ΚΛΕΙΣΙΜΟ
Loading...
 

ΔΝΤ: Η απόσυρση των μέτρων στήριξης θα πρέπει να είναι σταδιακή

Όσο μακρύτερη η περίοδος ανάκαμψης του τουρισμού, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα μόνιμων ουλών στην οικονομία αναφέρει η η Anita Tuladhar

Του Παναγιώτη Ρουγκάλα

Του Παναγιώτη Ρουγκάλα

Στο πλαίσιο της αποστολής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από τις 8 έως τις 29 Μαρτίου 2021 για τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις και τις προτεραιότητες πολιτικής της Κύπρου, η επικεφαλής της ομάδας του ΔΝΤ για την Κύπρο Anita Tuladhar, παραχώρησε συνέντευξη στην «Κ». Η κ. Tuladhar υπογραμμίζει στην «Κ» πως, όσο μακρύτερη θα είναι η περίοδος ανάκαμψης σε τομείς που αφορούν τον τουρισμό, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η πιθανότητα να παραμείνουν μόνιμες ουλές στην οικονομία της Κύπρου. Την ίδια ώρα, σημειώνει τη σημαντικότητα των προγραμμάτων στήριξης της οικονομίας από το κράτος.

Όσον αφορά στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η επικεφαλής της ομάδας του ΔΝΤ στην Κύπρο αναφέρει πως, δεδομένου του κινδύνου των νέων ΜΕΔ, θα ήταν συνετό να διατηρηθούν τα κεφάλαια και να χρησιμοποιηθούν ευέλικτα κεφαλαιακά αποθέματα για να διασφαλιστεί ότι ο τραπεζικός τομέας θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί την πραγματική οικονομία και να διαθέτει αρκετούς πόρους για να απορροφήσει τις απώλειες

Τέλος, η κ. Tuladhar υπογραμμίζει πως, ένα αποτελεσματικό πλαίσιο εκποιήσεων είναι κρίσιμο για την αντιμετώπιση στρατηγικών αθετήσεων και για την παροχή κινήτρων στους δανειολήπτες να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις αναδιάρθρωσης ή να επωφεληθούν από εργαλεία αφερεγγυότητας.

- Ως Ταμείο αναφέρετε πως η κρατική οικονομική στήριξη είναι απαραίτητη και δεν πρέπει να φύγει απότομα ή νωρίς. Με βάση τις οικονομικές δυνατότητες της Κύπρου όπως την αξιολογήσατε, για πόσο καιρό μπορεί να έχει ένα καλό πρόγραμμα οικονομικής βοηθείας για επιχειρήσεις και εργαζόμενους;

- Οι οικονομικές προοπτικές παραμένουν εξαιρετικά αβέβαιες και θα εξαρτηθούν από το ρυθμό διάθεσης εμβολίων και από τα νέα κύματα μολύνσεων. Κατά συνέπεια, η απόσυρση των μέτρων στήριξης θα πρέπει να είναι σταδιακή και να εξαρτάται από τη διάρκεια της ανάκαμψης. Η οικονομική ευπάθεια της πανδημικής κρίσης του COVID - 19 είναι πολύ υψηλή, δεδομένου πως σχεδόν το ένα τρίτο του εργατικού δυναμικού είναι συγκεντρωμένο σε τομείς που αφορούν τον τουρισμό (καταλύματα, υπηρεσίες εστίασης, μεταφορές, εμπόριο). Όσο μεγαλύτερη είναι η περίοδος ανάκαμψης σε αυτούς τους τομείς, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα μόνιμων ουλών στην οικονομία. Επί του παρόντος, η κρατική χρηματοδότηση – στήριξη παραμένει άφθονη και αντισταθμίζονται οι κίνδυνοι των ευρύτερων πτωχεύσεων και μόνιμων ουλών στην οικονομία εάν η υποστήριξη θα αποσυρόταν πολύ νωρίς. Οι προτεραιότητες της πολιτικής θα εξαρτηθούν έτσι καθοριστικά από την εξέλιξη της πανδημίας και της διάθεσης των εμβολίων. Μόλις τελειώσει η οξεία φάση της πανδημίας και η οικονομική στήριξη μπορεί να μειωθεί, θα εξακολουθεί να είναι σημαντικό για την κυβέρνηση να δαπανήσει για προγράμματα όπως η κατάρτιση των εργαζομένων, ώστε να επιτρέψει στα άτομα να βρουν εργασία σε νέους τομείς της οικονομίας.

- Στην έκθεσή σας δηλώνετε ότι αναμένατε μικρότερη πτώση των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων λόγω του τερματισμού του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Με βάση τη δομή της κυπριακής οικονομίας, από πού βλέπετε τις ξένες άμεσες επενδύσεις να προέρχονται για να καλύψουν αυτό το κενό;

- Η αναπτυξιακή επίδοση της Κύπρου τα τελευταία χρόνια ήταν ισχυρή. Ενώ η ανάπτυξη στους τομείς των κατασκευών και των ακινήτων τροφοδοτούμενη από τις εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων υπήρξε βασικός μοχλός, η Κύπρος έχει επίσης δει ραγδαία ανάπτυξη και σε άλλους τομείς υπηρεσιών, όπως οι επαγγελματικές και διοικητικές υπηρεσίες, σε τομείς εκπαίδευσης και πληροφορίας και τεχνολογίας επικοινωνιών. Αναμένουμε ότι αυτοί και άλλοι βασικοί τομείς όπως ο τουρισμός , η ναυτιλία, οι υποδομές και η ενέργεια θα συνεχίσουν να προσελκύουν άμεσες ξένες επενδύσεις. Η Κύπρος έχει διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα του κόστους της, ωστόσο κλειδί για την προσέλκυση των άμεσων ξένων επενδύσεων είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, η μείωση των χρονοβόρων δικαστικών διαδικασιών, οι μειώσεις στις ελλείψεις στις δημόσιες υπηρεσίες, και οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων.

Όχι ακόμα μερίσματα

- Δεδομένου ότι έχουν μπει πολλά χρήματα από επενδυτές στις κυπριακές τράπεζες και έχουν αρκετά χρόνια να δοθούν μερίσματα (dividents), βάσει ποιών δεικτών εκτιμάτε πως θα ξεκινήσουν ξανά να δίδονται μερίσματα; Για παράδειγμα, θέλετε να δείτε συγκεκριμένο ποσοστό ΜΕΔ? Θέλετε συγκεκριμένο ποσοστό κεφαλαίων; Τι ακριβώς;

- Η κερδοφορία των τραπεζών στην Κύπρο είναι ήδη υπό πίεση λόγω της ανάγκης αντιμετώπισης της κληρονομιάς των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Επιπλέον, η υψηλή εξάρτηση από τα έσοδα από τόκους σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και το υψηλό κόστος λειτουργίας τους, επίσης επιβαρύνουν τα κέρδη. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα είναι το κλειδί για τη βελτίωση της κερδοφορίας των τραπεζών και της διανομής μερισμάτων. Επί του παρόντος, δεδομένου του κινδύνου των νέων ΜΕΔ, θα ήταν συνετό να διατηρηθούν τα κεφάλαια και να χρησιμοποιηθούν ευέλικτα τα κεφαλαιακά αποθέματα για να διασφαλιστεί ότι ο τραπεζικός τομέας θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί την πραγματική οικονομία και να διαθέτει αρκετούς πόρους για να απορροφήσει όποιες ζημιές προκύψουν. Ως εκ τούτου, θεωρούμε σκόπιμο οι τράπεζες να περιορίζουν τις διανομές μερισμάτων έως ότου οι αβεβαιότητες από την πανδημία COVID-19 εξαφανιστούν επαρκώς. Αυτό είναι επίσης σύμφωνο με τις οδηγίες που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ).

- Από όσα είδατε στην Κύπρο κατά την τελευταία σας αξιολόγηση, έχουμε την ικανότητα και τις δεξιότητες να επιτύχουμε καλύτερη επίβλεψη των Εταιρειών Λήψεως Πιστώσεων (Credit Acquiring Companies - CAC) που λειτουργούν στο νησί; Μπορεί να γίνει εγχώρια, ή πρέπει να έρθει δυναμικό εκτός Κύπρου για να επιτευχθεί καλύτερη επίβλεψη;

- Η εποπτεία των εταιρειών λήψεως πιστώσεων (CAC) θα πρέπει να συνεχίσει να ενισχύεται, δεδομένου ότι κατέχουν σχεδόν τα δύο τρίτα των εθνικών μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έχει σημειωθεί πρόοδος στον τομέα της εποπτείας των CAC σε διάφορα σημεία, όπως η συλλογή στοιχείων για παράδειγμα. Υπενθυμίζουμε πως, για τις εταιρείες CAC ζητήθηκε να υιοθετηθούν ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για τα μη εξυπηρετούμενα. Έχουν εκδοθεί οδηγίες για την ενίσχυση του πλαισίου έγκρισης και εποπτείας της ΚΤΚ σχετικά με τις εταιρείες CAC, ιδίως για τα πλαίσια διακυβέρνησής τους και έχουν διεξαχθεί επιτόπιες επιθεωρήσεις.

Όσον αφορά δε για την κρατική εταιρεία διαχείρισης δανείων (AMC), θα πρέπει να ενισχυθεί η χρηστή εταιρική διακυβέρνηση, οι επιχειρησιακές ρυθμίσεις και η διαφάνεια. Στο παρελθόν, το Ταμείο συμβούλευσε ότι, για να αποφευχθεί η συσσώρευση αυτών των αναξιοπαθούντων περιουσιακών στοιχείων και να μεγιστοποιηθεί η απόδοση της εταιρείας, η οικονομική οντότητα θα πρέπει να έχει σαφή εντολή συνοδευόμενη από επιχειρησιακούς στόχους, ένα εποπτικό συμβούλιο που να αποτελείται στην πλειοψηφία του από ανεξάρτητα μελών που ενεργούν προς το συμφέρον της εταιρείας και να διοικείται από εξειδικευμένο προσωπικό όπου η αποζημίωση να βασίζεται στην απόδοση. Η επιχειρησιακή ανεξαρτησία θα πρέπει να εξισορροπείται με τη δημόσια λογοδοσία και να γίνονται πολλές αναφορές (reports).

Προσοχή στην κουλτούρα αθέτησης

- Κάνατε αναφορά στην έκθεση της Κύπρου για τη λειτουργία του ΕΣΤΙΑ, για δάνεια που δεν μπορούν να ενταχθούν σε αυτό και δάνεια που χρειάζονται άλλο σχέδιο στήριξης. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των δανείων που πρέπει να συμπεριληφθούν στην κατηγορία άλλου σχεδίου στήριξης, προκειμένου να αποφευχθεί και ο ηθικός κίνδυνος (moral hazard); Έχετε κατά νου κατηγορίες δανείων, όπως ποσό, είδος κ.λπ.;

- Ένα από τα πλάνα για αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι το σχέδιο της κρατικής επιχορήγησης (Εστία), το οποίο στοχεύει στην αναδιάρθρωση και στην αποπληρωμή των μη εξυπηρετούμενων δανείων που εξασφαλίζονται από πρώτες κατοικίες. Ωστόσο, οι αιτήσεις που κατατέθηκαν αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μικρό ποσοστό των δυνητικά επιλέξιμων ποσών, ενώ άλλες που κατατέθηκαν παραμένουν ελλιπείς και άλλες περιμένουν ακόμα να αξιολογηθούν. Οι αρχές ανάφεραν πως υπάρχει αριθμός μη βιώσιμων οικονομικά δανειοληπτών του Σχεδίου Εστία, αλλά και η ύπαρξη στρατηγικών κακοπληρωτών ως δύο λόγους για το χαμηλό ποσοστό απορρόφησης του Σχεδίου.

Ένα νέο πρόγραμμα - πιθανώς ένα ενοίκιο αντί δόσης εξόφλησης δανείου - θα προσφερθεί σε ευάλωτους αιτούντες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να μπουν στο Εστία. Κατά την άποψή μας, μια τέτοια κίνηση για τη στήριξη των ευάλωτων αιτούντων θα μπορούσε να εξεταστεί, υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ότι θα υπάρχουν κριτήρια επιλεξιμότητά τους και ότι θα υπάρχει πλήρης διαφάνεια αναφορικά με το δημοσιονομικό κόστος που θα προκύψει.

Πολύ σημαντικό δε, να υπάρχει η δυνατότητα να εντοπιστούν αλλά και να χειριστούν καταλλήλως οι μη συνεργάσιμοι δανειολήπτες έτσι ώστε να μην είναι εντός του νέου Σχεδίου. Το να δαπανηθούν φορολογικοί πόροι για να καλύψουν δανειολήπτες που δεν θα έπρεπε να μπουν εντός ενός τέτοιου Σχεδίου θα ήταν άδικο και θα ήταν ένα «πάτημα» για να δημιουργηθεί κουλτούρα αθέτησης.

- Όπως είναι σήμερα το πλαίσιο των εκποιήσεων στην Κύπρο, «σηκώνει» οποιεσδήποτε χαλαρώσεις; Και αν ναι, προς ποια κατεύθυνση για να ικανοποιηθεί και το Κοινοβούλιο της Κύπρου που τις αναζητά; Υπάρχουν περιθώρια;

- Η πρόοδος με την επιβολή αξιώσεων και την ανάκτηση εξασφαλίσεων ήταν άνιση στην Κύπρο. Στο παρελθόν, η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ήταν δύσκολη, δεδομένης της μεγάλης χρονικής περιόδου που χρειάζονταν οι εκποιήσεις. Ωστόσο, μετά τις τροποποιήσεις του 2018 στο νομοθετικό πλαίσιο των εκποιήσεων αυξήθηκε ο αριθμός των περιπτώσεων εκποιήσεων και δημοπρασιών. Το σημαντικότερο είναι ότι η «απειλή» για εκποιήσεις βελτιστοποίησε την διαδικασία αντιμετώπισης των ΜΕΔ, προχωρώντας σε αποπληρωμή τους με μετρητά και με διμερείς αναδιαρθρώσεις. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις επέτρεψαν επίσης στις τράπεζες να πωλούν χαρτοφυλάκια ΜΕΔ σε εταιρείες που λαμβάνουν πιστώσεις (CAC), συμβάλλοντας στην ενίσχυση του ισολογισμού των τραπεζών. Οι τροποποιήσεις της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις το 2019, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2020, ακολουθώντας την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ενώ περιορίζονται σε μη τερματίζεται μη εξυπηρετούμενα δάνεια με την κύρια κατοικία ως εγγύηση, έφερε αβεβαιότητα στη διαδικασία των εκποιήσεων. Η προτεραιότητα τώρα θα πρέπει να είναι να επαναρχίσουν οι κατασχέσεις και γρήγορα να αποκατασταθούν όποιες αβεβαιότητες υπάρχουν. Επιπλέον, για να διευκολυνθεί η έγκαιρη αναδιάρθρωση, πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν εμπόδια στη χρήση εργαλείων αφερεγγυότητας, όπως η διαδικασία εξέτασης.

Ένα αποτελεσματικό πλαίσιο εκποιήσεων είναι κρίσιμο για την αντιμετώπιση στρατηγικών αθετήσεων και για την παροχή κινήτρων στους δανειολήπτες να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις αναδιάρθρωσης ή να επωφεληθούν από εργαλεία αφερεγγυότητας. Οι τρέχουσες προτάσεις που συζητούνται στο Κοινοβούλιο κινδυνεύουν να μειώσουν την απειλή κατάσχεσης και να δημιουργήσουν αβεβαιότητες με την αποδυνάμωση των προοπτικών για ανάκτηση εξασφαλίσεων που απαιτούν πρόσθετες προβλέψεις και αυξήσεις κεφαλαίου για τις τράπεζες . Η αναστροφή των μεταρρυθμίσεων με την αποδυνάμωση του πλαισίου αποτελεί κίνδυνο για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Περιβαλλοντική βιωσιμότητα

- Όταν τελειώσει ο Covid-19 θα αφήσει πίσω κατάλοιπα που θα επηρεάσουν τον τουρισμό. Ποιες προσαρμογές είναι απαραίτητες να γίνουν στο κυπριακό τουριστικό προιόν ούτως ώστε να είναι συμβατό με αυτά που η μετά Covid-19 εποχή θα αφήσει; Θα είναι αρκετό το κυπριακό τουριστικό μοντέλο του 2019 να εφαρμοστεί το 2021 και εντεύθεν;

- Η κυπριακή οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, καθιστώντας την πιο ευάλωτη στον αντίκτυπο του πανδημικού σοκ. Κοιτώντας μπροστά, η Κύπρος έχει σχετικά καλούς ναύλους  όσον αφορά τις προοπτικές ανάκαμψης, δεδομένης της τουριστικής δομής, των δεικτών του τομέα της υγείας και της ανάκαμψης στις κύριες χώρες προέλευσης. Χαμηλότερη εξάρτηση από επαγγελματικά ταξίδια, η καλύτερη πρόοδος στον εμβολιασμό στις χώρες προέλευσης και οι σχετικά καλές συνθήκες υγείας της Κύπρου θα βοηθούσαν να προσελκύσουν τουρίστες μόλις αρθούν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί. Ο τουριστικός τομέας στην Κύπρο είναι ανταγωνιστικός σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης. Σημειώθηκε πρόοδος στη διαφοροποίηση των αγορών προέλευσης του τουρισμού, αν και το μερίδιο των τριών κορυφαίων αγορών του παραμένει πολύ υψηλό, καθιστώντας το ευάλωτο στις εξελίξεις σε αυτές τις χώρες. Οι βελτιώσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στην περιβαλλοντική αειφορία και στο άνοιγμα σε διαφορετικούς τύπους αγοράς, όπως πολιτιστικοί πόροι. Θεωρούμε ότι η συνέχιση των στοχευμένων μέτρων στήριξης στον τομέα του τουρισμού είναι δικαιολογημένη βραχυπρόθεσμα δεδομένης της συστημικής σημασίας για την οικονομία. Η πιο μακροπρόθεσμη πρόκληση πολιτικής είναι να κατευθυνθεί ο τομέας προς το βιώσιμο τουρισμό, ο οποίος επικεντρώνεται στον περιφερειακό πιο ποικιλόμορφο, «high-end» τουρισμό και βασίζεται πιο έντονα στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την ποιότητα των υπηρεσιών και την ανταγωνιστικότητα που δεν βασίζεται σε τιμές.

Άλλα άρθρα συγγραφέα

Του Παναγιώτη Ρουγκάλα

Οικονομία: Τελευταία Ενημέρωση

X