Της Δωρίτας Γιαννακού
Σε ομηρία κρατούν το έργο Πάφου- Πόλης Χρυσοχούς οι νομικές προστριβές, οι οικονομικές απαιτήσεις και ανεπαρκείς κυβερνητικοί χειρισμοί. Η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς παραμένει σε κατάσταση πλήρους ακινησίας, παρά τη μακρόχρονη αναμονή και τις υψηλές δημόσιες δαπάνες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. Η καταγγελία της σύμβασης από την Κυπριακή Δημοκρατία το 2024, λόγω μη συμμόρφωσης της αναδόχου εταιρείας ΑΚΤΩΡ με τις συμβατικές της υποχρεώσεις, ακολουθήθηκε από προσφυγή της εταιρείας στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, η οποία ζητεί την ακύρωση της νέας διαγωνιστικής διαδικασίας. Το αποτέλεσμα είναι ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την Πάφο και ολόκληρη την επαρχία να βρίσκεται σε νομική και διοικητική στασιμότητα, χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα επανεκκίνησης και με το ενδεχόμενο ολοκλήρωσης να παραπέμπεται πλέον μετά το 2030 και αυτό εφόσον δεν σκοντάψει σε νέους σκοπέλους. Δεν θα ήταν παρατραβηγμένο να ισχυριστούμε ότι το εν λόγω έργο αποτελεί το πιο τρανταχτό παράδειγμα αναπτυξιακής αδράνειας, διαχειριστικής αποτυχίας και νομικών εμπλοκών που «παγώνουν» κρίσιμες υποδομές δεκαετίες ολόκληρες, με οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Ο αυτοκινητόδρομος Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς αποτελεί ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτυχημένου δημόσιου σχεδιασμού, νομικές εμπλοκές και χρόνια καθυστέρηση.
Α.Βαφειάδης: Ορίζοντας ολοκλήρωσης το 2030-2032
Ανάλογα με την τεχνική δυσκολία για τη σύνδεση στη Μεσόγη η οποία προστέθηκε στον αρχικό σχεδιασμό για να υπάρχει πρόσβαση στις γύρω κοινότητες ορίζουμε την ολοκλήρωση του έργου στο 2030-2032. Αυτό ανέφερε ο Υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης στη ραδιοφωνική εκπομπή «ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ». Ο αρμόδιος Υπουργός ανέφερε ότι η σύμβαση με τον προηγούμενο ανάδοχο, AKTOR ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ, είχε καταγγελθεί διότι δεν τηρούσε τα συμφωνηθέντα. Ως αποτέλεσμα πρόσθεσε, έπρεπε να επαναπροκηρύξουμε τον διαγωνισμό για τη συμπλήρωση μελέτης και κατασκευής της πρώτης φάσης του αυτοκινητόδρομου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς καθώς είχαμε εξασφαλίσει διάταγμα από το επαρχιακό δικαστήριο της Πάφου όπου μας επέτρεπε να εισερχόμαστε στο εργοτάξιο και να προχωρήσουμε σε νέα προκήρυξη διαγωνισμού, ανέφερε.
Ωστόσο, ο προηγούμενος ανάδοχος επέλεξε να προχωρήσει με συγκρουσιακή προσέγγιση στα δικαστήρια είπε επισημαίνοντας ότι είναι δικαίωμα του να προσφύγει στην Αναθεωρητική Αρχή προσφορών όπως και έπραξε, με αποτέλεσμα να ανασταλεί η διαδικασία της επαναπροκήρυξης του διαγωνισμού. Εντός Οκτωβρίου αναμένουμε να έχουμε απόφαση από την Αρχή προκειμένου να χειριστούμε το ζήτημα αναλόγως πρόσθεσε ο κ Βαφειάδης σημειώνοντας ότι ο σχεδιασμός του έργου αφορά 4 λωρίδες κυκλοφορίας σε όλη την διαδρομή για να γίνει ένας κανονικός αυτοκινητόδρομος.
Το κόστος που γιγαντώνεται
Η πρώτη σοβαρή εκτίμηση για το κόστος κατασκευής του αυτοκινητόδρομου έγινε πριν από περίπου 20 χρόνια. Τότε, το έργο προγραμματιζόταν να υλοποιηθεί με τη μέθοδο «μελέτη – κατασκευή – χρηματοδότηση», με το κράτος να αποπληρώνει τη δαπάνη σε βάθος 30 ετών, επιβαρυνόμενο με τόκους της τάξης του 9%.
Οι απαλλοτριώσεις για τις ανάγκες του έργου ξεκίνησαν με κόστος περίπου €85 εκατ., για να εκτοξευθούν αργότερα στα €101 εκατ. λόγω καθυστερήσεων και έλλειψης άμεσης αποζημίωσης των ιδιοκτητών.
Το κατασκευαστικό κόστος εκτιμήθηκε τότε σε €274 εκατ., με το συνολικό ποσό να υπερβαίνει τα €375 εκατομμύρια – χωρίς να περιλαμβάνονται οι τόκοι δανείων και η μακροχρόνια συντήρηση.
Σήμερα το προϋπολογισμένο κόστος του νέου δρόμου Πάφου - Πόλης Χρυσοχούς ανέρχεται στα €330 εκατ.
Η προκήρυξη του διαγωνισμού και η ανώμαλη προσγείωση
Την ώρα που το Υπουργείο Μεταφορών ανακοίνωσε στις αρχές του Αυγούστου την προκήρυξη διαγωνισμού για τη συμπλήρωση μελέτης και κατασκευής της πρώτης φάσης του αυτοκινητόδρομου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς, από την Αγία Μαρινούδα μέχρι το Στρουμπί, με εκτιμώμενο κόστος €90.200.000, η διαδικασία μπλόκαρε για μια ακόμα φορά.
Ειδικότερα η υλοποίηση του δρόμου Πάφου – Πόλεως Χρυσοχούς φρέναρε ύστερα από την έκδοση «προσωρινών μέτρων» από την Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, η οποία ενέκρινε σχετικό αίτημα της εταιρείας «AKTOR ΟΜΙΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ». Η ΑΚΤΩΡ είχε ζητήσει και πέτυχε αναστολή της απόφασης του Τμήματος Δημοσίων Έργων να υπογράψει σύμβαση η οποία αφορά «Συμπλήρωση Μελέτης και Κατασκευής του Αυτοκινητόδρομου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς Τμήμα 1 – Φάση (Α)».
Η ΑΚΤΩΡ προσέφυγε ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών καταγγέλλοντας τους όρους επαναπροκήρυξης του Διαγωνισμού (διαφωνώντας με πρόνοιες τους), που δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 08/08/2025. Διαζευκτικά, με την προσφυγή της, ζητούσε την «τροποποίηση ή συμπλήρωση των όρων του Διαγωνισμού προς διασφάλιση των θεμελιωδών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου όπως της διαφάνειας της ίσης μεταχείρισης και του υγιούς ανταγωνισμού».
Το αντικείμενο του Διαγωνισμού αφορά στη συμπλήρωση της μελέτης και κατασκευής του Έργου του Αυτοκινητόδρομου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς, Τμήμα 1 – Φάση (Α) το οποίο δεν ολοκληρώθηκε, λόγω τερματισμού της σχετικής Σύμβασης.
Οι αιτητές με την προσφυγή τους ζήτησαν και την έκδοση προσωρινών μέτρων, αίτημα στο οποίο τα Δημόσια Έργα έφεραν ένσταση.
Η ένσταση της ΑΚΤΩΡ αφορούσε τεχνικές, οικονομικές και χρηματοοικονομικές προδιαγραφές. Η εταιρεία υπεστήριξε επίσης, πως «η σημασία της λήψης των προσωρινών μέτρων, έγκειται στο να διασφαλιστεί ο έλεγχος της νομιμότητας της προσβαλλόμενης απόφασης και η αποφυγή κατασπαταλάτησης του δημόσιου χρήματος».
Ισχυρίστηκε επίσης, πως «η διαδικασία του Διαγωνισμού βρίσκεται στο αρχικό της στάδιο και ενόψει του σύντομου χρονικού διαστήματος που απαιτείται για την εκδίκαση της προσφυγής δεν θα υπάρξει καθυστέρηση στη διαγωνιστική διαδικασία και ούτε θα τεθεί σε κίνδυνο το δημόσιο συμφέρον».
Περαιτέρω εισηγήθηκε, πως «εάν η διαγωνιστική διαδικασία προχωρήσει με τους παράνομους όρους που ήδη έχουν επισημανθεί, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να κατακυρωθεί το έργο σε αναδόχους κάτω από όρους που εκ των υστέρων θα κριθούν παράνομοι ή ακυρώσιμοι».
Οι αιτητές (ΑΚΤΩΡ) τόνισαν, εξάλλου, ότι χωρίς την παράδοση – παραλαβή του υφιστάμενου έργου δεν μπορεί να προχωρήσει μια νέα διαδικασία ανάθεσης, λόγω αοριστίας του αντικειμένου της προκηρυχθείσας Σύμβασης».
Η ΑΚΤΩΡ τόνισε και την ανάγκη, όπως «η Αναθέτουσα Αρχή πριν την έναρξη των οποιωνδήποτε εργασιών εξασφαλίσει περιβαλλοντική έγκριση από την Περιβαλλοντική Αρχή, που δεν έπραξε έτσι στην παρούσα περίπτωση».
Από την πλευρά της η δικηγόρος της Αναθέτουσας Αρχής προέταξε τις «αρνητικές συνέπειες που θα προκύψουν από την έκδοση των προσωρινών μέτρων που αφορούν στο πρώιμο αυτό στάδιο οι οποίες, κατά την άποψή της, θα είναι περισσότερες από τα οφέλη τους, σε συνάρτηση με το δημόσιο συμφέρον που κλίνει υπέρ της Αναθέτουσας Αρχής».
Διευκρίνισε δε, πως «δεν ενίσταται στην έκδοση των προσωρινών μέτρων που ζητούνται, νοουμένου ότι δεν εμποδιστεί αλλά να συνεχίσει η διαδικασία της προκήρυξης του Διαγωνισμού».
Παράλληλα το Τμήμα Δημοσίων Έργων υπεστήριξε, πως οι αιτητές δεν έχουν αποδείξει ότι έχουν έννομο συμφέρον καταχώρησης της Προσφυγής και ιδιαιτέρως δεν έχουν αποδείξει ότι τα συμφέροντα τους ενδέχεται να ζημιωθούν από το ενδεχόμενο μη λήψης προσωρινών μέτρων από το στάδιο της προκήρυξης. Η Αναθεωρητική Αρχή ανέστειλε προσωρινά την πρόοδο του διαγωνισμού, ζητώντας τις θέσεις όλων των εμπλεκομένων μέχρι τις 3 Οκτωβρίου 2025.
Η λήξη του συμβολαίου και η ρήξη
Υπενθυμίζεται ότι τον Νοέμβριο του 2024, η Κυπριακή Δημοκρατία κατήγγειλε το συμβόλαιο κατασκευής της Φάσης Α, το οποίο είχε ανατεθεί στον Όμιλο Εταιρειών ΑΚΤΩΡ, υποστηρίζοντας ότι ο εργολάβος δεν ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις του. Έτσι, το έργο τέθηκε σε παύση, εν αναμονή νέων ενεργειών.
Η ανάδοχος εταιρεία ΑΚΤΩΡ (πρώην Intrakat) ζήτησε αποζημιώσεις άνω των €35 εκατ. από το κράτος για την καταγγελία της σύμβασης κατασκευής του έργου Πάφου – Πόλης Χρυσοχούς. Σημειώνεται ότι ήδη πληρώθηκαν €14,4 εκατ. για εργασίες που ολοκληρώθηκαν πριν τη διακοπή της σύμβασης, ενώ αναμένονται αποζημιώσεις €35 εκατ. μέσω δικαστικών διεκδικήσεων.
Σε εκκρεμότητα παραμένουν και οι δύο εγγυητικές επιστολές (ύψους περίπου €10 εκατ. συνολικά) που είχαν κατατεθεί για να καλύψουν τις υποχρεώσεις του εργολάβου έναντι του κράτους.
Ενδεχομένως η καταβολή των €10 εκατομμυρίων που αντιστοιχούσαν στις δύο εγγυητικές επιστολές της ΑΚΤΩΡ να απέτρεπε τη νομική ρήξη με την ανάδοχο εταιρεία και να κρατούσε τη σύμβαση ενεργή. Ωστόσο, κανένας δεν εγγυάται ότι θα διασφάλιζε την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου, χωρίς πρόσθετες παρεμβάσεις σε επίπεδο διαχείρισης, τεχνικής επίβλεψης και ενδεχόμενης επαναδιαπραγμάτευσης των όρων της σύμβασης.
Νέες καθυστερήσεις
Ένα με ενάμιση μήνα θα είναι η καθυστέρηση που αναμένεται να προκύψει μετά την προσφυγή της εταιρείας ΑΚΤΩΡ στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών για το έργο του νέου δρόμου Πάφου–Πόλης Χρυσοχούς, μέχρι να παρθεί η απόφαση, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Διευθυντής του Τμήματος Δημοσίων Έργων Ελευθέριος Ελευθερίου.
Όπως ανέφερε, το Υπουργείο Μεταφορών Επικοινωνιών και Έργων έχει προσφοροδοτήσει το έργο για τον νέο δρόμο Πάφου-Πόλης Χρυσοχούς. Μέσα στην διαδικασία, μια από τις εταιρείες που είχε πάρει τα έγγραφα είναι η εταιρεία ΑΚΤΩΡ, η οποία έχει προσφύγει στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών ζητώντας να σταματήσει την διαδικασία της προσφοροδότησης του έργου μέχρι να εξεταστούν κάποια σημεία που θεώρησε ότι πρέπει να εξεταστούν από την Αρχή και μετά να προχωρήσει η διαδικασία της προσφοροδότησης, συνέχισε. Ο κ. Ελευθερίου ανέφερε πως αυτό είναι μέσα στα δικαιώματα της εταιρείας.
Όπως είπε, «έγινε η ακρόαση στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών και η Αρχή αυτή αποφάσισε να περιοριστεί η διαδικασία μέχρι να εκφράσουμε τις θέσεις μας και οι δύο πλευρές» οι οποίες θέσεις θα εξεταστούν, ούτως ώστε να αποφασίσει η Αρχή αν κάποιοι από τους όρους των εγγράφων χρήζουν αναθεώρησης. Εμείς, συνέχισε ο Διευθυντής του Τμήματος Δημοσίων Έργων «θα σεβαστούμε την απόφαση αυτή, θα δώσουμε τα στοιχεία τα δικά μας και θα αποφασίσει η Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών».
Η απόφαση θα είναι, όπως εξήγησε, κατά πόσο κάποιοι από τους όρους σύμβασης χρήζουν αναθεώρησης πριν να προχωρήσει η διαδικασία της ολοκλήρωσης της προσφοροδότησης του έργου. Το έργο αφορά, όπως είπε, την Α' Φάση και το οδικό δίκτυο από την Αγία Μαρινούδα μέχρι το Στρουμπί.
Πρόεδρος: Ο δρόμος θα γίνει
Τη δέσμευση ότι ο δρόμος Πάφου - Πόλης Χρυσοχούς θα υλοποιηθεί, έδωσε από την πλευρά του το απόγευμα της Τρίτης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων.
Κληθείς να σχολιάσει τις τελευταίες αρνητικές εξελίξεις γύρω από το έργο, ο Πρόεδρος τόνισε πως πρόκειται για ένα «πάρα πολύ σημαντικό» έργο, διαβεβαιώνοντας ότι θα γίνουν όλες οι απαραίτητες κινήσεις ώστε να προχωρήσει.
Όπως ανέφερε, υπάρχει σχεδιασμός όχι μόνο για τον συγκεκριμένο δρόμο, αλλά και για άλλα μεγάλα έργα. Παράλληλα, σημείωσε ότι έγιναν ήδη συγκεκριμένες αλλαγές με τη συνδρομή του Γενικού Λογιστή, ο οποίος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στα θέματα δημοσίων συμβάσεων, προκειμένου να αποφεύγονται αντίστοιχα προβλήματα στο μέλλον. Ο Πρόεδρος κατέληξε ξεκαθαρίζοντας: «Ο δρόμος φυσικά και θα γίνει».
ΕΒΕΠ: Αναμενόμενα τα προβλήματα στον δρόμο Πάφου - Πόλης Χρυσοχούς
Αναμενόμενα είναι να προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα σχετικά με την νέα καθυστέρηση που θα προκύψει μετά την προσφυγή της εταιρείας ΑΚΤΩΡ στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών για το έργο του νέου δρόμου Πάφου–Πόλης Χρυσοχούς, μέχρι να παρθεί η απόφαση , ανέφερε ο πρόεδρος του ΕΒΕ Πάφου Γιώργος Μάης.
Ο κ. Μάης κληθείς να σχολιάσει την νέα καθυστέρηση που αναμένεται να προκύψει μετά την προσφυγή της εταιρείας ΑΚΤΩΡ στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών για το έργο του νέου δρόμου Πάφου–Πόλης Χρυσοχούς, υπενθύμισε ότι το ΕΒΕ είχε προσπαθήσει να πείσει τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες να βρούν ένα τρόπο για να μην φτάσουμε στην ακύρωση του συμβολαίου.
Δυστυχώς είπε, για λόγους νομικούς περισσότερο και κανονισμών οι οποίοι διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται, ότι δεν έγινε κατορθωτό να γίνει αυτό.
Ο κ. Μάης εκτιμά πως αυτά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε τώρα ήταν αναμενόμενα λέγοντας πως και το Υπουργείο τα γνώριζε. Επεσήμανε επίσης πως είναι λογικό ένας εργολήπτης του οποίου αφαιρείται το έργο για τους λόγους που του έχουν αναφερθεί, να προβάλει και αυτός τους ισχυρισμούς του για να προσπαθήσει, είτε να αποκομίσει κάποια οφέλη, είτε να λιγοστέψει τις εις βάρος του απαιτήσεις.
Ο κ. Μάης σημείωσε πως έστω και εάν ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο έχοντας υπόψη τις τακτικές που ακολουθούνται από πλευράς εργοληπτών θα υπάρξει και δεύτερη και τρίτη προσφυγή.Δεν ξέρω είπε, « πόσο θα κρατήσει αυτό και πόσο μελετημένα, έχει γίνει από τις αρχές του Κράτους η στρατηγική για να υπερπηδηθούν αυτά τα προβλήματα τα οποία ήταν και θα είναι πάντα αναμενόμενα», κατέληξε.
