Της Μαρίνας Οικονομίδου
Η έκθεση του γ.γ των Ηνωμένων Εθνών στην οποία εκφράζεται η εκτίμηση πως πολύ δύσκολα θα σταματήσουν οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι ενδεικτική του ότι το 2020 κάθε άλλο από ένα υγιεινό περίπατο θα αποτελεί για την Κύπρο και την εξωτερική της πολιτική. Είναι το κυπριακό του οποίου οι εξελίξεις σηματοδοτούνται μετά τις «εκλογές» στα Κατεχόμενα, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται , είναι οι τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, είναι όμως και η Τουρκία που όπως όλα δείχνουν μένει στο απυρόβλητο για τις παράνομες δραστηριότητές της στην νοτιανατολική Μεσόγειο για διαφορετικούς λόγους. Μία σειρά ανοικτών μετώπων για την εξωτερική πολιτική της Κύπρου που θα συνδέονται από τα όσα διαδραματίζονται στη νοτιανατολική Μεσόγειο αλλά και τη Μέση Ανατολή που φλέγεται και βάζει στο παιχνίδι τις μεγάλες δυνάμεις.
Η μάχη στις Βρυξέλλες
Πρώτος μεγάλος σταθμός για την Λευκωσία τη νέα χρονιά που μπήκε, θα είναι η σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών που πραγματοποιείται στα τέλη του Γενάρη. Στην ατζέντα θα τεθούν τα μέτρα της Ε.Ε εναντίον της Τουρκίας, σε σχέση με τις παράνομες δραστηριότητές της στην κυπριακή ΑΟΖ και αυτό από μόνο του λέει πολλά. Η «Κ» είχε αναφέρει τον περασμένο Δεκέμβριο πως τα πράγματα τελικώς είναι αρκετά πιο περίπλοκα από τις αρχικές διαπιστώσεις και δηλώσεις της Λευκωσίας, πως τα μέτρα που θα λάβει η Ε.Ε εναντίον της Τουρκίας θα την πονέσουν. Και αυτό γιατί οι μέχρι τώρα συζητήσεις και η προεργασία που γίνεται στις Βρυξέλλες από τον Δεκέμβριο καταδεικνύει πως το σενάριο πρόκλησης οικονομικού κόστους στις εταιρείες που συνεργάστηκαν με την τουρκική εταιρεία απομακρύνεται καθώς διπλωματικοί κύκλοι θεωρούν πολύ δύσκολη ακόμη και τη συμπερίληψη της τουρκικής εταιρείας TPAO σε κυρώσεις, πόσο μάλλον τη συμπερίληψη άλλων εταιρειών που συνδέονται με αυτήν.
Με χαμηλόβαθμους
Σύμφωνα με έγκυρες πηγές από τις Βρυξέλλες, η Λευκωσία ζητά κυρώσεις για την τουρκική εταιρεία TPAO αλλά και από μία εταιρεία που συνδέεται μαζί της, κροατικής προσέλευσης. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως είναι πολύ δύσκολο το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε μία εταιρεία ευρωπαϊκής προσέλευσης. Δύσκολο σενάριο θεωρείται και αυτό της επιβολής κυρώσεων στην TPAO. Όπως αποφασίστηκε κατά την προεργασία των μέτρων, θα γίνει πρώτα μία μελέτη για τη σημασία της TPAO στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και στη συνέχεια θα αποφασίσουν κατά πόσο πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις. Ερωτήματα εγείρονται και για το κατά πόσο θα επιβληθούν μέτρα εναντίον προσώπων. Σημειώνεται πως κόμματα της αντιπολίτευσης έκαναν λόγο για την επιβολή μέτρων σε πολιτικά πρόσωπα. Κάτι τέτοιο θεωρείται απίθανο. Ήδη η Λευκωσία έδωσε πέντε ονόματα υπαλλήλων (υψηλόβαθμων και χαμηλόβαθμων). Οι τρεις εκ των οποίων είναι Τούρκοι και οι άλλοι Ευρωπαίοι και στόχος είναι να τους απαγορευθεί η είσοδος στην Ε.Ε ενώ όσοι από αυτούς έχουν περιουσία στην Ε.Ε θα παγοποιηθεί. Ένα από τα ζητήματα που θα κρίνουν και την αποτελεσματικότητα των μέτρων είναι κατά πόσο τα πρόσωπα που βρίσκονται στη λίστα των κυρώσεων έχουν περιουσία στην Ε.Ε..
Παρά την πολύ καλή τεκμηρίωση που έγινε από πλευράς της Κυπριακής Δημοκρατίας το διάστημα που πέρασε οι αντιδράσεις είναι φαίνεται να είναι πολιτικές. Όπως ανέφερε η «Κ» στο παρελθόν, δύο κράτη μέλη εξέφραζαν την αντίδρασή τους στην επιβολή κυρώσεων, ενώ σύμφωνα με έγκυρες πηγές φέρεται να είχαν υποσχεθεί στην Τουρκία ότι δεν θα ληφθούν μέτρα και πως η σελίδα με τις κυρώσεις που αφορούν πρόσωπα και τις συγκεκριμένες εταιρείες θα μείνει λευκή. Σύμφωνα με κύκλους στις Βρυξέλλες και η Γερμανία εκφράζει τον προβληματισμό της κατά πόσο θα πρέπει να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία. Θα πρέπει να σημειωθεί πως εντός του Γενάρη, η γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ πρόκειται να επισκεφθεί την Άγκυρα ούτως ώστε να προτρέψει τον Τούρκο Πρόεδρο να στηρίξει τη συμφωνία για το μεταναστευτικό. Τον Τούρκο Πρόεδρο θα επισκεφθεί τη Δευτέρα και ο Ιταλός Πρωθυπουργός Τζιουζέπε Κόντε, ούτως ώστε να συζητήσουν περιφερειακά θέματα και τη Λιβύη. Κινήσεις που ενισχύουν την θέση διπλωματικών κύκλων ότι η Ε.Ε κάθε άλλο από στόχο έχει να πονέσει την Τουρκία. Όπως λέγεται από κύκλους των Βρυξελλών, αν και τα κράτη μέλη συμφωνούν στο ότι η Τουρκία εντείνει τις προκλήσεις στην περιοχή, την ίδια στιγμή αντιλαμβάνονται πως με δεδομένες τις εξελίξεις στην περιοχή και το μεταναστευτικό κύμα που εντείνεται, η Τουρκία αποτελεί βασικό παίκτη, με τον οποίο δεν θα πρέπει να συγκρουστούν. Καθόλου τυχαία και η επίσκεψη του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στην Τουρκία.
Σημειώνεται πως στις προθέσεις επιβολής κυρώσεων ήταν το πάγωμα των συναντήσεων κορυφής Ε.Ε – Τουρκίας και ο τερματισμός των επαφών υψηλού επιπέδου των 28 με την Τουρκία. Μέτρα τα οποία απομακρύνονται αν λάβουμε υπόψη την επίσκεψη Μισέλ, τις τοποθετήσεις ευρωπαίων αξιωματούχων και κυβερνήσεων κρατών μελών για την ανάγκη σύσφιξης της συνεργασίας Ε.Ε με την Τουρκία, δεδομένων και των προκλήσεων που υπάρχουν στο μεταναστευτικό. Φάνηκε και με την πρόσφατη επίσκεψη του αντιπροέδρου της Κομισιόν Μαργαρίτη Σχοινά στην Άγκυρα για το μεταναστευτικό, σε συνδυασμό με τη συνέντευξή του στην «Κ» υποστηρίζοντας ότι είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας Ελλάδας –Τουρκίας.
Από τα λόγια στις πράξεις
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης, είχε πάντως στείλει μήνυμα προς την Ε.Ε μέσω της εκπομπής του ΡΙΚ ευθέως την περασμένη Πέμπτη, στην οποία έλεγε πως η Ε.Ε θα πρέπει να περάσει από τα λόγια στην πράξη, μετά και τις τουρκικές προκλήσεις.
Ο κ. Χριστοδουλίδης βρίσκεται σήμερα στην Αθήνα όπου θα έχει συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, τον Έλληνα Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Εξωτερικών. Στη συνάντηση με τον κ. Δένδια θα συζητηθούν οι διμερείς σχέσεις, το Κυπριακό, καθώς και ζητήματα περιφερειακού ενδιαφέροντος. Επιπλέον, θα υπογραφεί Μνημόνιο Κατανόησης για Πολιτικές Διαβουλεύσεις και Τεχνική Συνεργασία μεταξύ των δύο Υπουργείων Εξωτερικών. Θα ακολουθήσουν δηλώσεις στον Τύπο.
Ελληνοτουρκικά και κυπριακό
Σε αυτό το πλαίσιο στην Λευκωσία παρακολουθούνται προσεκτικά και οι κινήσεις της Αθήνας με την Άγκυρα. Σύμφωνα με την συνέντευξη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην «Κ», τα δύο υπουργεία ξεκίνησαν από την περασμένη Παρασκευή διάλογο, ενώ σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους υπάρχει η πιθανότητα να προσφύγουν τελικώς στην Χάγη. Αυτό που δεν πέρασε βεβαίως απαρατήρητο στην Κύπρο είναι η απουσία της όποιας αναφοράς στο κυπριακό, με πολιτικούς κύκλους να εκφράζουν την ανησυχία αποσύνδεσης του κυπριακού από τα ελληνοτουρκικά. Υπενθυμίζεται πως ανέκαθεν η εξωτερική ελληνική πολιτική είχε ως προϋπόθεση τον τερματισμό της κατοχής στην Κύπρο για την εξομάλυνση των σχέσεων Αθήνας-Άγκυρας. Αν και διπλωματικοί κύκλοι κάνουν λόγο για πλήρη σύμπλευση και συντονισμό Αθήνας-Λευκωσίας, υπάρχουν και εκείνοι που βλέπουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις τελευταίες κινήσεις της Αθήνας αλλά και τις δηλώσεις Δένδια ότι με την Τουρκία θα μπορούσε να έχει πολύ διαφορετική σχέση η Ελλάδα καθώς οι δύο λαοί έχουν αμοιβαία συμπάθεια και πολλά κοινά χαρακτηριστικά.
Το κατά πόσο αυτά τα δεδομένα βοηθούν τις όποιες εξελίξεις στο κυπριακό, είναι ένα ζήτημα που τυγχάνει διαφόρων αναγνώσεων. Σύμφωνα με το προσχέδιο της έκθεσης Γκουτέρες, ο γ.γ των Ηνωμένων Εθνών υπογραμμίζει πως αυτή την φορά και μετά τη συνάντηση στο Βερολίνο τα πράγματα θα πρέπει να είναι πολύ διαφορετικά στο κυπριακό. Δεν πέρασε απαρατήρητο στη Λευκωσία το γεγονός ότι ενώ θέτει ως προϋπόθεση για πρόοδο την συμφωνία στους όρους αναφοράς δεν δίνει έμφαση στο πότε θα πραγματοποιηθεί η άτυπη πενταμερής, περιοριζόμενος να αναφέρει πως θα συγκληθεί στο κατάλληλο στάδιο. Προβληματισμό προκάλεσε στους ίδιους κύκλους ότι δεν γίνεται αναφορά στις τουρκικές προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά ούτε αναφορά στην παρουσία Τούρκων υπουργών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου. «Το κατά πόσο θα υπάρξει πρόοδος στο κυπριακό θα εξαρτηθεί από την στάση που θα τηρήσει η Άγκυρα» λένε διπλωματικοί κύκλοι με τις απόψεις να διίστανται για το πώς θα κινηθεί. Υπάρχουν πολιτικοί κύκλοι που βλέπουν ένταση των προκλήσεων, δεδομένου και του τι συμβαίνει στην νοτιοανατολική μεσόγειο. Υπάρχουν ωστόσο και διπλωματικές πηγές που δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο η Τουρκία, δεδομένων και των πιέσεων που δέχεται σε άλλα επίπεδα, να δείξει θέληση για επίλυση του κυπριακού
