Προς ξεπάγωμα οι έρευνες για το καλώδιο

Το τέλος του καλοκαιριού και του σκληρού πυρήνα της τουριστικής περιόδου στην Ελλάδα ενδεχομένως να σηματοδοτήσει εξελίξεις στην ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου - Κρήτης. Μετά από μεγάλο διάστημα σιωπής επιστρέφουν οι πληροφορίες από την Αθήνα για εξελίξεις στο θέμα του ηλεκτρικού καλωδίου μέσα στο φθινόπωρο. Με τη γνωστή μέθοδο των διαρροών ελλαδικά Μέσα επανέρχονται στο θέμα του καλωδίου και στο κομμάτι των ερευνών ανατολικά της Κρήτης, οι οποίες έχουν παγώσει προσωρινά από τον περασμένο Μάρτιο. Σύμφωνα με δημοσιεύματα τα οποία επικαλούνται διπλωματικές πηγές από την ελληνική πρωτεύουσα, η ελληνική κυβέρνηση φέρεται αποφασισμένη να επανέλθει και να ολοκληρώσει τις έρευνες προχωρώντας πρώτα στην έκδοση NAVTEX και προετοιμαζόμενη για ένα πιθανό σενάριο κορύφωσης των προκλήσεων από πλευράς της Τουρκίας. Η NAVTEX τοποθετείται μέσα στους επόμενους μήνες, ενώ στα δημοσιεύματα γίνεται λόγος για αποστολή πολεμικών μονάδων επιφανείας (φρεγάτες) στην περιοχή των ερευνών μιας και θεωρείται αναμενόμενη η αντίδραση της Τουρκίας με την αποστολή πολεμικών της πλοίων στην περιοχή.

Οι έρευνες

Η περιοχή όπου θα συνεχιστούν οι έρευνες του ιταλικού πλοίου που είχε ναυλωθεί από τον ΑΔΜΗΕ βρίσκεται ανάμεσα σε Κρήτη και Κάρπαθο και θα αφορούν τη χαρτογράφηση του βυθού προς πόντιση του ηλεκτρικού καλωδίου. Οι εργασίες του ερευνητικού πλοίου με απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης σταμάτησαν αρχικά το καλοκαίρι του 2024 και τέλη Μαρτίου 2025 ανακοινώθηκε το προσωρινό πάγωμα των ερευνών. Απόφαση που προφανώς αφενός αποσκοπούσε να μειώσει την ένταση σε μια ευαίσθητη περίοδο όπως είναι η καλοκαιρινή για την ελληνική οικονομία και αφετέρου να δώσει χρόνο στην ελληνική πλευρά να πείσει την τουρκική για μια λύση χωρίς αναταράξεις. Σύμφωνα με πληροφορίες από ελλαδικά μέσα, διπλωματικές πηγές υποστήριζαν πως ο σχεδιασμός είναι οριστικός, έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις και πως η ελληνική πλευρά θα επιχειρήσει εκ νέου να πείσει την τουρκική.

Σε επίπεδο ηγετών

Το θέμα του καλωδίου αναμένεται να βρεθεί στην ατζέντα της συνάντησης του πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, την τελευταία εβδομάδα Σεπτεμβρίου στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Οι όποιες εξελίξεις στο θέμα του ηλεκτρικού καλωδίου τοποθετούνται μετά τη συνάντηση των δυο ηγετών και εντός Οκτωβρίου με πρώτο βήμα τη ναύλωση του ερευνητικού πλοίου και αμέσως μετά την έκδοση των σχετικών NAVTEX. Τις έρευνες θα πραγματοποιήσει η γαλλική εταιρεία NEXANS που έχει αναλάβει και την κατασκευή του καλωδίου που θα ποντιστεί. Με βάση τους προγραμματισμούς και προκειμένου να μην υπάρχουν προβλήματα με τα συμβόλαια που έχουν συναφθεί, η NEXANS θα πρέπει μέχρι την άνοιξη του 2026 να ξεκινήσει την πόντιση του καλωδίου. Σε διαφορετική περίπτωση εκφράζονται απόψεις για σοβαρά κεφαλαιακά προβλήματα που ενδέχεται να αντιμετωπίσει η γαλλική εταιρεία.

Η Τουρκία

Η προκλητικότητα της Άγκυρας ανατολικά της Κρήτης εντάσσεται στην τακτική της Τουρκίας ότι κάθε ενεργειακό εγχείρημα στην ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την άδειά της. Κάτι που συνέβη το καλοκαίρι του 2024 στην Κάσο, όπου οι έρευνες του ιταλικού πλοίου γίνονταν υπό την παρακολούθηση τουρκικών πολεμικών πλοίων.

Στην ελληνική πρωτεύουσα θεωρούν βέβαιο πως η Τουρκία θα επαναλάβει την τακτική αποστολής πολεμικών πλοίων της, ωστόσο, όπως τονίζεται, σε αυτή την περίπτωση το ερευνητικό πλοίο θα συνοδεύεται ή θα παρακολουθείται από ελληνικές φρεγάτες. Πηγές δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσουν το εύρος εμπλοκής των ελληνικών πλοίων μιας και η απόφαση θα είναι πολιτική και πιθανότατα στο ανώτατο επίπεδο του ΚΥΣΕΑ.

Αθήνα - Λευκωσία

Στα υπέρ για την ελληνική πλευρά συγκαταλέγεται η διεθνής κάλυψης, μιας και το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης είναι έργο που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. με συμβόλαια που έχουν εξασφαλίσει γαλλικές εταιρείες. Η Αθήνα ποντάρει πολλά στη στήριξη από Ε.Ε., τη Γαλλία, την Αίγυπτο αλλά και τις ΗΠΑ. Στη Λευκωσία οι κινήσεις περιορίζονται σε διπλωματικό επίπεδο, με την κυπριακή πλευρά να τονίζει εμφαντικά πως το ηλεκτρικό καλώδιο δεν είναι ελληνικό έργο αλλά της Ε.Ε., η οποία θα πρέπει να εντείνει τις διπλωματικές πιέσεις προς την Άγκυρα να τερματίσει τις προκλήσεις. Πληροφορίες θέλουν την ελληνική και κυπριακή πλευρά να συντονίζονται προκειμένου η Ε.Ε. να παρέμβει και να στηρίξει και το συγκεκριμένο έργο, με τον ίδιο τρόπο που στηρίζει την κατασκευή υποβρύχιων καλωδίων στη Βαλτική Θάλασσα, απαιτώντας απ’ όλους να σέβονται το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Μάλιστα, ο υπουργός Ενέργειας δημόσια ανέφερε πως το καλώδιο GSI δεν είναι διμερές – είναι ευρωπαϊκό. «Το έχω θέσει ήδη δύο φορές στο Συμβούλιο Υπουργών: πρόκειται για ευρωπαϊκό έργο στρατηγικής σημασίας και αναμένουμε από την Ευρώπη να πάψει να είναι σιωπηλή.

Οφείλει να μιλήσει δυνατά, να είναι απαιτητική απέναντι σε κράτη που διεκδικούν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Διαφορετικά, τα κονδύλια πρέπει να διακοπούν. Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν να υιοθετήσουν αυστηρή στάση και να διαμηνύσουν ξεκάθαρα ότι καμία τρίτη χώρα δεν μπορεί να παρεμβαίνει ή να παρεμποδίζει κρίσιμα ευρωπαϊκά έργα υποδομής χωρίς συνέπειες. Δεν μπορεί να διεκδικεί ευρωπαϊκούς πόρους όταν παρακωλύει την υλοποίηση ευρωπαϊκών έργων».