Γιάννης Παλαιολόγος
Τη δυνατότητα μετάβασης σε μία διαφορετική προσέγγιση σχετικά με το δημόσιο χρέος στην Ε.Ε. αφήνει ανοιχτή ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για θέματα Οικονομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις.
Μιλώντας σε μικρό αριθμό ευρωπαϊκών εφημερίδων, μεταξύ των οποίων και η «Κ», μετά την παρουσίαση της εαρινής δέσμης του ευρωπαϊκού εξαμήνου, ο κ. Ντομπρόβσκις σημείωσε ότι «το κόστος εξυπηρέτησης είναι σημαντικός παράγοντας που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν εξετάζεται η βιωσιμότητα του χρέους», πέρα από το ύψος του ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Σημαντικοί οικονομολόγοι έχουν τοποθετηθεί λέγοντας ότι πτυχές του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ήταν ήδη ξεπερασμένες πριν από την πανδημία – και τώρα μοιάζουν εντελώς εκτός πραγματικότητας. Εστιάζουν ειδικά στον κανόνα περί περιορισμού του δημόσιου χρέους στο 60% του ΑΕΠ, ο οποίος, όπως ισχυρίζονται, σε μία συγκυρία κατά την οποία ο μέσος όρος του δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη είναι 100% του ΑΕΠ και επτά χώρες βρίσκονται πάνω ακόμα και από αυτό το όριο, έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός χρέους που μοιάζει δυσθεώρητο ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι το ελληνικό, το οποίο έχει ξεπεράσει το 200% της ετήσιας εγχώριας παραγωγής.
Ωστόσο, χάρη στο πολύ χαμηλό κόστος εξυπηρέτησης, οι αγορές το θεωρούν διαχειρίσιμο και εξακολουθούν να δανείζουν την Ελλάδα με προνομιακούς όρους. Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν, πάντως, προειδοποιεί ότι χρειάζεται παρακολούθηση και το θέμα του κόστους εξυπηρέτησης: «Δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι το ισχύον περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων θα συνεχιστεί για πάντα. Ηδη τίθενται ερωτήματα για τον πληθωρισμό –αν η αύξησή του είναι κάτι προσωρινό ή αντανακλά κάποιες υποκείμενες δομικές αλλαγές– και σχετικά με τo τι θα σημάνει αυτό για τη νομισματική πολιτική και τα επιτόκια του δημόσιου χρέους».
Η ευρύτερη δημόσια διαβούλευση για τους δημοσιονομικούς κανόνες που «πάγωσε» με το ξέσπασμα της πανδημίας, θα «ξεκινήσει εκ νέου αργότερα μέσα στο έτος», επιβεβαιώνει ο κ. Ντομπρόβσκις.
«Δεν προσεγγίζουμε τη διαδικασία με ήδη διαμορφωμένες ιδέες. Θα εξετάσουμε τι θα μας προτείνουν τα κράτη-μέλη και άλλα εμπλεκόμενα μέρη πριν εξάγουμε τα όποια συμπεράσματα για το πώς πρέπει να πορευθούμε, και θα πρέπει να σεβαστούμε τα όρια που επιβάλλουν οι συνθήκες της Ε.Ε.
Μεταξύ των ζητημάτων με τα οποία θα καταπιαστούμε είναι η συνολική απλοποίηση (των κανόνων), η διασφάλιση ότι θα διευκολύνουν την αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική, τόσο σε καλές όσο και σε κακές οικονομικές περιόδους, η διαχείριση του θέματος της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, σε μία συγκυρία κατά την οποία το επίπεδό του θα είναι αυξημένο σε όλες τις χώρες καθώς εξερχόμαστε από την κρίση της πανδημίας… Ολα αυτά θα πρέπει να τα εξετάσουμε – και θα πρέπει να αναζητήσουμε τη συναίνεση για το πώς θα κινηθούμε, ώστε να μην καταλήξουμε σε μία κατάσταση όπου οι διαφορετικές χώρες και τα πολιτικά κόμματα θα περιχαρακωθούν στις παραδοσιακές τους θέσεις και να εγκλωβιστούμε σε μία διχαστική αντιπαράθεση».
Πιο άμεσα, «η σύστασή μας είναι η δημοσιονομική στάση (των κρατών-μελών) να παραμείνει υποστηρικτική, τόσο φέτος όσο και του χρόνου», σημειώνει ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος. «Ωστόσο, οι χώρες με υψηλό χρέος θα πρέπει να εφαρμόσουν με συνετό τρόπο αυτήν την πολιτική, με το βλέμμα στη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική τους βιωσιμότητα», τονίζει, αναδεικνύοντας τη σημασία του Recovery and Resilience Facility (RRF) ως εργαλείου που επιτρέπει την εφαρμογή μιας επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής χωρίς να επιβαρύνει τον προϋπολογισμό των κρατών-μελών.
«Το RRF συστάθηκε ακριβώς για να υποστηρίξει την ανάκαμψη», λέει ο κ. Ντομπρόβσκις. «Πρέπει λοιπόν να αξιοποιηθεί μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα».
Ο Λετονός αξιωματούχος επιβεβαιώνει ότι η Κομισιόν θα ολοκληρώσει την αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας «στο δεύτερο μισό του Ιουνίου» και πως οι πρώτες εκταμιεύσεις του RRF θα λάβουν χώρα τον Ιούλιο.
Θα αφορούν την ομάδα χωρών που κατέθεσαν πρώτες τα εθνικά τους σχέδια (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) – αλλά δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει ακριβώς πόσες.
Αν οι πόροι που θα έχει αντλήσει ώς τότε η Επιτροπή από τις αγορές δεν αρκούν για την εφάπαξ καταβολή της προχρηματοδότησης ύψους 13% του συνολικού εθνικού πακέτου (3,965 δισ. ευρώ για την Ελλάδα), αναφέρει, αυτή θα καταβληθεί «σε δόσεις».
Η αβεβαιότητα που εξακολουθεί να γεννά η πανδημία και οι διαφορές στον ρυθμό ανάκαμψης των οικονομιών της Ε.Ε. –εξηγεί– σημαίνουν ότι η Κομισιόν δεν μπορεί να παράσχει ακριβή καθοδήγηση για το πότε πρέπει η κάθε χώρα να αρχίσει να αποσύρει τα οριζόντια μέτρα στήριξης.
Εμβόλια
Ο κ. Ντομπρόβσκις έχει αναλάβει από το περασμένο καλοκαίρι και το χαρτοφυλάκιο του εμπορίου – και αύριο η Κομισιόν θα παρουσιάσει στον ΠΟΕ την πρότασή της για τη διευρυμένη πρόσβαση του αναπτυσσόμενου κόσμου σε εμβόλια κατά της COVID-19.
«Η πρότασή μας περιλαμβάνει τρία βασικά στοιχεία: την ελεύθερη διακίνηση εμβολίων και εξαρτημάτων, και ειδικότερα τη μη απαγόρευση των εξαγωγών τους από τις ανεπτυγμένες χώρες· την προώθηση της εθελοντικής συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα και την τεχνογνωσία και εταιρειών που μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγής· και τρίτον την έκδοση υποχρεωτικών αδειών, την οποία θεωρούμε ένα νόμιμο εργαλείο για περιόδους κρίσης. Θα καλέσουμε όλα τα μέλη του ΠΟΕ να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν το νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει τη χρήση των υποχρεωτικών αδειών, ώστε αυτό το εργαλείο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταχέως αν χρειαστεί. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η δυνατότητα έκδοσης υποχρεωτικών αδειών ήδη περιλαμβάνεται στις ευελιξίες που παρέχει η συμφωνία TRIPS, τις όποιες έχουμε δεσμευθεί να αξιοποιήσουμε».
Φορολόγηση εταιρειών
Μία άλλη ζωτικής σημασίας διαπραγμάτευση στην οποία εμπλέκεται ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής αφορά την κυοφορούμενη παγκόσμια συμφωνία για την εταιρική φορολόγηση. Παραμένει αισιόδοξος ότι μπορεί να προκύψει επί της αρχής τον Ιούλιο;
«Αυτές οι διαβουλεύσεις είναι εν εξελίξει. Ως Ε.Ε., είμαστε διατεθειμένοι να φανούμε εποικοδομητικοί και να διευκολύνουμε την επίτευξη συμβιβασμού. Εχουμε υπάρξει συνεπείς στην υποστήριξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας που θεωρούμε την καλύτερη λύση στο ζήτημα της εταιρικής φορολόγησης, περιλαμβάνοντας και τους δύο πυλώνες [ρύθμιση δικαιωμάτων φορολόγησης και κατώτατος συντελεστής]. Εχουμε κατά νου την προθεσμία του Ιουλίου – αλλά δεν εξαρτάται μόνο από εμάς. Πάντως, η νέα διοίκηση των ΗΠΑ συμμετέχει πολύ πιο εποικοδομητικά στις συζητήσεις σε σχέση με την προηγούμενη και έδωσε νέα δυναμική στις διαπραγματεύσεις».
Ο κ. Ντομπρόβσκις απέφυγε να σχολιάσει αν η Ε.Ε. μιλά με μία φωνή στα ζητήματα αυτά, δεδομένου ότι ο Ιρλανδός υπουργός Οικονομικών –και πρόεδρος του Eurogroup– Πασκάλ Ντόνοχιου δήλωσε προ ημερών την αντίθεσή του στην πρόταση Μπάιντεν για έναν κατώτατο συντελεστή 15% για τις επιχειρήσεις.
Ικανοποίηση για την Ελλάδα
Σχετικά με τη θετική δέκατη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας, ο κ. Ντομπρόβσκις δεν παρεκκλίνει από την επίσημη γραμμή: «Η Ελλάδα, παρά τις δύσκολες συνθήκες, έχει λάβει τα αναγκαία μέτρα για να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Συνεπώς, προσδοκούμε ότι αυτή η έκθεση θα επιτρέψει την εκταμίευση του επόμενου γύρου μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, αξίας 748 εκατ. ευρώ. Το επόμενο σημαντικό βήμα είναι να εστιάσουν (οι ελληνικές αρχές) στην υλοποίηση του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας».
