Εδώ και λιγότερο από ένα χρόνο, η Federal Reserve έκανε αποφασιστικά βήματα για να τονώσει την αμερικανική οικονομία. Με την υποχώρηση του πληθωρισμού και την αγορά εργασίας σε ελαφρά επιδείνωση, η ομοσπονδιακή τράπεζα επέλεξε να προχωρήσει σε μια τολμηρή μείωση των επιτοκίων κατά μισή εκατοστιαία μονάδα και να προϊδεάσει την αγορά ότι επίκεινται περαιτέρω μειώσεις. Δεν ήταν μια πανικόβλητη αντίδραση σε μια κρίση, αλλά μια απόφαση να στηριχθεί κάπως η αγορά εργασίας.
Προσφάτως ο Ντόναλντ Τραμπ εξαπέλυσε μπαράζ επιθέσεων κατά του προέδρου της ομοσπονδιακής τράπεζας, Τζερόμ Πάουελ, απαιτώντας να μειώσει αναλόγως το κόστος του δανεισμού, για να αποτρέψει την επιβράδυνση της οικονομίας. Η Fed, όμως, δεν έχει πλέον την ευελιξία να κινείται προνοητικά. Οι δασμοί του Τραμπ και ο πληθωρισμός που ενδέχεται να προκαλέσουν έχουν αναγκάσει τα στελέχη της να κινούνται πολύ προσεκτικά σε οποιαδήποτε νέα μείωση επιτοκίων μολονότι έχει αυξηθεί ο κίνδυνος επιβράδυνσης. Η Fed αναμένεται να διατηρήσει και πάλι σταθερά τα επιτόκια στη συνεδρίαση αυτής της εβδομάδας συνεχίζοντας τη στάση που υιοθέτησε τον Ιανουάριο. Και έτσι οι προβλέψεις για το πότε θα μειώσει ξανά τα επιτόκια αλλάζουν διαρκώς, επιτείνοντας την αστάθεια σε μια δύσκολη συγκυρία για την οικονομία και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα στελέχη της Fed πρέπει να έχουν απτές ενδείξεις αποδυνάμωσης της αγοράς εργασίας και αύξησης της ανεργίας για να προχωρήσουν σε νέα μείωση. Και αν αργήσει να συμβεί αυτό, τότε ίσως η Fed αργήσει περισσότερο από όσο φανταζόμασταν.
Διακινδυνεύει έτσι να οξύνει την ένταση με τον Τραμπ, ο οποίος την Κυριακή κατηγόρησε και πάλι τον Πάουελ, ωστόσο τόνισε ότι δεν θα τον αντικαταστήσει πριν από τη λήξη της θητείας του, τον Μάιο του 2026. Δεν είναι εύκολο να αποφασίζει κανείς μια στροφή 180 μοιρών στην πολιτική του, αλλά οι περιστάσεις δεν αφήνουν άλλες επιλογές.
Η Fed πρέπει να προσαρμοστεί στις διαρκείς μεταβολές των συνθηκών εν μέσω των παλινωδιών του Τραμπ με τους δασμούς, τις φοροαπαλλαγές και τις άλλες προεκλογικές υποσχέσεις του. Ο Λευκός Οίκος επιμένει πως θα κλείσει εμπορικές συμφωνίες μέσα στην προθεσμία των 90 ημερών που έχει ορίσει ο Τραμπ όταν ανακοίνωσε τους δασμούς. Κανείς δεν γνωρίζει, βέβαια, πώς θα προχωρήσουν οι σχετικές διαπραγματεύσεις.
Το 2019, στην πρώτη θητεία του Τραμπ, η Fed ήρθε αντιμέτωπη με ενδείξεις επιβράδυνσης εξαιτίας του εμπορικού πολέμου που είχε εγκαινιάσει ο Τραμπ κατά της Κίνας. Τότε επέλεξε να δράσει και μείωσε τα επιτόκια τρεις φορές. Πέτυχε, έτσι, συνεχή ανάπτυξη διατηρώντας παράλληλα τις τιμές υπό έλεγχο. Στην πρώτη του θητεία το 2019, όμως, ο Τραμπ επέβαλε πολύ μικρότερους δασμούς και ο πληθωρισμός παρέμενε σταθερά κάτω από τον στόχο του 2%. Σήμερα οι καταναλωτές προσπαθούν ακόμη να αντεπεξέλθουν από το χειρότερο πληθωριστικό σοκ των τελευταίων 40 ετών που έπληξε τις οικονομίες μετά την πανδημία. Οι τιμές έχουν αποκλιμακωθεί σημαντικά μετά την κορύφωσή τους το 2022, αλλά δεν έχουν επιστρέψει ακόμη σε κανονικά επίπεδα. Και οι δασμοί αναμένεται να δώσουν νέα ώθηση στον πληθωρισμό. Το ερώτημα είναι σε ποια κλίμακα και για πόσο καιρό. Θεωρητικά οι δασμοί πρέπει να προκαλέσουν βραχυπρόθεσμη αύξηση των τιμών, που σταδιακά εκλείπει. Αλλά δεν υπάρχει τρόπος να διασφαλιστεί αυτό όταν οι καταναλωτές ανησυχούν για τον πληθωρισμό. Και όπως επισημαίνει η Εστερ Τζορτζ, πρώην πρόεδρος της Fed του Κάνσας Σίτι, η οποία συνταξιοδοτήθηκε το 2023, «ο πληθωρισμός είναι θέμα ψυχολογίας όπως ακριβώς είναι και μια μέτρηση που μπορεί πραγματικά να είναι ακριβής».
