Της Μαρίνας Οικονομίδου
Τον Ιούνιο που πέρασε, ο πρόεδρος του ΕΛΑΜ Χρίστος Χρίστου εξηγούσε στον «Πολιτικό Αλγόριθμο» και τον Ανδρέα Κημήτρη τον τρόπο που το ΕΛΑΜ κανονικοποιήθηκε με την πάροδο των χρόνων. «Αυτή τη στιγμή το ΕΛΑΜ» έλεγε, «έχει τη μοναδική ικανότητα να μπορεί να μιλήσει με ανθρώπους που ανεξαρτήτως του πού βρίσκονταν προηγουμένως, πλέον συμφωνούμε σε θέσεις αρχής, μπορούμε να κτίσουμε μία συνεργασία». Ήταν μία δήλωση εξόχως αποκαλυπτική. Για το πώς η νίκη που είχε στις ευρωεκλογές κατακτώντας τη μία από τις έξι έδρες και κυρίως τα δημοσκοπικά ευρήματα που το δείχνουν να ενισχύεται συνεχώς, το μετέτρεψε στην κότα με τα χρυσά αυγά για επίδοξους πολιτευτές, οι οποίοι θεωρούν το ΕΛΑΜ ως ένα παρθένο έδαφος που μπορεί να τους εξασφαλίσει πιο εύκολα εκλογή. Έδειξε όμως και την ετοιμότητα ενός εσωστρεφούς κόμματος που παρουσιάζεται ως αντισυστημικό, να λειτουργήσει με καθαρά παλαιοκομματικούς και συνδιαλλακτικούς όρους. Χρησιμοποιούν δηλαδή πρόσωπα που είτε έχουν αποτύχει στα κόμματά τους και ψάχνουν διέξοδο είτε πρόσωπα που ήταν μέρος του συστήματος όλα αυτά τα χρόνια που οι ίδιοι κατά τα άλλα πολεμούν, με στόχο να φέρουν κόσμο κοντά από την ευρύτερη Δεξιά και να αυξήσουν τα ποσοστά τους. Το ΕΛΑΜ φαίνεται όχι μόνο να κανονικοποιείται μέρα με τη μέρα, αλλά και να φλερτάρει όλο και περισσότερο με την εξουσία. Ανοίγοντας με αυτό το ζήτημα ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο ανάλυσης για το πολιτικό σύστημα που συνεχώς μεταβάλλεται.
Ο ρυθμιστής
Μία σειρά δημοσκοπήσεων παρουσιάζει το ΕΛΑΜ, όχι μόνο να ενισχύεται αλλά και να υφαρπάζει από το ΔΗΚΟ την τρίτη θέση στην κομματική σκακιέρα. Το ερώτημα είναι αν θα αντικαταστήσει τον ρόλο που είχε μέχρι σήμερα το κόμμα του Κέντρου, αυτόν του ρυθμιστή. Ως ρυθμιστής άλλωστε το ΔΗΚΟ είχε μέχρι σήμερα καταφέρει να κλειδώσει σημαντικές προεδρίες επιτροπών, όπως αυτή της Οικονομικών, της Παιδείας και της Ελέγχου. Παράλληλα, εξαιτίας του ρόλου του μετατρεπόταν συχνά σε μήλον της έριδος για τα δύο μεγάλα κόμματα ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ, είχε το πλεονέκτημα να κάνει τέτοιες συμμαχίες ούτως ώστε να καθορίζει τον Πρόεδρο της Βουλής ή και να εκλέγει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Με την πάροδο του χρόνου ο ρόλος του ρυθμιστή έχει αποδυναμωθεί αρκετά. Τα ποσοστά που αθροίζονται, δεν αρκούν ούτως ώστε το ένα μεγάλο κόμμα μαζί με τον «ρυθμιστή» να καθορίζουν πλέον ξεκάθαρα την ατζέντα και να επιβάλλουν πολιτικές. Τόσο εξαιτίας της μείωσης των ποσοστών των δύο μεγάλων κομμάτων όσο και του τρίτου σε ποσοστά ΔΗΚΟ. Σήμερα βεβαίως στο ΔΗΚΟ φαίνεται να έχουν αποδεχθεί πως το κόμμα χάνει την τρίτη θέση. Αυτό ωστόσο που θέλουν να διασφαλίσουν είναι να μην έχουν μείωση ποσοστών και κατ’ επέκταση μείωση εδρών που να περιορίζει σημαντικά την επιρροή του κόμματος στο πολιτικό σκηνικό. Το εφιαλτικό σενάριο για το ΔΗΚΟ είναι να βρεθεί το κόμμα στην πέμπτη θέση, πίσω από το ΕΛΑΜ και το ΑΛΜΑ και να οδηγηθεί σιγά-σιγά στην ανυποληψία.
Σε ένα σενάριο που χάνει συνεπώς το ΔΗΚΟ την τρίτη θέση και το αντικαθιστά το ΕΛΑΜ, εγείρεται το ερώτημα του ποιος θα είναι τελικά ο ρόλος της Ακροδεξιάς στο πολιτικό σύστημα.
- Θα κανονικοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που θα μπορεί ανοικτά να κάνει συμμαχίες με άλλα κόμματα τόσο για την Προεδρία της Βουλής όσο και για νομοσχέδια και προτάσεις νόμου;
- Θα επιδιώξει να αποκτήσει πείρα κυβερνησιμότητας διεκδικώντας σοβαρές επιτροπές όπως αυτή της Άμυνας την οποία διαχρονικά θέλει, την Οικονομικών που διατηρεί το ΔΗΚΟ ή την Παιδείας για να επιβάλει την πολιτική που θέλει;
- Θα απομονωθεί από τα υπόλοιπα κόμματα δεδομένου ότι τα δύο μεγάλα κόμματα δεν θέλουν συνεργασία μαζί του;
Τα δύο πρόσωπα
Ο πρόεδρος του ΕΛΑΜ Χρίστος Χρίστου έχει αρκετές φορές ξεκαθαρίσει πως στόχος είναι να γίνει το ΕΛΑΜ κόμμα εξουσίας και να κυβερνήσει. Σε αυτό το πλαίσιο άφησε ανοικτό και το ενδεχόμενο στήριξης ενός άλλου υποψηφίου πέραν του ίδιου του αρχηγού τους. Κύριος στόχος είναι να κινηθούν στα χνάρια του κόμματος της Μελόνι, αλλά και στην πολιτική που εξέλεξε τον Ντόναλντ Τραμπ. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα το ΕΛΑΜ να αποτινάξει από πάνω του τον μανδύα του αντισυστημικού, χωρίς ωστόσο να το γνωστοποιήσει. Θέλει για παράδειγμα να διατηρήσει κοντά την ακροδεξιά σκληρή ψήφο, θέλει όμως παράλληλα να προσεγγίσει τη δεξιά συντηρητική ψήφο που προέρχεται κυρίως από τον Συναγερμό. Μία ματιά στον τρόπο που λειτουργεί το κόμμα επιβεβαιώνει τον συγκεντρωτισμό που επικρατεί στο εσωτερικό. Ενδεικτικό παράδειγμα το γεγονός ότι το κόμμα της Ακροδεξιάς δεν έχει προχωρήσει ποτέ σε εσωκομματικές εκλογές. Ο κ. Χρίστου αποκάλυψε πως δεν υπήρχε ενδιαφέρον. Όμως πέραν του ιδίου που δεν άλλαξε ή δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από τη μέρα λειτουργίας του κόμματος, όπως γίνεται σε όλα τα κόμματα, δεν έχει γνωστοποιήσει ποιο είναι το πολιτικό συμβούλιο και το εκτελεστικό γραφείο του κόμματος. Ποιοι δηλαδή αποφασίζουν για τις πολιτικές του κόμματος. Δεν έχει εκφράσει θέσεις και πολιτικές εντός της Βουλής που να στέκουν πέραν των συνθημάτων σε ανακοινώσεις και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν έχει απολογηθεί για θέσεις του παρελθόντος, δεν έχει αναθεωρήσει τη σχέση του με τη Χρυσή Αυγή ούτε έχει διαφοροποιήσει αμφιλεγόμενές του θέσεις. Αντίθετα, έχει εντείνει το αφήγημα της antiwoke ατζέντας, την επιστροφή στην παράδοση και τη συντήρηση, που θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο θα φέρει κοντά ένα μέρος της μεσαίας τάξης με συντηρητικά αντανακλαστικά. Καθόλου τυχαία συνεπώς η συλλογή στελεχών από το κόμμα της Δεξιάς. Ξεκίνησε με τον πρώην βουλευτή Λεμεσού Ανδρέα Θεμιστοκλέους το 2021, συνεχίζει με τον τέως κυβερνητικό εκπρόσωπο του Νίκου Αναστασιάδη και αντιπρόεδρο του ΔΗΣΥ Μάριο Πελεκάνο, τον πρώην βουλευτή Αμμοχώστου Ευγένιο Χαμπουλλά και είναι σχεδόν βέβαιο πως κλειδώνει το επόμενο διάστημα και η υποψηφιότητα του τέως δημάρχου Στροβόλου Ανδρέα Παπαχαραλάμπους. Δεν έχει την ίδια στιγμή και κανένα πρόβλημα για παράδειγμα να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα συμφέροντα αν χρειαστεί, παρά το αφήγημα ότι στηρίζει τα χαμηλά στρώματα. Πέραν των στενών δεσμών με την Εκκλησία που επιβεβαιώθηκε με την περίεργη εμπλοκή Χρίστου στην υπόθεση Αββακούμ, είναι και το υπόγειο φλερτ με οικονομικούς κύκλους. Ενδεικτική η υπερψήφιση του ΕΛΑΜ στην πρόταση για εξαίρεση του καζίνο από το όριο συναλλαγών με μετρητά, αλλά και η για πολλούς περίεργη κίνηση που έκανε το κόμμα της Ακροδεξιάς να ζητήσει αναβολή της συζήτησης της πρότασης του ΑΚΕΛ για φορολόγηση των τραπεζών. Αυτό που είναι ευρέως γνωστό είναι ότι τόσο επιχειρηματικοί κύκλοι αλλά και ανώτατο τραπεζικό στέλεχος έχουν επαφές με το κόμμα της Ακροδεξιάς και έχουν ανοίξει δίαυλους επικοινωνίας μαζί με συγκεκριμένα στελέχη.
Απενεχοποιώντας την ακροδεξιά ψήφο
Το ΕΛΑΜ συνεπώς προσπαθεί να αποκτήσει πρόσβαση στην εξουσία και κυρίως πείρα σε θέμα κυβερνησιμότητας. Το άνοιγμά του στον Συναγερμό με την αλίευση στελεχών, εξυπηρετεί μία στρατηγική με διπλό στόχο. Αφενός απενεχοποιεί την ψήφο στο ΕΛΑΜ για δυσαρεστημένους Συναγερμικούς ψηφοφόρους και αφετέρου ανοίγει μία δίοδο επικοινωνίας με την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη που προσφέρει πολλαπλά οφέλη. Είναι πολύ καλά γνωστή η επαφή που έχουν στελέχη με το Προεδρικό, το είχε άλλωστε καταγράψει προ μηνών η «Κ». Υπήρχε παράλληλα και μία συνεννόηση, ακόμη και βοήθεια στελέχους που βρίσκεται στο Προεδρικό στις ανακοινώσεις που εξέδιδε το κόμμα της Ακροδεξιάς το τελευταίο διάστημα. Στην κυβέρνηση φαίνεται να υπάρχει η εκτίμηση πως το ΕΛΑΜ –ιδιαίτερα αν ενδυναμωθεί και κανονικοποιηθεί– θα μπορεί να είναι ένας σιωπηλός σύμμαχος στις προεδρικές εκλογές. Το ΕΛΑΜ, από την άλλη, θέλει να έχει πρόσβαση στην εξουσία για να ενδυναμώνεται και την ίδια στιγμή να αποτελεί πόλο έλξης, ίσως και εναλλακτική κομματική στέγη σε αυτούς τους Συναγερμικούς ψηφοφόρους που δεν έχουν πειστεί από τη νέα ηγεσία του ΔΗΣΥ και που είναι παράλληλα οπαδοί του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Το ερώτημα, βεβαίως, είναι μέχρι πού μπορεί να φτάσει η συνεργασία των δύο μερών. Ο Πρόεδρος αντιλαμβάνεται πως οι σύμμαχοί του ολοένα και λιγοστεύουν. Το ΔΗΚΟ είναι με το ένα πόδι εκτός, ο Συναγερμός πολύ δύσκολα μπορεί να οδηγηθεί στο άρμα της συγκυβέρνησης, συνεπώς κτίζει μία στρατηγική συμμαχία β’ γύρου των προεδρικών εκλογών με το ΕΛΑΜ. Είναι βεβαίως μία στρατηγική ιδιαίτερα παρακινδυνευμένη. Γιατί, για να περάσει ο Νίκος Χριστοδουλίδης στον β’ γύρο θα πρέπει να αποκτήσει συμμάχους στον πρώτο. Που αφενός εξακολουθούν να πιστεύουν σε αυτόν και αφετέρου δεν θα έχουν πρόβλημα να συνεργαστούν με την Ακροδεξιά. Το ΕΛΑΜ, όσο ενδυναμώνεται όμως, δεν φαίνεται διατεθειμένο να δώσει σωσίβιο σωτηρίας σε μία κυβέρνηση που ολοένα και παραπαίει. Αυτό φάνηκε άλλωστε την επόμενη μέρα της φονικής πυρκαγιάς και θα ενισχύεται ενόσω η εικόνα του Προέδρου και της κυβέρνησής του επιδεινώνεται. Με δεδομένο ότι το κύριο ακροατήριό του είναι η αντισυστημική και οργισμένη ψήφος, σίγουρα δεν θα βοηθήσει το προφίλ του κόμματος η πλήρης σύμπλευσή του με την παρούσα κυβέρνηση και η πλήρης ταύτισή του με ό,τι συστημικό υπάρχει.
Οι προσεχείς εκλογές θα κρίνουν αναμφίβολα πολλά και ενδεχομένως να οδηγήσουν σε μεγάλες ανατροπές που ξεπερνούν το ποιος θα λάβει την τρίτη θέση. Η επόμενη μέρα, ωστόσο, των βουλευτικών εκλογών ξεκινά με μεγάλα διλήμματα για το πώς θα κυβερνάται ο τόπος και πώς θα πολιτεύεται η Βουλή. Μεγάλα διλήμματα και για το κόμμα της Ακροδεξιάς το οποίο φιλοδοξεί να γίνει κόμμα εξουσίας. Μεγάλα όμως διλήμματα και για όσους σήμερα επιχειρούν να αξιοποιήσουν τη δυναμική του εν λόγω κόμματος.
