Του Απόστολου Τομαρά
Ενώπιον ενός προβλήματος που έχει προκαλέσει ανείπωτο πόνο σε αρκετές οικογένειες αγνοουμένων και πεσόντων βρίσκεται για μια ακόμη φορά η ομάδα που πραγματοποιεί τις εκταφές στους τάφους των πεσόντων της ακταιωρού «Φαέθων» στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Λευκωσία. Το έργο ταυτοποίησης των έξι της ακταιωρού που έπεσαν κατά τους βομβαρδισμούς της Τηλλυρίας το 1964 αποδεικνύεται περίπλοκο, παρά το γεγονός ότι ήταν γνωστή η ταυτότητα των μελών του πληρώματος που έχουν ταφεί εκεί.
Το άνοιγμα των τάφων ανέδειξε και εδώ την προχειρότητα της πολιτείας σε μια περίοδο που δεν μπορεί να συγκριθεί με την περίοδο της εισβολής. Το έργο εκταφής και ταυτοποίησης ολοκλήρωσε την πρώτη φάση του αναδεικνύοντας δυο σοβαρά προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από την επιστημονική ομάδα που έχει αναλάβει το πρόγραμμα εκταφών στις ελεύθερες περιοχές. Το πρώτο θέμα που χρήζει αντιμετώπισης είναι η επιβεβαίωση ότι και στην περίπτωση του «Φαέθων» εντοπίσθηκαν περιπτώσεις όπου είχαν δοθεί σε συγγενείς των πεσόντων λανθασμένα λείψανα.
Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ενώπιον του Γραφείου του Επιτρόπου Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα υπάρχει μια τέτοια περίπτωση. Τα λείψανα που είχαν δοθεί επιστράφηκαν από τους συγγενείς και από την ταυτοποίηση με την μέθοδο του DNA αποδείχθηκε ότι τα λείψανα δεν ανήκουν σε κάποιο από το πλήρωμα της ακταιωρού. Το δεύτερο ζήτημα που επίσης πρέπει να αντιμετωπισθεί είναι ότι στους τάφους βρέθηκαν λείψανα τα οποία ανήκουν σε πρόσωπα τα οποία έπεσαν κατά τις δικοινοτικές ταραχές του 63-64, της τουρκικής εισβολής του 1974, ενώ όπως γνωρίζουμε υπάρχει και μια περίπτωση νεκρού που σκοτώθηκε από έκρηξη βόμβας στα χέρια του. Οι περιπτώσεις αυτές που δεν έχουν σχέση με το πλήρωμα της ακταιωρού ανέρχονται στις πέντε.
Δεύτερη φάση
Το επόμενο διάστημα θα είναι καθοριστικής σημασίας για το πρόγραμμα ταυτοποίησης των λειψάνων μιας και όπως υπολογίζεται θα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση εντοπισμού των οστών. Στο κομμάτι αυτό, όπως γνωρίζουμε, η ομάδα έχει βρεθεί ενώπιον και ενός άλλου προβλήματος. Σε κάποιες περιπτώσεις τα λείψανα που έχουν εντοπισθεί δεν συμβαδίζουν με την ταυτότητα που υπάρχει στους τάφους. Κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι και εδώ οι ταφές των νεκρών έγιναν με προχειρότητα. Αμέσως μετά θα ξεκινήσει η δεύτερη φάση του έργου που είναι οι επιστημονικές εξετάσεις, ανθρωπολογικές και γενετικές. Μια διαδικασία που θα πραγματοποιηθεί υπό την επίβλεψη του επικεφαλής του προγράμματος Κώστα Ηλιόπουλου, ο οποίος εδώ και πολλά χρόνια προΐσταται της επιστημονικής ομάδας που πραγματοποιεί το πρόγραμμα των ελευθέρων περιοχών. Ο Επίτροπος Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα, ο οποίος θα συναντηθεί με τον κ. Ηλιόπουλο, δήλωσε στην «Κ» ότι οι εργασίες προχωρούν μέσα στα χρονικά πλαίσια που έχουν καθορισθεί τονίζοντας ότι αυτό που προέχει είναι να μην υπάρξουν άλλα λάθη.
Ομαδοποιήσεις λειψάνων
Στο ανθρωπολογικό εργαστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Έγκωμη έχει ολοκληρωθεί η ομαδοποίηση λειψάνων, όπως αυτών με τα ψεκασμένα από τα οποία καταβάλλεται προσπάθεια να εξαχθεί DNA. Στο ανθρωπολογικό εργαστήριο βρίσκονται και δυο με τρεις άλλες περιπτώσεις λειψάνων που ενώ έχει ολοκληρωθεί η ταυτοποίησή τους για άγνωστο λόγο δεν έχουν παραληφθεί από ελλαδικής πλευράς.
Οι έξι του «Φαέθων»
Η «Φαέθων» και η «Αρίων» ήταν τα πρώτα πλωτά σκάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας, δωρεά του Αναστάσιου Λεβέντη στο νεοσύστατο κράτος. Τα δυο πλοία ήταν γερμανικά του 1935 και επισκευάσθηκαν στην Ελλάδα προτού σταλούν στην Κύπρο με σκοπό να προασπίσουν τα βόρεια παράλια της Κύπρου από τυχόν τουρκικές αποβάσεις και άλλες παράνομες πράξεις. Στις 8 Αυγούστου 1964, η ακταιωρός συμμετείχε στις επιχειρήσεις στην περιοχή Τηλλυρίας κατά της μεγάλης εκτάσεως τουρκικής αεροπορικής προσβολής. Η ακταιωρός, υπό τις διαταγές του Κυβερνήτη Ανθυποπλοίαρχου Δημήτριου Μητσάτσου, μοναδικού επιζήσαντος, μετά από πολύωρη μάχη του πληρώματος, προσάραξε στην παραλία του Ξερού. Κατά τη διάρκεια της μάχης έξι μέλη του πληρώματος της ακταιωρού έπεσαν ηρωικά:
Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Χρυσούλης από την Αθήνα.
Πλωτάρχης Σπυρίδωνας Αγαθός από τη Γαρούνα Κέρκυρας.
Πλωτάρχης Νικόλας Πανάγος από τον Πραγματεύτη Αρκαδίας.
Ανθυπασπιστής Παναγιώτης Θεοδωράτος από το Μονοπώλαχο Κεφαλληνίας
Ανθυπασπιστής Νικόλαος Νιάφας από τη Λαμία.
Ανθυπασπιστής Νικόλαος Καπαδούκας από τη Γλώσσα Σκοπέλου.
Κατά την διάρκεια των τουρκικών βομβαρδισμών νεκρός έπεσε και ένας Κύπριος εθελοντής από την Μόρφου, ο Άκης Φιλήτας, τα λείψανα του οποίου εντοπίσθηκαν σε άλλο σημείο και ταυτοποιήθηκαν.
Πρόσφατα Κύπρος και Ελλάδα τίμησαν του πεσόντες Ελλαδίτες της ακταιωρού σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα.
