗΠΑ πρότεινε μάλιστα μια τέτοια ζώνη να είναι αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή, από όπου θα πρέπει να αποσυρθούν οι ουκρανικές δυνάμεις, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα μπορούν να εισέλθουν. Παραμένει ασαφές, ωστόσο, εάν ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, θα αφήσει στην άκρη τις μαξιμαλιστικές αξιώσεις του για να συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο.
Παράλληλα, η Ουκρανία έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το ποιος θα διοικεί μια τέτοια ζώνη και πώς θα διασφαλιστεί ότι η απόσυρση των στρατευμάτων θα τηρηθεί και από τις δύο πλευρές.
«Οι Αμερικανοί προσπαθούν να βρουν μια συμβιβαστική λύση… θέλω να το τονίσω για ακόμα μια φορά: μια “ελεύθερη οικονομική ζώνη” δεν σημαίνει [ότι θα τελεί] υπό τον έλεγχο της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτά είναι σημαντικά σημεία για μένα σε οποιαδήποτε πρόταση αφορά το Ντονμπάς», δήλωσε ο Ζελένσκι τη Δευτέρα, προσθέτοντας ότι η Ουκρανία δεν θα αναγνωρίσει το προσωρινά κατεχόμενο μέρος του ανατολικού Ντονμπάς ως νόμιμα ή de facto ρωσικό.
Αξιωματούχοι των ΗΠΑ περιέγραψαν τις εγγυήσεις ασφαλείας ως «παρόμοιες με το Αρθρο 5», αναφερόμενοι στην αρχή της συνθήκης του ΝΑΤΟ ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους θεωρείται επίθεση εναντίον όλων. Οι αξιωματούχοι αρνήθηκαν να επεκταθούν σε λεπτομέρειες για το ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος των ΗΠΑ και επισήμαναν απλώς ότι δεν τίθεται θέμα αποστολής αμερικανικών δυνάμεων σε ουκρανικό έδαφος.
«Πριν φύγουμε από το πεδίο της μάχης, θα πρέπει να είμαστε απόλυτοι σίγουροι για το ποιες είναι αυτές οι εγγυήσεις ασφαλείας», τόνισε ο Ζελένσκι.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Στο μεταξύ, ο Ζελένσκι συνεχίζει τις διπλωματικές του συνομιλίες. Χθες Τρίτη, επισκέφθηκε την Ολλανδία για να συζητήσει σχετικά με την προοπτική μιας αποζημίωσης από τη Ρωσία για τις καταστροφές που προκάλεσε κατά τη διάρκεια του πολέμου.
«Οι συνομιλίες δεν αφορούν μόνο την κατάπαυση του πυρός, αλλά και τις εγγυήσεις ασφάλειας», δήλωσε ο Ζελένσκι. «Δεν πρόκειται μόνο για φυσική ασφάλεια, αλλά και για το να μάθει επιτέλους η Ρωσία να ζει σύμφωνα με το κράτος δικαίου. Θα λειτουργήσει μόνο εάν υπάρχει πραγματική λογοδοσία, εάν η τιμωρία του επιτιθέμενου καταστεί αναπόφευκτη».
Ο Τραμπ, ο οποίος συμμετείχε τηλεφωνικά στη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών τη Δευτέρα, δήλωσε ότι «τα πράγματα φαίνεται να πηγαίνουν καλά, αλλά αυτό το λέμε εδώ και πολύ καιρό και τα πράγματα είναι δύσκολα». Είπε πάντως ότι η κλήση ήταν «πολύ καλή» και ότι είχε μια «μακρά συζήτηση» με τον Ζελένσκι, σημειώνοντας μάλιστα ότι οι ΗΠΑ είχαν έρθει σε επαφή και με τον Πούτιν.
«Νομίζω ότι τώρα είμαστε πιο κοντά από ποτέ, και θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε», δήλωσε ο Τραμπ τη Δευτέρα από το Οβάλ Γραφείο. «Το πρόβλημα είναι ότι [η Ρωσία] θα θέλει να το τερματίσει, και μετά ξαφνικά δεν θα θέλει, και η Ουκρανία θα θέλει να το τερματίσει, και ξαφνικά δεν θα θέλει. Οπότε, θα πρέπει να τους φέρουμε σε ένα κοινό πεδίο».
