Του Γιώργου Κακούρη
Στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προωθείται για συζήτηση το θέμα του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος και της πώλησης διαβατηρίων, με αφορμή το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Al Jazeera.
Η «Κ» είχε αποκαλύψει την Κυριακή, πως το θέμα επρόκειτο να συζητηθεί εκτός απροόπτου την ερχόμενη Τετάρτη 29/10. Ωστόσο την περασμένη Παρασκευή το απόγευμα αποφασίστηκε κατά τη διάρκεια της προπαρασκευαστικής συνάντησης των επικεφαλής των γραφείων των Επιτρόπων πως το θέμα θα βρίσκεται εκτός απροόπτου στην ατζέντα αυτή τη Δευτέρα 19/10, τελικά.
Όπως πληροφορείται η «Κ», αυτό που προωθεί ο Βέλγος Επίτροπος για θέματα Δικαιοσύνης Ντιντιέ Ρέιντερς σε συνεννόηση με την Πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είναι την εξέταση των νομικών μέτρων που δύναται να αναλάβει η Κομισιόν σε σχέση με πιθανές παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου από την Κύπρο.
Εκπρόσωποι της Κομισιόν δεν επιβεβαίωσαν την πληροφορία επίσημα, ούτε και τη διέψευσαν βεβαίως όταν ρωτήθηκαν σχετικά. Όπως ωστόσο έχει ξεκαθαρίσει ο κ. Ρέιντερς σε δηλώσεις του στον Al Jazeera τον Αύγουστο και επανέλαβε και στην «Κ» εκπρόσωπος του, η Κομισιόν εξετάζει έναρξη διαδικασιών επί παραβάσει κατά της Κύπρου.
Πηγή στις Βρυξέλλες επεσήμανε στην «Κ» πως η αναφορά της κ. Φον ντερ Λάιεν στο θέμα της πώλησης διαβατηρίων σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 17 Σεπτεμβρίου δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου τυχαία. Η Πρόεδρος είχε υπογραμμίσει πως θα καταπολεμήσει την πρακτική των «χρυσών διαβατηρίων» και πως «οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση».
Η ταχεία, αυτή τη φορά, απόφαση της κυβέρνησης να αντιδράσει, καταργώντας πλήρως το πρόγραμμα (από την 1η Νοεμβρίου) είναι ενδεικτική του ότι η κυβέρνηση έχει λάβει το μήνυμα της Κομισιόν. Η επικοινωνία Λευκωσίας - Βρυξελλών πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ακόμα και αν χάθηκε μια ευκαιρία ο Πρόεδρος Αναστασιάδης να μιλήσει με την ίδια την κ. Φον ντερ Λάιεν στο περιθώριο του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καθώς η Πρόεδρος της Κομισιόν χρειάστηκε να μπει σε αυτοπεριορισμό λίγο μετά την έναρξη της συνόδου.
Παράλληλα, έχει ήδη ανακοινωθεί πως η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα διεξαχθεί την ερχόμενη Πέμπτη 22 Οκτωβρίου συζήτηση με τον τίτλο «Σοβαρές απειλές κατά της ασφάλειας μέσω της πώλησης διαβατηρίων και βίζας της ΕΕ σε εγκληματίες». Στην συζήτηση αναμένεται να εκπροσωπηθεί και η Κομισιόν, κάτι που σημαίνει πως τα όσα θα λεχθούν αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
«Είδαμε με δυσπιστία»
Επίσημα η Κομισιόν κρατά ακόμα κλειστά τα χαρτιά της, πέρα από την επίσημη ανακοίνωση με την οποία ο εκπρόσωπος για θέματα δικαιοσύνης Κρίστιαν Βίγκαντ είχε εκφράσει με έντονο λιγότερο από ότι συνήθως διπλωματικό τρόπο την ενόχληση των Βρυξελλών.
«Παρακολουθήσαμε με δυσπιστία υψηλόβαθμους αξιωματούχους να εμπορεύονται την Ευρωπαϊκή υπηκοότητα για οικονομικό όφελος» είχε τονίσει ο κ. Βίγκαντ, ενώ υπενθύμισε πως η Κομισιόν έχει πολλές φορές εκφράσει σοβαρές ανησυχίες κατ’ ευθείαν στις Κυπριακές αρχές.
Απαντώντας σε γραπτή ερώτηση της «Κ» για το ποια μέτρα μπορεί να λάβει η ΕΕ απέναντι στην Κύπρο, εκπρόσωπος της Κομισιόν περιορίστηκε να αναφέρει πως η πρόοδος σε διαδικασίες επί παραβάσει ανακοινώνονται δημόσια, αλλά πρόσθεσε πως «δεν πρόκειται να κάνουμε υποθέσεις για πιθανές μελλοντικές διαδικασίες επί παραβάσει».
Σε ερώτηση γιατί το θέμα των χρυσών διαβατηρίων δεν περιλαμβανόταν στην έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου στο κεφάλαιο που αφορά την Κύπρο, η ίδια εκπρόσωπος επεσήμανε πως το θέμα έχει παρουσιαστεί διεξοδικά στην ειδική έκθεση του 2019 για τα προγράμματα παραχώρησης βίζας και υπηκοότητας σε επενδυτές.
Η εκπρόσωπος σημείωσε πως εκκρεμεί η ένταξη στην Κυπριακή νομοθεσία της 5ης Οδηγίας κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, την οποία τα κράτη μέλη έπρεπε να εντάξουν στη νομοθεσία τους μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2020.
Αξίζει να σημειωθεί πως η Κύπρος είναι η μόνη χώρα η οποία δεν έχει ενημερώσει την Κομισιόν για την πρόοδο των εργασιών και έχει λάβει επίσημη επιστολή με την οποία ζητούνται περισσότερες πληροφορίες, και μια από 22 χώρες για τις οποίες έχουν κινηθεί διαδικασίες επί παραβάσει για μη εφαρμογή ή μερική εφαρμογή.
Η επιστολή διαβιβάστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, που σημαίνει πως η συνήθης προθεσμία για απάντηση εντός δύο μηνών έχει παρέλθει.
Τι να περιμένουμε
Η διαδικασία επί παραβάσει είναι ο τρόπος με τον οποίο η Κομισιόν εγκαλεί κράτη μέλη τα οποία παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ. Η διαδικασία μπορεί να φτάσει μέχρι στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο, αν και πολλές υποθέσεις επιλύονται με συμμόρφωση πολύ πιο πριν.
Το πρώτο στάδιο της διαδικασίας είναι η επίσημη επιστολή με την οποία η Κομισιόν ζητά εξηγήσεις από το κράτος μέλος. Αν δεν υπάρξει ικανοποιητική απάντηση, η Κομισιόν αποστέλλει επίσημο αίτημα συμμόρφωσης, γνωστή ως αιτιολογημένη γνώμη. Αν πάλι εντός δύο μηνών δεν υπάρξει συμμόρφωση, η υπόθεση οδηγείται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το οποίο μπορεί να επιβάλει κυρώσεις στο κράτος μέλος.
Όσον αφορά πιθανές νομοθετικές ρυθμίσεις, κοινοτικές πηγές που παρακολουθούν το θέμα σημειώνουν πως αυτές θα μπορούσαν να είναι κοινές πανευρωπαϊκές πρακτικές και κανονισμοί ασφαλείας για τέτοια προγράμματα τις οποίες θα μπορούσε να προτείνει η Κομισιόν προς έγκριση στο Συμβούλιο της ΕΕ και το Κοινοβούλιο.
Ήδη μετά την πολύκροτη έκθεση του 2019, ειδικοί σε θέματα τέτοιων προγραμμάτων από όλα τα κράτη μέλη (και από την Κύπρο) συμμετείχαν σε μια σειρά συναντήσεων με την Κομισιόν καταθέτοντας τις θέσεις τους, ενώ μέχρι την 1η Οκτωβρίου βρισκόταν σε εξέλιξη δημόσια διαβούλευση μέσω της ιστοσελίδας της Κομισιόν.
Κάτι που ενδεχομένως σημαίνει πως μια τέτοια νομοθετική πρόταση βρίσκεται στα σκαριά και θα παρουσιαστεί σύντομα.
Σβεν Γκίγκολντ: Δεν είναι στόχος η Κύπρος
Μιλώντας στην «Κ» ο Γερμανός ευρωβουλευτής της ομάδας των Πράσινων, Σβεν Γκίγκολντ, υπογράμμισε αρκετές φορές πως στόχος των αντιδράσεων δεν πρέπει είναι μόνο η Κύπρος, και πως η Κομισιόν οφείλει να αντιμετωπίσει συνολικά το ζήτημα των «χρυσών διαβατηρίων» και παραχώρησης βίζας και των κινδύνων που απορρέουν.
«Πρόκειται για μια ανήθικη πρακτική όπως και να το δει κανείς καθώς δεν μπορείς να πωλείς τα δικαιώματα που προκύπτουν από την υπηκοότητα» υπογράμμισε.
Αυτό που προκαλεί εντύπωση στην περίπτωση της Κύπρου όπως αποτυπώθηκε στο ρεπορτάζ του Al Jazeera, ανέφερε, είναι το με πόση φυσικότητα μιλούσαν για το θέμα αυτό οι εμπλεκόμενοι αξιωματούχοι.
Τόνισε πως κανείς δεν ενοχοποιεί τον Κυπριακό λαό για αυτή τη πρακτική, όμως υπογράμμισε πως «υπάρχει μια υποκουλτούρα από μια μερίδα που θεωρεί φυσιολογικές» αυτές τις δοσοληψίες.
«Η ζημιά που προκλήθηκε στη φήμη της Κύπρου δεν πρόκειται να διορθωθεί με την αλλαγή μερικών νομοθεσιών» πρόσθεσε, σημειώνοντας πως «μπορεί να επιφέρει μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις».
Ο κ. Γκίγκολντ, ο οποίος βρίσκεται μεταξύ των ευρωβουλευτών που τοποθετούνται με ιδιαίτερη σφοδρότητα κατά των προγραμμάτων παραχώρησης υπηκοότητας και βίζας σε επενδυτές σε αρκετές χώρες, επεσήμανε πως είναι καιρός η Κομισιόν να εξετάσει όλα τα προγράμματα παραχώρησης υπηκοοτήτων, αλλά και διαμονής, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της Πορτογαλίας που αναλαμβάνει την Προεδρία της ΕΕ το 2021.
