Της Μαρίας Ηρακλέους
Στο 36,5% ανήλθε το ποσοστό των επιχειρήσεων που προχώρησαν σε καινοτομικές δραστηριότητες την περίοδο 2014-2016, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνας καινοτομίας που διεξήγαγε η στατιστική υπηρεσία ανάμεσα στις επιχειρήσεις με προσωπικό δέκα υπαλλήλους και πάνω.
Πιο ψηλό το ποσοστό στον βιομηχανικό τομέα, ενώ λιγότερες οι επενδύσεις προς την καινοτομία στον τομέα των υπηρεσιών. Συγκρατημένα φυσικά, τα όποια συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από τα πιο πάνω δεδομένα, αφού η έρευνα εξετάζει τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων πριν από τρία χρόνια. Το γεγονός ότι τα στοιχεία συνελέγησαν το τέταρτο τετράμηνο του 2017, δημιουργεί κι αυτό προβληματισμό για τον χρόνο που μεσολάβησε μέχρι αυτά τα στοιχεία να μπορούν να αξιολογηθούν και να αναλυθούν ώστε να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στα χέρια κρατικών υπηρεσιών και επιχειρήσεων.
Για να υπάρξει μια πιο επικαιροποιημένη εικόνα της κατάστασης θα πρέπει να ανατρέξουμε και στην έρευνα της PWC, η οποία μόλις πριν από μερικούς μήνες εξέτασε πόσο έτοιμες είναι οι κυπριακές επιχειρήσεις για την μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Η έρευνα καταδεικνύει ότι οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν ότι η τεχνολογία είναι βασικός παράγοντας και βαρόμετρο για τις επόμενες κινήσεις τους, ωστόσο έξι στις δέκα δεν έχουν αναλάβει επί του παρόντος καμία πρωτοβουλία για την χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Τέσσερις στους δέκα CEO εταιρειών σχεδιάζουν να συνεργαστούν με νεοφυείς επιχειρήσεις με στόχο την εταιρική ανάπτυξη ή την κερδοφορία, ενώ εφτά στους δέκα αναμένεται να προχωρήσουν με νέα προϊόντα ή υπηρεσίες. Την ίδια ώρα, παράγοντες που σχετίζονται με την τεχνολογία, όπως κυβερνοαπειλές, ρυθμός μεταβολής της τεχνολογίας και διαθεσιμότητα βασικών ψηφιακών δεξιοτήτων συγκαταλέγονται ανάμεσα στις τέσσερις πιο σημαντικές επιχειρηματικές απειλές για τις κυπριακές εταιρείες.
Κάθε χρόνο κάτω
Επανερχόμενοι στην έρευνα της στατιστικής υπηρεσίας, αυτό που καταγράφεται είναι ότι όσο πιο μεγάλη είναι μια εταιρεία, τόσο περισσότερο επενδύει στην τεχνολογία. Έτσι καινοτομικές δραστηριότητες έχουν τρεις στις δέκα επιχειρήσεις με αριθμό απασχολουμένων 10-49 ατόμων.
Στη καινοτομία επενδύουν επίσης πέντε στις δέκα επιχειρήσεις με προσωπικό 50-249 και έξι στις δέκα, επιχειρήσεις που εργοδοτούν πέραν των 250 ατόμων. Μια άλλη ανάλυση των στοιχείων δείχνει ότι οι καινοτομικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων, αντί να ακολουθούν αυξητική πορεία, έχουν μειωθεί. Τα δεδομένα δείχνουν ότι την περίοδο 2000-2002 επτά στις δέκα εταιρείες προχωρούσαν είτε με τεχνολογική, είτε με οργανωτική καινοτομία. Το 2006- 2008 μειώθηκαν σε περίπου πέντε στις δέκα (56,11%), και έφτασαν το 36,46% κατά την τελευταία καταμέτρηση.
Η έρευνα κάλυψε 1.753 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της βιομηχανίας, στα ορυχεία και τα λατομεία, την μεταποίηση, την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού, την παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, την διαχείριση αποβλήτων και δραστηριότητες εξυγίανσης.
Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο του χονδρικού εμπορίου, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών, την μεταφορά και αποθήκευση, την ενημέρωση και επικοινωνία, τις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες, τις δραστηριότητες αρχιτεκτόνων και μηχανικών, την επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη και την διαφήμιση και έρευνα αγοράς.
Τα εμπόδια
Ποια όμως είναι τα εμπόδια τα οποία συναντούν οι επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να επενδύσουν στην καινοτομία; Το πολύ ψηλό κόστος καινοτομίας είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο όπως αναφέρουν μία στις τρεις οι επιχειρήσεις συνάντησαν μπροστά τους στην προσπάθεια τους να προχωρήσουν σε καινοτομικές δραστηριότητες.
Την ίδια ώρα ο έντονος ανταγωνισμός στην αγορά της επιχείρησης είναι το βασικότερο πρόβλημα για μία στις δύο εταιρείες, (47,3%), το πολύ υψηλό κόστος το οποίο συνεπάγεται η επένδυση στην καινοτομία (36,1%), η έλλειψη εσωτερικής χρηματοδότησης (35,2%), η δυσκολία στην εξασφάλιση κρατικών επιχορηγήσεων ή επιδοτήσεων για καινοτομία (34,2%), η έλλειψη πίστωσης ή ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων (29,3%), η αβέβαιη ζήτηση στην αγορά για τις ιδέες της επιχείρησης για καινοτομία(20,7%) και άλλες (26,1%).
Γιατί όμως οι επιχειρήσεις αφήνουν εκτός του κεφαλαίου της καινοτομίας έξω από τον προγραμματισμό και τους στόχους τους; Όπως προκύπτει από τις απαντήσεις τους, δεν φαίνεται να υπάρχει ζήτηση για καινοτομία στην αγορά της επιχείρησης. Αυτό τουλάχιστον ισχύει για το 37,6% των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα. Από την άλλη κάποιες επιχειρήσεις επαναπαύονται στην ύπαρξη παλαιότερων καινοτομιών (30,0%), ενώ το 13,7% απάντησε ότι δεν υπάρχουν καλές ιδέες για καινοτομίες.
Για πολύ χαμηλό ανταγωνισμό στην αγορά της επιχείρησης έκανε λόγο το 24%. Ένα σημαντικό κεφάλαιο για την απουσία καινοτομίας στις επιχειρήσεις είναι το θέμα του κόστους. Το 18% απέδωσε την στασιμότητα στον τομέα της καινοτομίας σε οικονομικούς λόγους που σχετίζονται με την έλλειψη εσωτερικής χρηματοδότησης (5,1%), την δυσκολία στην εξασφάλιση κρατικών επιχορηγήσεων ήεπιδοτήσεων για καινοτομία (4,6%), το πολύ υψηλό κόστος καινοτομίας (4,3%), την έλλειψη πίστωσης ήιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων (4,0%).
«Να προσαρμοστούν οι κυπριακές επιχειρήσεις»
Μιλώντας στην «Κ» ο CEO της PwC Ευγένιος Ευγενίου τόνισε ότι όπως προκύπτει από την έρευνα, οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι μια από τις τρεις σημαντικότερες παγκόσμιες τάσεις που έχουν επιφέρει τις μεγαλύτερες αλλαγές στην επιχείρησή τους. «Η συντριπτική πλειοψηφία των CEOs συμφωνεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει δραματικά την επιχείρησή τους στα επόμενα πέντε χρόνια, με σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων να θεωρούν ότι θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο ακόμη και από το διαδίκτυο. Παρ’ όλα αυτά, το 84% των επιχειρηματικών ηγετών δεν έχουν δράσει σε αυτόν τον τομέα ενώ παράλληλα ανησυχούν για τις κυβερνοαπειλές και το ρυθμό μεταβολής της τεχνολογίας».
Ο κ. Ευγενίου τονίζει ότι αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώνουν το προφανές, ότι οι κυπριακές επιχειρήσεις χρειάζεται να προσαρμοστούν πλήρως στην ψηφιακή εποχή, αναβαθμίζοντας το brand τους και εντάσσοντας νέες ψηφιακές δεξιότητες. Η ενίσχυση της καινοτομίας και η χρήση νέων τεχνολογιών θα πρέπει να αποτελέσει κεντρικό στρατηγικό στόχο των κυπριακών επιχειρήσεων προκειμένου να διαφοροποιηθούν και να γίνουν ανταγωνιστικές, τονίζει ο κ. Ευγενίου, και υπογραμμίζει ότι αυτό θα πρέπει να συνοδευτεί με την συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού στις ψηφιακές τεχνολογίες. Με αυτό τον τρόπο οι επιχειρήσεις θα μπορέσουν να ενισχύσουν τις αναπτυξιακές προοπτικές τους και να θωρακιστούν έναντι των μελλοντικών κραδασμών, επισημαίνει.
Έρχεται Υφυπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας
Οι όποιες προσπάθειες για τεχνολογική αναβάθμιση δεν αποτελούν φυσικά αποκλειστικά καθήκον των εταιρειών, αλλά μερίδιο έχει και το κράτος. Πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ανακοινώσει την πρόθεση της κυβέρνησης για δημιουργία Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακού Μετασχηματισμού, ενώ όπως τονίζεται από το Προεδρικό, χωρίς να υπάρχει ακριβές χρονοδιάγραμμα, εξελίξεις θα πρέπει να αναμένονται ακόμα και μέσα στο καλοκαίρι.
Το ακριβές χρονοδιάγραμμα για το πότε θα υπάρξουν εξελίξεις για το επόμενο βήμα δεν είναι γνωστό και φαίνεται ότι το θέμα δεν προχωρά επί του παρόντος λόγω άλλων θεμάτων που τρέχουν στην επικαιρότητα, όπως για παράδειγμα το θέμα των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων. «Αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει ευρύτερη συναίνεση και ότι θα πρέπει να προωθηθεί. Παράλληλα η κυβέρνηση φροντίζει να ενισχύσει την πολιτική στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, είτε εξασφαλίζοντας κονδύλια είτε εξασφαλίζοντας προγράμματα είτε με τις ενέργειες για την σύσταση του επιστημονικού συμβουλίου και τον διορισμό του επικεφαλής επιστήμονα», δηλώνει στην «Κ» ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου.
Σημειώνεται ότι το Υφυπουργείο Έρευνας, αντικαθιστά στην ουσία το Υφυπουργείο Ανάπτυξης το οποίο δεν φάνηκε να προσεγγίστηκε θετικά από την Βουλή, και άρα έμεινε στο συρτάρι. Ωστόσο προεργασία έγινε για το πλάνο του Υφυπουργείου Ανάπτυξης, και αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί και μετά την αλλαγή σχεδίων. Το Υφυπουργείο Έρευνας και Καινοτομίας θα έχει την ίδια πολιτική και αντικείμενο με το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας. Μέχρι την ίδρυση του, η Κυβέρνηση φαίνεται ότι επιχειρεί με πιο βραχυπρόθεσμα μέτρα να προωθήσει την καινοτομία, παντρεύοντας το πρόγραμμα πολιτογραφήσεων με την χρηματοδότησή της. Όπως αποφάσισε το Υπουργικό Συμβούλιο τον περασμένο Φεβρουάριο στο πλαίσιο των αλλαγών του προγράμματος των πολιτογραφήσεων, θα παραχωρείται υποχρεωτική δωρεά ύψους €75.000 στο Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (μετονομασία του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας) για προώθηση της δημιουργίας ενός οικοσυστήματος επιχειρηματικής καινοτομίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
