Kathimerini.gr
Ρωσία, ΗΠΑ και Ουκρανία συνηγορούν στο ότι μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου πλησιάζει, όμως, όπως το έθεσε και ο Ντόναλντ Τραμπ, «ένα ή δύο πολύ ακανθώδη ζητήματα» παραμένουν.
Δύο από τα πλέον κρίσιμα σημεία του ειρηνευτικού σχεδίου της Ουάσιγκτον αφορούν τα εδάφη και την τύχη του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ευρώπης, ο οποίος τελεί σήμερα υπό ρωσική κατοχή.
Το Κρεμλίνο συμφωνεί με τον Τραμπ ότι οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται «σε τελικό στάδιο», ενώ το επόμενο βήμα του Ζελένσκι είναι συνάντηση με Ευρωπαίους ηγέτες στη Γαλλία στις 6 Ιανουαρίου. Ωστόσο, οποιοδήποτε από τα σημεία που εκκρεμούν μπορεί να τινάξει τη συμφωνία στον αέρα.
Η τύχη του Ντονμπάς
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει υποχωρήσει από το μαξιμαλιστικό αίτημά του: την πλήρη κυριαρχία επί ολόκληρου του βιομηχανικού Ντονμπάς, παρότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει καταθέσει πρόταση συμβιβασμού.
Οι ρωσικές δυνάμεις κατέχουν σχεδόν ολόκληρο το Λουγκάνσκ, αλλά μόλις λίγο πάνω από το 75% της περιφέρειας του Ντονέτσκ. Ο Πούτιν απαιτεί το σύνολο της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Σλοβιάνσκ και Κραματόρσκ.
«Δεν μπορούμε απλώς να αποχωρήσουμε, είναι εκτός νόμου», δηλώνει ο Ζελένσκι. «Και δεν είναι μόνο ο νόμος. Εκεί ζουν 300.000 άνθρωποι… Δεν μπορούμε να τους εγκαταλείψουμε».
Ο Ζελένσκι έχει προτείνει οι ουκρανικές δυνάμεις να αποσυρθούν ώστε να δημιουργηθεί αποστρατιωτικοποιημένη ή ελεύθερη οικονομική ζώνη υπό ουκρανική αστυνόμευση, με την προϋπόθεση ότι και οι Ρώσοι θα αποσυρθούν. Η σημερινή «γραμμή επαφής» θα επιτηρείται από διεθνείς δυνάμεις.
Ωστόσο, δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τον Πούτιν να αποδέχεται κάτι τέτοιο, την ώρα που Ρώσοι στρατηγοί τού διαμηνύουν ότι καταλαμβάνουν ουκρανικά εδάφη με ταχύτατο ρυθμό.
«Αν οι Αρχές στο Κίεβο δεν επιθυμούν να διευθετήσουν το ζήτημα ειρηνικά, θα λύσουμε όλα τα ζητήματα με στρατιωτικά μέσα», έχει δηλώσει ο Πούτιν.
Αναλυτές του Ινστιτούτου Μελέτης του Πολέμου εκτιμούν ότι ακόμη και με τον σημερινό ρυθμό προέλασης η Ρωσία θα χρειαστεί χρόνο έως τον Αύγουστο του 2027 για να καταλάβει το υπόλοιπο Ντονέτσκ.
Ο συμβιβασμός Ζελένσκι θα απαιτούσε επίσης την αποχώρηση ρωσικών δυνάμεων από περιοχές όπου σήμερα διατηρούν περιορισμένη παρουσία: Χάρκοβο και Σούμι στον Βορρά, Ντνιπροπετρόφσκ στα ανατολικά και Μικολάιβ στα νότια.
Χωρίς πρόοδο στο Ντονέτσκ, μια ειρηνευτική συμφωνία μοιάζει ανέφικτη, αν και δεν αποκλείεται συμβιβασμός από την πλευρά της Ρωσίας. Ο απεσταλμένος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ δήλωσε πρόσφατα ότι «είναι απολύτως πιθανό να μην υπάρχουν στρατεύματα στο Ντονμπάς, ούτε ρωσικά ούτε ουκρανικά», αν και επέμεινε ότι το έδαφος θα αποτελεί μέρος της Ρωσίας.
Ο χάρτης του μετώπου
Ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια
Από τον Μάρτιο του 2022, η Ρωσία ελέγχει τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης στη Ζαπορίζια. Οι έξι αντιδραστήρες δεν παράγουν ηλεκτρική ενέργεια εδώ και πάνω από τρία χρόνια, με την Ουκρανία να τροφοδοτεί το εργοστάσιο με ρεύμα για να αποτραπεί ένα πυρηνικό ατύχημα.
Για να επαναλειτουργήσει απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης του κατεστραμμένου υδροηλεκτρικού φράγματος Καχόβκα, το οποίο παρείχε το απαραίτητο νερό για την ψύξη των αντιδραστήρων.
Οι ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Ζελένσκι, προτείνουν κοινή διαχείριση του σταθμού από ΗΠΑ, Ρωσία και Ουκρανία. Το Κίεβο θεωρεί αυτή την πρόταση μη ρεαλιστική και αντιπροτείνει διαχείριση 50-50 μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας, με την Ουάσιγκτον να αποφασίζει πού θα κατευθυνθεί το ήμισυ της παραγόμενης ενέργειας.
Η Μόσχα απορρίπτει το ενδεχόμενο παραχώρησης του ελέγχου. Ο επικεφαλής της Rosatom, Αλεξέι Λιχατσόφ, τόνισε ότι μόνο η Ρωσία μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια της εγκατάστασης, αφήνοντας πάντως ανοικτό το ενδεχόμενο διεθνούς συνεργασίας στο κομμάτι διάθεσης της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ελλειψη εμπιστοσύνης παρά τη θετική ρητορική
Η πρόοδος παραμένει δύσκολη λόγω της πλήρους έλλειψης εμπιστοσύνης. Οταν ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Πούτιν «θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει», ο Ζελένσκι απέρριψε κατηγορηματικά την άποψη αυτή: «Δεν εμπιστεύομαι τους Ρώσους και δεν εμπιστεύομαι τον Πούτιν».
Η Ρωσία κατηγορεί το Κίεβο ότι εξαπέλυσε επίθεση με drones σε κατοικία του Πούτιν στην περιφέρεια του Νόβγκοροντ, χωρίς ωστόσο να προσκομίσει οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο.
Από την πλευρά της, η Ουκρανία αρνείται ότι το περιστατικό συνέβη και θεωρεί ότι πρόκειται για ρωσικό πρόσχημα με στόχο περαιτέρω πλήγματα σε κυβερνητικά κτίρια στο Κίεβο.
Την ίδια ώρα, το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου επισημαίνει ότι ο ρωσικός ισχυρισμός για επίθεση με drones σε κατοικία του Πούτιν στο Νόβγκοροντ δεν επιβεβαιώνεται από καμία ανοιχτή πηγή και δεν ταιριάζει με το μοτίβο προηγούμενων ουκρανικών πληγμάτων εντός της Ρωσίας.
Ο στρατός, το κόστος ανοικοδόμησης, το ΝΑΤΟ και η ένταξη στην Ε.Ε.
Το Κίεβο έχει ζητήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους ηγέτες εγγυήσεις ασφαλείας, ώστε σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης να ενεργοποιηθεί αντίδραση τύπου Αρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, η Ουκρανία επιδιώκει να διατηρεί μετά τη λήξη του πολέμου στρατό 800.000 ατόμων.
Αν και οι ΗΠΑ και η Ευρώπη ενδέχεται να συμφωνήσουν σε ένα πλαίσιο εγγυήσεων ασφαλείας, η Ρωσία δεν πρόκειται να αποδεχθεί την παρουσία ευρωπαϊκών στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος.
Οι οικονομικές απώλειες της Ουκρανίας εκτιμώνται στα 800 δισ. δολάρια, καθιστώντας κομβικό ζήτημα το πόσο θα συνεισφέρει η Ρωσία στην ανοικοδόμηση. Οι ΗΠΑ κάνουν λόγο για τη δημιουργία κοινού επενδυτικού ταμείου με την Ευρώπη, ενώ η Ρωσία διαθέτει περιουσιακά στοιχεία ύψους 210 δισ. ευρώ στην Ευρώπη, τα οποία θα μπορούσαν επίσης να αξιοποιηθούν, παρότι μέχρι στιγμής η Μόσχα δεν το επιτρέπει.
Η Ρωσία απορρίπτει επίσης το αίτημα της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αν και το ενδεχόμενο αυτό δεν θεωρείται χρονικά επείγον, το θέμα αποτελεί συνταγματική πρόβλεψη της Ουκρανίας, γεγονός που δυσχεραίνει την επίτευξη συμφωνίας.
Η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση συνιστά επίσης πιθανό σημείο τριβής, ίσως λιγότερο για τη Ρωσία και περισσότερο για τα κράτη που προηγούνται της Ουκρανίας στην ενταξιακή διαδικασία. Λίγοι πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να υλοποιηθεί στο άμεσο μέλλον.
Θα μπορούσε να υπάρξει δημοψήφισμα;
Ο Ουκρανός πρόεδρος επικαλείται δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι το 87% των Ουκρανών επιθυμεί την ειρήνη, την ίδια στιγμή όμως το 85% απορρίπτει την αποχώρηση από το Ντονμπάς.
Ως εκ τούτου, θεωρεί ότι καμία απόφαση, ούτε για την τύχη του Ντονέτσκ ούτε για το ευρύτερο σχέδιο των 20 σημείων, δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος: «Το δημοψήφισμα είναι ο τρόπος για να γίνει αποδεκτή ή να απορριφθεί».
Και αυτό αποτελεί ένα ακόμη πιθανό «αγκάθι», καθώς το Κρεμλίνο υποστηρίζει ότι μια προσωρινή εκεχειρία απλώς θα παρέτεινε τη σύγκρουση και θα οδηγούσε σε νέες εχθροπραξίες, θέση την οποία ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι κατανοεί.
Ωστόσο, χωρίς μια τέτοια λαϊκή ετυμηγορία, ο Ζελένσκι εκτιμά ότι οποιαδήποτε συμφωνία δεν θα είχε καμία νομιμοποίηση, προσθέτοντας ακόμη ένα ζήτημα στη μακρά λίστα των προβλημάτων που πρέπει να επιλυθούν.
Με πληροφορίες από BBC, Reuters
