Ενα περίπλοκο σκηνικό έχει στηθεί πάνω από το Ουκρανικό μετά τον διπλωματικό πυρετό των τελευταίων ημερών, με αποκορύφωμα τις συναντήσεις Τραμπ τόσο με Πούτιν όσο και με Ζελένσκι – συν τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρόεδρος πιέζει για άμεση λύση και αναζητά γρήγορο αποτέλεσμα – χωρίς ωστόσο αυτή τη στιγμή να πληρούνται οι προϋποθέσεις, που όσο τις προσεγγίζει κάποιος τόσο περισσότερο ξεκαθαρίζει η συνθετότητά τους.
Η Ρωσία συνεχίζει να θέτει μαξιμαλιστικούς όρους που καθιστούν την προοπτική συνάντησης όλο και πιο αμφίβολη.
Ειδικότερα, επαναφέρει απαιτήσεις που το Κίεβο θεωρεί αδύνατον να αποδεχθεί, ενώ οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να ισορροπήσουν μεταξύ ενθάρρυνσης της διαδικασίας και σκεπτικισμού για τις προθέσεις του Κρεμλίνου.
Στο μεταξύ, οι συγκρούσεις στο πεδίο συνεχίζονται, προσθέτοντας επιπλέον βάρος σε μια ειρηνευτική πρωτοβουλία που μέχρι στιγμής παραμένει περισσότερο υπόθεση εντυπώσεων παρά ουσίας.
Απομακρύνεται το σενάριο του «ραντεβού» κορυφής
Η συζήτηση για μια ενδεχόμενη συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι πήρε νέες διαστάσεις τις τελευταίες ημέρες, με τον Ντόναλντ Τραμπ να επιχειρεί να φέρει τους δύο ηγέτες στο ίδιο τραπέζι.
Η Μόσχα αποφεύγει να δεσμευτεί: Παρά τις αρχικές δηλώσεις Πούτιν ότι είναι «ανοιχτός» σε διάλογο, το Κρεμλίνο έσπευσε να υποβαθμίσει το ενδεχόμενο άμεσου ραντεβού κορυφής, αφήνοντας να εννοηθεί πως μια τέτοια εξέλιξη θα χρειαστεί «σταδιακή» προετοιμασία.
Για τον Πούτιν μια συνάντηση αυτής της μορφής εγείρει σοβαρά διλήμματα: από τη μία, η άρνηση θα μπορούσε να προκαλέσει την οργή του Αμερικανού προέδρου, που έχει ήδη απειλήσει με νέες κυρώσεις· από την άλλη, η συμμετοχή θα έθετε τον Ρώσο πρόεδρο ενώπιον ενός ηγέτη που εδώ και 3,5 χρόνια χαρακτηρίζει «υποχείριο της Δύσης» και «παράνομο».
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της WSJ, στη ρωσική αφήγηση η σύγκρουση δεν αφορά τη Μόσχα και το Κίεβο, αλλά αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πολέμου με τη Δύση. Ο Ζελένσκι, κατά τον Πούτιν, «δεν είναι συνομιλητής με πραγματικό βάρος αλλά εκτελεστικό όργανο των δυτικών κυβερνήσεων».
Η θέση αυτή καθιστά την προοπτική διαπραγμάτευσης με τον Ουκρανό πρόεδρο προβληματική για το Κρεμλίνο, καθώς έρχεται σε αντίθεση με τη νομιμοποιητική βάση που έχει οικοδομήσει στο εσωτερικό.
Ο Τραμπ, μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν στην Αλάσκα και τις συνομιλίες με τον Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους ηγέτες στην Ουάσιγκτον, δήλωσε ότι προσπαθεί να φέρει τους δύο ηγέτες στο ίδιο τραπέζι, αναγνωρίζοντας πάντως τις δυσκολίες. «Δεν ήταν ποτέ ακριβώς φίλοι», σχολίασε, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η μορφή και οι όροι μιας συνάντησης παραμένουν υπό διαπραγμάτευση.
Τα εμπόδια των «εγγυήσεων ασφαλείας»
Οι αρχηγοί των γενικών επιτελείων των χωρών του ΝΑΤΟ συνεδριάζουν σήμερα με τηλεδιάσκεψη για την Ουκρανία, στο πλαίσιο μιας εντατικής διπλωματικής κινητοποίησης.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε έτοιμος να παράσχει αεροπορική υποστήριξη ως μέρος των εγγυήσεων ασφαλείας προς το Κίεβο σε περίπτωση ειρηνευτικής συμφωνίας, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι δεν θα σταλούν αμερικανικά στρατεύματα στο ουκρανικό έδαφος.
«Είναι έτοιμοι να στείλουν δυνάμεις επιτόπου», ανέφερε στο Fox News, αναφερόμενος στους ηγέτες της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας, τους οποίους είχε υποδεχθεί την προηγουμένη στο Οβάλ Γραφείο.
Η ρωσική πλευρά κρατά σκληρή γραμμή. Η ρωσική διπλωματία, μέσω του Σεργκέι Λαβρόφ, προειδοποίησε ότι «η προσπάθεια επίλυσης ζητημάτων ασφαλείας χωρίς τη Ρωσία είναι δρόμος χωρίς έξοδο», εξαπολύοντας βολές κατά των Ευρωπαίων ηγετών που συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις στην Ουάσιγκτον. Ο ίδιος επανέλαβε ότι κάθε συνάντηση κορυφής θα πρέπει να αποτελεί την «κατάληξη» μακράς διαδικασίας σε τεχνικό και διαπραγματευτικό επίπεδο.
Κατά τον Λαβρόφ, μόνο ένα μοντέλο αντίστοιχο με το προσχέδιο της Κωνσταντινούπολης του 2022 θα μπορούσε να αποτελέσει βάση, δηλαδή με την Ουκρανία ουδέτερη, εκτός ΝΑΤΟ, και με εγγυήσεις όπου η Μόσχα θα είχε δικαίωμα βέτο.
Αναλυτές, σύμφωνα με τη WSJ, υπογραμμίζουν ότι για τον Ρώσο πρόεδρο το διακύβευμα υπερβαίνει την Ουκρανία: επιδιώκει αναθεώρηση της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. «Στα μάτια του Πούτιν, η Ουκρανία είναι απλώς πεδίο μάχης ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση», σχολίασε η Τατιάνα Στανοβάγια του Carnegie Russia Eurasia Center.
Η δυσπιστία του Κρεμλίνου αντανακλάται και στις κινήσεις των τελευταίων μηνών: ενώ δηλώνει πρόθυμο για ειρήνη ώστε να αποφύγει περαιτέρω κυρώσεις, συνεχίζει τη στρατιωτική πίεση στην ανατολική Ουκρανία.
Ορισμένοι αναλυτές, όπως ο Σάμιουελ Τσάραπ του Rand Corporation, εκτιμούν ότι μια απευθείας συνάντηση θα σήμαινε παραδοχή ειλικρινούς πρόθεσης για τερματισμό του πολέμου, κάτι για το οποίο «ο Πούτιν δεν είναι έτοιμος».
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, εμφανίζεται ευέλικτος. Εχει εγκαταλείψει την απαίτηση για κατάπαυση πυρός ως προϋπόθεση και δηλώνει πρόθυμος να συναντηθεί «χωρίς όρους». Το Κίεβο εκμεταλλεύεται τη διστακτικότητα της Μόσχας, παρουσιάζοντας τον Πούτιν ως ηγέτη που «φοβάται» τον διάλογο.
Ο Τραμπ, μετά τη δική του συνάντηση με τον Πούτιν στην Αλάσκα και τις συνομιλίες του με τον Ζελένσκι και επτά Ευρωπαίους ηγέτες στην Ουάσιγκτον, παραδέχθηκε ότι η σύγκρουση είναι «δύσκολο» να λυθεί και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο ο Ρώσος πρόεδρος να μην επιθυμεί συμφωνία.
«Θα το μάθουμε τις επόμενες εβδομάδες», δήλωσε, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην συμμετάσχει εξαρχής σε μια τριμερή συνάντηση αλλά να δώσει χώρο σε μια διμερή συνάντηση Πούτιν–Ζελένσκι, με την προοπτική να παρέμβει αργότερα «αν χρειαστεί».
Παράλληλα, η Μόσχα ξεκαθάρισε εκ νέου την απόρριψη κάθε σεναρίου αποστολής δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Στον αντίποδα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, αν και στηρίζουν την ιδέα απευθείας διαλόγου, εμφανίζονται επιφυλακτικοί για τις πραγματικές προθέσεις του Πούτιν.
Ο Εμανουέλ Μακρόν χαρακτήρισε τον Ρώσο πρόεδρο «θηρευτή» και «τέρας στην πόρτα μας», δηλώνοντας ότι αμφιβάλλει βαθύτατα για το αν επιδιώκει ειλικρινά την ειρήνη. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Φινλανδός πρόεδρος Αλεξάντερ Στουμπ επισήμανε ότι «σπάνια μπορεί κανείς να εμπιστευτεί» τον Πούτιν.
Σφήνα Ερντογάν για μεσολάβηση
Η τουρκική προεδρία γνωστοποίησε ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μίλησε τηλεφωνικά με τον Πούτιν, δηλώνοντας στήριξη σε μια «μόνιμη ειρήνη» με τη συμμετοχή όλων των μερών. Η Αγκυρα επιχειρεί να διατηρήσει τον ρόλο διαμεσολαβητή που είχε αναλάβει ήδη από το 2022, όταν φιλοξένησε διαπραγματεύσεις.
Κινητικότητα στο πεδίο
Στο πεδίο, η Ρωσία ανακοίνωσε νέα προώθηση στην ανατολική Ουκρανία, καταλαμβάνοντας το χωριό Νοβογεορχίιβκα στη Δνιπροπετρόφσκ, κοντά στα σύνορα με την περιοχή του Ντονέτσκ.
Το υπουργείο Αμυνας στη Μόσχα έκανε λόγο για «εκδίωξη των Ουκρανών» από τις θέσεις τους, αν και το ουκρανικό γενικό επιτελείο δεν σχολίασε επισήμως, ενώ ανεξάρτητοι χάρτες μάχης εμφανίζουν τους Ρώσους 1–2 χιλιόμετρα μακριά.
Η ίδια ανακοίνωση μίλησε για πλήγματα σε υποδομές ανεφοδιασμού καυσίμων και σε μονάδα συναρμολόγησης drones, ενώ ο Ζελένσκι κατηγόρησε τη Ρωσία για επίθεση σε σταθμό διανομής αερίου στην Οδησσό.
Με πληροφορίες από το BBC, WSJ, Reuters
