Του Γιώργου Κακούρη
Την ολοκλήρωση συγκεκριμένων τεχνικών και νομικών προϋποθέσεων από τις εθνικές αρχές ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η διαδικασία αξιολόγησης για ένταξη στο Σένγκεν, αναμένει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στην «Κ» εκπρόσωπος της Κομισιόν, από τα όσα καταγράφονται στην ετήσια έκθεση της Κομισιόν για το Σένγκεν στα τέλη Απριλίου, και μια σειρά από συστάσεις του Συμβουλίου της Ε.Ε. από τον Ιούνιο του 2024.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου των κρατών μελών, οι θεσμοί της Ε.Ε. αναμένουν μεταξύ άλλων ενίσχυση της στελέχωσης του γραφείου SIRENE(του γραφείου που χειρίζεται την πρόσβαση στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν - SIS), νομικές ρυθμίσεις ώστε να αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος απαγωγής παιδιών από μέλη της οικογένειάς τους ή κηδεμόνες, και συντονισμό των συστημάτων μηχανογράφησης της Αστυνομίας με το SIS.
Η Κύπρος πρέπει να κάνει αρκετά τεχνικά και νομικά βήματα για να μπορέσει να συνεχιστεί φέτος η αξιολόγηση για άρση των ελέγχων στα σύνορα με άλλα κράτη μέλη
Αυτές είναι μερικές μόνο από τις νομικές και τεχνικές συστάσεις, τις οποίες ο επίτροπος για θέματα Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, συζήτησε κατά τις επαφές του στην Κύπρο τον Ιανουάριο, σύμφωνα με εκπρόσωπο της Κομισιόν που απάντησε σε γραπτές ερωτήσεις της «Κ». Η Κύπρος και η Κομισιόν συνεχίζουν να βρίσκονται σε επαφή σε τεχνοκρατικό επίπεδο.
Την ίδια στιγμή, η Κομισιόν αναγνωρίζει πως η όποια ρύθμιση υπάρχει σε σχέση με την Πράσινη Γραμμή θα πρέπει να «λαμβάνει υπόψη κάθε απειλή για την ασφάλεια και κάθε ιδιαιτερότητα που σχετίζεται με τη μοναδική κατάσταση της Κύπρου», σημείωσε ο εκπρόσωπος. Προσθέτοντας πως, Βρυξέλλες και Λευκωσία «συνεργάζονται στενά για να καθορίσουν από κοινού ποιες πρόσθετες διασφαλίσεις θα απαιτηθούν».
Κοινοτικές πηγές πάντως εκτιμούν ότι ρυθμίσεις μπορούν να βρεθούν εφόσον γίνονται πραγματικοί έλεγχοι στην Πράσινη Γραμμή, αλλά κυρίως εφόσον η νομοθεσία για το Σένγκεν εφαρμοστεί αποτελεσματικά στα αεροδρόμια και τα λιμάνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, που είναι και ο μόνος τρόπος αναχώρησης προς άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε.
Σύμφωνα με τη διαδικασία, μια χώρα που θέλει να ενταχθεί στο Σένγκεν πρέπει να περάσει μια σειρά από αξιολογήσεις για το κατά πόσο είναι έτοιμη. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η πρώτη αξιολόγηση της Κύπρου, η οποία υποβάλλει τακτικά εκθέσεις σχετικά με τα μέτρα που έχει λάβει.
Όπως επεσήμανε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, «μόλις εφαρμοστούν όλα τα απαραίτητα μέτρα από τις κυπριακές αρχές, η Επιτροπή μπορεί να οργανώσει πρόσθετες επισκέψεις για να αξιολογήσει ότι πληρούνται οι απαραίτητες τεχνικές απαιτήσεις». Στη συνέχεια, εφόσον προκύψει από την αξιολόγηση πως το κράτος μέλος είναι έτοιμο, τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το κεκτημένο Σένγκεν θα πρέπει να εγκρίνουν την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα με ομοφωνία.
Αυτό ακριβώς είναι το σημείο της διαδικασίας όπου μπορούν να υπάρξουν αντιρρήσεις από άλλα κράτη μέλη, δεδομένης της ιδιαίτερης κατάστασης στην Κύπρο. Οι αντιρρήσεις της Αυστρίας και των Κάτω Χωρών, υπενθυμίζεται, είχαν κρατήσει για αρκετό καιρό εκτός Σένγκεν τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, παρά τη θετική αξιολόγηση από την Κομισιόν.
Αξιολόγηση εντός του έτους
Η νομοθεσία που αφορά τον χώρο Σένγκεν δεσμεύει όλα τα κράτη μέλη από την ένταξή τους στην Ε.Ε., ανεξάρτητα από το κατά πόσο έχουν ενταχθεί και στον χώρο ελεύθερης διακίνησης χωρίς θεωρήσεις. Αυτό σημαίνει πως η Κύπρος ήδη εφαρμόζει μεγάλο μέρος της γενικότερης νομοθεσίας, ενώ από το 2023 έχει πρόσβαση στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν.
Ωστόσο, για να προχωρήσει με την πλήρη εφαρμογή του συστήματος, η χώρα θα πρέπει να εφαρμόσει τις εισηγήσεις που έχει καταγράψει το Συμβούλιο της Ε.Ε. μετά την αξιολόγηση στην οποία προχώρησε η Κομισιόν το 2023.
Σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν για την κατάσταση του χώρου Σένγκεν, που δημοσιεύθηκε στις 23 Απριλίου φέτος, οι απαραίτητες επισκέψεις για αξιολόγηση της προόδου της χώρας «θα μπορούσαν ακόμα να πραγματοποιηθούν το 2025, «υπό την προϋπόθεση ότι τα απαιτούμενα διορθωτικά μέτρα θα έχουν εφαρμοστεί από τις κυπριακές αρχές».
Η έκθεση της Κομισιόν παραπέμπει σε μια σειρά από συστάσεις από το Συμβούλιο της ΕΕ, με πιο πρόσφατες αυτές του περασμένου Ιουνίου, από τις οποίες ξεχωρίζουν ως προτεραιότητες:
- η διασφάλιση πως το γραφείο SIRENE έχει τους απαραίτητους πόρους σε ανθρώπινο δυναμικό,
- η θέσπιση στην εθνική νομοθεσία της δυνατότητας να γίνονται καταχωρήσεις για παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής από γονέα, μέλος οικογενείας ή κηδεμόνα για τους οποίους πρέπει να υπάρξει απαγόρευση ταξιδίων,
- η έγκριση των αναγκαίων τεχνικών αλλαγών ώστε να διασφαλίζεται ότι οι τελικοί χρήστες θα μπορούν να λαμβάνουν τα δεδομένα που χρειάζονται για να εκτελούν τα καθήκοντά τους καθώς και, εκεί που χρειάζεται, όλα τα διαθέσιμα δεδομένα που επιτρέπουν την ταυτοποίηση,
- η δυνατότητα ελέγχου στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν μέσω αναζήτησης στην εφαρμογή των συστημάτων μηχανογράφησης της Αστυνομίας Κύπρου,
- η θέσπιση διαδικασίας για την επισύναψη δακτυλικών αποτυπωμάτων στις αποφάσεις επιστροφής, εφόσον είναι διαθέσιμα στην εγκληματολογική βάση δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων.
Τεχνικός συντονισμός
Στο πλαίσιο της διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη, ανέφερε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν στην «Κ», ο επίτροπος για θέματα Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, βρέθηκε στην Κύπρο τον Ιανουάριο, οπότε και «υπογράμμισε την ανάγκη να αντιμετωπιστούν όλες οι συστάσεις που εξέδωσε το Συμβούλιο στο πλαίσιο της εν εξελίξει αξιολόγησης Σένγκεν».
Αρμόδιος τεχνοκράτης από την Κομισιόν, ο συντονιστής για θέματα Σένγκεν από τη Γενική Διεύθυνση για τη Μετανάστευση και τις Εσωτερικές Υποθέσεις (DG HOME) βρέθηκε στη χώρα τον Φεβρουάριο και βρίσκεται σε στενή επαφή με τις κυπριακές αρχές.
Ερωτηθείς για τις ιδιαίτερες συνθήκες της Κύπρου και τον μη έλεγχο όλων των θαλάσσιων συνόρων, ο εκπρόσωπος επεσήμανε πως «η πλήρης ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν πρέπει να συνοδεύεται από όλες τις απαραίτητες δικλείδες ασφαλείας, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση του νησιού». Σε αυτό το πλαίσιο, χαρακτήρισε «σημαντικό βήμα» για τη συντονισμένη διαχείριση της δουλειάς που πρέπει να γίνει σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο τη σύσταση της διυπουργικής taskforce για το Σένγκεν.
«Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με την Κύπρο για την αντιμετώπιση όλων των συστάσεων που εξέδωσε το Συμβούλιο και τυχόν κενών ασφαλείας», σημείωσε ο εκπρόσωπος, μεταξύ άλλων για «βελτίωση της διαχείρισης των συνόρων, την αποτελεσματικότητα των επιστροφών, καθώς και συστήματα ΤΠ που να στηρίζουν ένα υψηλό επίπεδο ασφάλειας και την έκδοση θεωρήσεων».
Διασφαλίσεις για ΠΓ
Απαντώντας σε ερώτηση αν μπορεί η αύξηση ή η διαφοροποίηση των ελέγχων στην Πράσινη Γραμμή να γίνει κατά τρόπο που να σέβεται την αρχή πως δεν πρόκειται για σύνορο, ο εκπρόσωπος επεσήμανε πως θα πρέπει να γίνει σεβαστή η ειδική κατάσταση στην Κύπρο βάσει του πλαισίου που θέτει το Πρωτόκολλο 10 της Συνθήκης Προσχώρησης και ο Κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή.
Ο κανονισμός, επεσήμανε, προβλέπει την ανάγκη ελάχιστων κανόνων για διενέργεια ελέγχων σε πρόσωπα στην Πράσινη Γραμμή, καθώς και για την «αποτελεσματική επιτήρησή της» για καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης και των απειλών για τη δημόσια τάξη. Για αυτό, επεσήμανε, «οι διελεύσεις στην Πράσινη Γραμμή μπορούν να πραγματοποιούνται μόνο σε εγκεκριμένα σημεία διέλευσης» και όποιοι περαιτέρω έλεγχοι πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις ειδικές συνθήκες στην ΠΓ.
