Της Μαρίνας Οικονομίδου
Η κίνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη να διορίσει επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα τη θυγατέρα του ιδρυτικού στελέχους του ΔΗΣΥ Μανώλη Χριστοφίδη και προέδρου της ΓΟΔΗΣΥ Λευκωσίας, Μαρία Χριστοφίδου, ήταν αρκετή για να προκαλέσει ένα νέο κύμα αντιδράσεων. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που μίλησαν για την επικράτηση ενός μακιαβελικού τρόπου σκέψης, όπου η πολιτική δεν έχει σχέση με την ηθική. Τη στιγμή που σε μία περίοδο που το πολιτικό σύστημα απαξιώνεται οριζοντίως, θα αναμενόταν να καλλιεργηθεί εντέχνως μια αριστοτελική προσέγγιση που θέλει την πολιτική να είναι ακριβώς συνέχεια της ηθικής. Πέραν των φιλοσοφικών αναζητήσεων που απασχολούσαν κύκλους του πολιτικού παρασκηνίου, υπήρξαν και οι πιο κυνικοί που απαντούσαν σκωπτικά πως μεταξύ κατεργαραίων θα έπρεπε –αν μη τι άλλο– να υπάρχει ειλικρίνεια. Και αυτό γιατί η τακτική Χριστοδουλίδη δεν είναι νεοφανής στο κυπριακό πολιτικό σκηνικό. Ούτε βεβαίως ο πολιτικός χαμαιλεοντισμός προσώπων που μεταπηδούν από τον ένα χώρο στον άλλο ζυγίζοντας ποιος και τι τους προσφέρει περισσότερο. Το μεγάλο ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι πόσο αυτή η πολιτική της διάστασης με την ηθική, η οποία έχει εδραιωθεί, βοηθά τελικά ή αν γυρίζει μακροπρόθεσμα μπούμερανγκ σε όσους την εφαρμόζουν.
Στην εποχή της αποϊδεολογικοποίησης
Οι συνεχείς μετακινήσεις είναι αποτέλεσμα μιας εποχής που οι δεσμοί μεταξύ πολιτών και κομμάτων χαλαρώνουν, η επιρροή των κομμάτων μειώνεται συνεχώς και σίγουρα αποτελεί απόρροια της αποϊδεολογικοποίησης των πάντων. Η περίπτωση της νεοδιορισθείσας επιτρόπου Προσωπικών Δεδομένων Μαρίας Χριστοφίδου, λοιπόν, δεν αποτελεί την εξαίρεση αλλά λίγο πολύ τον κανόνα μιας εποχής που νομιμοποιεί κάποιες τυχοδιωκτικές μεταγραφές και πολιτικές αντιφάσεις. Ενώ η ίδια για παράδειγμα δήλωνε πίστη στον ΔΗΣΥ, αναρτώντας μάλιστα και φωτογραφία της με τον Γλαύκο Κληρίδη, λίγο αργότερα άλλαζε βολικά στρατόπεδο αποδεχόμενη τον διορισμό της από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Ασχέτως αν το κόμμα του οποίου αποτελεί «γέννημα-θρέμμα» βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι βεβαίως που υπεραμύνθηκαν της κίνησής της, υπογραμμίζοντας πως πρόκειται για μία θέση χωρίς κομματικό πρόσημο τη στιγμή που η Πινδάρου της έκλεισε προηγουμένως την πόρτα και τη θέση στο συναγερμικό ψηφοδέλτιο. Είναι όμως ένα πολιτικό αξίωμα ή η άρνηση να κατέλθει στο ψηφοδέλτιο για να αναιρεθούν θέσεις αρχών που υπερασπίζεται ότι έχει;
Αυτό το ερώτημα μένει αναπάντητο από πολλούς που ακολούθησαν τα βήματα της κας Χριστοφίδου καιρό πριν. Ίσως το πιο τρανταχτό παράδειγμα να αποτελεί η μεταγραφή του Μάριου Πελεκάνου στο ΕΛΑΜ, όταν μετά τη δυσφορία αποκλεισμού του από το ψηφοδέλτιο των ευρωεκλογών προσχώρησε στο κόμμα της Ακροδεξιάς με μεγάλη ευκολία και προτάσσοντας ζητήματα αρχών και αξιών. Η περίπτωση του Ευγένιου Χαμπουλλά που κατάγγειλε τον ΔΗΣΥ ως κόμμα που αριστερίζει και η πρόσφατη προσχώρηση του Ανδρέα Παπαχαραλάμπους, όταν μετά από πολλή σκέψη και κυρίως αναμονή για το αν θα υπουργοποιηθεί ή όχι, μετακινήθηκε στο ΕΛΑΜ, προσδίδοντας στην απόφασή του ιδεολογικό πρόσημο. Οι λόγοι που ο ΔΗΣΥ αντιμετωπίζει τόσες αποχωρήσεις είναι πολλοί και συνδέονται με την απώλεια της εξουσίας, την εσωστρέφεια και την απώλεια ιδεολογικού προσανατολισμού. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, όπου οι προσωπικές ατζέντες επικράτησαν στο υψηλότερο στελεχιακό επίπεδο, είναι αναπόφευκτο να επιπολάζει ο τυχοδιωκτισμός. Δεν είναι όμως συναγερμικό προνόμιο η μετακίνηση εν όψει εκλογών. Από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα της εν λόγω τακτικής είναι ο Ανδρέας Αποστόλου, που έχει καταφέρει να αλλάξει τρεις πολιτικούς χώρους στη σύντομη πολιτική του διαδρομή με σαφείς διαφοροποιήσεις. Από το Δράσις Κες των νεανικών του χρόνων, βρέθηκε στη Συμμαχία Πολιτών του Γιώργου Λιλλήκα, μετέπειτα στην ΕΔΕΚ και σήμερα αποχωρεί πυροβολώντας, κλειδώνοντας όπως λέγεται από πολύ πριν την προσχώρησή του στο ψηφοδέλτιο του ΔΗΚΟ.
Οι αντιφάσεις και η υποκρισία
Όσο όμως κι αν εγείρονται ερωτήματα για τις σκοπιμότητες των προσώπων που αλλάζουν με ευκολία στρατόπεδα, από την εξίσωση δεν μπορεί να αγνοηθεί ο ρόλος που έπαιζαν σε όλο αυτό διαχρονικά τα κόμματα. Ο ΔΗΣΥ ενοχλείται για παράδειγμα με τον διορισμό της κας Χριστοφίδου, όμως δεν παρατηρούνται αντίστοιχες αντιδράσεις από το γεγονός ότι η υποψήφια βουλεύτρια και μέλος του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος Έλενα Κούσιου έχει διοριστεί από τον Νίκο Χριστοδουλίδη πρόεδρος του Κυπριακού Οργανισμού Αναπτύξεως Γης. Τη σύγχυση ενισχύει το γεγονός ότι είχε βάλει υποψήφιο για την προεδρία του ΕΟΑ Πάφου τον Κωστάκη Κωνσταντίνου, ένθερμο υποστηρικτή του Νίκου Χριστοδουλίδη, αλλά και αντίφαση, όταν η πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αννίτα Δημητρίου δήλωνε πως δεν αποτελεί casus belli το ενδεχόμενο διορισμού του τέως αναπληρωτή προέδρου του ΔΗΣΥ Χάρη Γεωργιάδη στη θέση του Ευρωπαίου επιτρόπου. Είναι αναμφίβολα μία δύσκολη εξίσωση αυτή που έχει να διαχειριστεί η Αννίτα Δημητρίου, η οποία όσο κι αν δικαίως μπορεί να ενοχλείται για τον τρόπο που πολιτεύεται ο Νίκος Χριστοδουλίδης, πρώτα και κύρια δεν θέλει να του «χαρίσει» Συναγερμικούς και στη συνέχεια γνωρίζει καλά πως και το κόμμα της προτού η ίδια αναλάβει με τον ίδιο τρόπο ενεργούσε. Ενδεικτικό είναι ότι ο Νίκος Αναστασιάδης κράτησε κοντά του τους Γιώργο Λακκοτρύπη και Κυριάκο Κενεβέζο, όταν το Δημοκρατικό Κόμμα επί Νικόλα Παπαδόπουλου αποφάσισε να αποχωρήσει από τη συγκυβέρνηση και τα κομματικά θέσμια επέβαλλαν να τους απομακρύνει. Και στην ουσία εδραίωσε με τις πολιτικές αλλά και τους διορισμούς του τον κύριο αντίπαλο του ΔΗΚΟ, τη ΔΗΠΑ. Παρόμοια τακτική ακολούθησαν και τα υπόλοιπα κόμματα. Το ΔΗΚΟ, όταν «έκλεψε» την τότε συναγερμικογενή Άννα Κουκκίδου Προκοπίου βάζοντάς την εκπρόσωπο Τύπου του επιτελείου του Νικόλα Παπαδόπουλου, όταν συνεργάστηκε με τον Παύλο Μυλωνά, ο οποίος αποχώρησε πυροβολώντας από τη Συμμαχία Πολιτών του Γιώργου Λιλλήκα και βεβαίως το ΑΚΕΛ, όταν έβαλε στο ψηφοδέλτιό του στις βουλευτικές εκλογές του 2016, τον ΕΔΕΚίτη Μάριο Χαννίδη.
Ενοχλώντας το ΑΚΕΛ…
Από τον πειρασμό των μεταγραφών δεν ξέφυγε βεβαίως και το νεοσύστατο Κίνημα Άλμα. Στα πολιτικά πηγαδάκια συζητείται έντονα πως μιλά ανοικτά με στελέχη κομμάτων για να διαμορφώσουν το ψηφοδέλτιό του. Το πρόσφατο όμως ανοικτό κάλεσμα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη στους βουλευτές του ΑΚΕΛ Κώστα Κώστα και Ειρήνη Χαραλαμπίδου θεωρήθηκε όχι μόνο άκομψο αλλά και μία λανθασμένη πολιτικά κίνηση. Είναι αναπόφευκτα αντιφατικό άλλωστε ένα νέο κόμμα που οικειοποιείται την ηθική στην πολιτική, που μιλά για διαφάνεια και αξιοκρατία, να ψαρεύει στελέχη άλλων κομμάτων ανοικτά. Είναι όμως και μία κίνηση που ενδεχομένως να στοιχίσει πολιτικά στον κ. Μιχαηλίδη και στις βλέψεις του για το 2028, βάζοντας κόμματα και κυρίως το ΑΚΕΛ, από το οποίο ευελπιστεί να στηριχτεί, σε ένα κλίμα ανταγωνισμού και αντιπαλότητας.
Το αυτογκόλ
Η κίνηση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη σε συνδυασμό με αυτήν του Νίκου Χριστοδουλίδη εγείρει αναπόφευκτα το ερώτημα τού πόσο μπορεί να βοηθήσει αυτή η τακτική ή αν γυρίζει μακροπρόθεσμα μπούμερανγκ σε όσους την ακολουθούν. Η ιστορία είναι εκεί και θυμίζει πως κάποιες μεταγραφές, όσο ηχηρά παρουσιάστηκαν, τόσο κρότο και τόση ζημιά έκαναν όταν έληξαν. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επέλεξε τη Μαρία Χριστοφίδου ως επίτροπο και από την εξίσωση δεν συζητήθηκε καθόλου αν η κα Χριστοφίδου έχει τα προσόντα να χειριστεί ένα τόσο εξειδικευμένο επιτροπάτο. Ποια είναι η εξειδίκευσή της ως νομικού και γιατί επιλέχθηκε; Ήδη ενισχύονται οι φωνές που καταγγέλλουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για ρεβανσισμό γύρω από τον μη επαναδιορισμό Λοϊζίδου, δεδομένου ότι η τέως επίτροπος τού είχε επιβάλει πρόστιμο κατά την προεκλογική περίοδο. Δεν είναι άλλωστε λίγοι εκείνοι που μιλούν για την ικανότητα και την επάρκειά της, δίδοντας έμφαση στην εκλογή της ως αντιπροέδρου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων. Όσο όμως κι αν προβάλλεται από τους ίδιους κύκλους η ανάγκη κάλυψης της θέσης από κάποιον ακομμάτιστο, βολικά αγνοείται ότι η κα Λοϊζίδου δεν ήταν ακομμάτιστη. Υπήρξε στέλεχος του ΔΗΣΥ και δημοτική σύμβουλος Έγκωμης. Ο Πρόεδρος έχει συνεπώς την ευχέρεια να αλλάξει επιτρόπους ιδιαίτερα όταν κάποιος έχει συμπληρώσει ήδη δύο θητείες. Θα πρέπει όμως να απαντήσει πειστικά αν αυτή η επιλογή βασίζεται στην αξιοκρατία ή σε μία προσπάθεια άλωσης του ΔΗΣΥ.
Το ερώτημα είναι πού στοχεύει ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Θέλει όντως να οδηγήσει στην άλωση των κομμάτων και πόσο μπορεί να τον εξυπηρετήσει αυτή η τακτική; Ο ίδιος φαίνεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως οι δεσμοί των πολιτών με τα κόμματα φθίνουν και με δεδομένο ότι το κομματικό σύστημα απαξιώνεται θα πρέπει να απευθυνθεί απευθείας στην κοινωνία. Σε αυτό το πλαίσιο αλιεύει πρόσωπα από τον ΔΗΣΥ, διαβουλεύεται ανεπίσημα με το ΕΛΑΜ, του οποίου η οργανωτική δεινότητα θυμίζει το ΑΚΕΛ των ένδοξων εποχών και αγνοεί πλήρως τα κόμματα της συμπολίτευσης, θεωρώντας πως έχουν κάνει τον κύκλο τους. Σε αυτή τη στόχευση εντάσσεται άλλωστε και η πρόσφατη κίνηση του «ΑΤΑ για όλους», αγνοώντας επιδεικτικά τους εργοδότες. Όσο όμως κι αν θέλει να απευθυνθεί στην κοινωνία χωρίς να έχει ως μεσάζοντες τα κόμματα, οι κινήσεις του εκτός από ηθικά ζητήματα εμπεριέχουν και ρίσκο. Δεν είναι μόνο ότι στην προσπάθεια καθιέρωσης συμβολισμών αγνοεί αν οι επιλογές του είναι επαρκείς, αλλά και αν έχουν έρεισμα στην κοινωνία. Και με δεδομένο ότι η κίνησή του έχει καταφέρει να προσβάλει και συγκυβερνώντες και αντιπολιτευόμενους, φέρνοντας μάλιστα κάποια εξ αυτών των κομμάτων κοντά, εγείρεται το ερώτημα του ποιος τελικά θα τον στηρίξει πρώτα για την ολοκλήρωση της θητείας του και στη συνέχεια για την επανεκλογή του.
